Çin Ulusal Uzay İdaresi, 2 Haziran'da Ay yüzeyine iniş yapmasının ardından sondasıyla yüzeyde kazılar yapan keşif aracının topladığı örnekleri konteynerde mühürleyerek yükseltme aracına aktardığını duyurdu. Yükseltme aracı sabah saatlerinde örneklerin olduğu konteryneri yüzeyden yörüngeye çıkardı. Böylece görevin örnek toplama kısmı tamamlandı. Sonraki aşamada örnekler yörüngedeki dönüş mekiğine aktarılacak ve dönüş mekiği örnekleri Dünya'ya getirecek.
İlk kez kaya ve toprak örnekleri toplandı
Çang'ı 6, bugüne dek Ay'ın karanlık yüzeyinden kaya ve toprak örneği toplayan ilk keşif görevi ve Çin, bunu yapan ilk ülke oldu. Uydu, sonda, iniş ve yükseltme araçları ile dönüş mekiğinden oluşan keşif aracı, 3 Mayıs'ta Çin'in Haynan Adası'ndaki Vınçang Uzay Merkezi'nden fırlatılmıştı. Keşif aracı, 2 Haziran'da Ay'ın Güney Kutbu-Aitken Çanağı içindeki bir krater olan Apollo Çanağı'na yumuşak iniş yapmıştı.
Ay'ın karanlık yüzü
Dünya'nın etrafı ile kendi etrafındaki dönüş hızı eşit olduğundan Ay'ın hep aynı yüzü Dünya'ya dönük oluyor. Ay'ın Dünya'dan görünmeyen uzaktaki yüzüne "karanlık yüzü" adı veriliyor. "Karanlık" ifadesi, ışık yokluğunu değil bu bölgenin Ay'ın yakındaki yüzüne göre daha az bilinmesini ifade ediyor.
Witness this historic moment of China's Chang'e-6 probe's intelligent and rapid sampling work on the far side of the moon. It employed two methods for sampling: using a drill to collect subsurface samples and grabbing the surface samples with a robotic arm. #SpaceChina pic.twitter.com/eu2EwlIwtE
— China Science (@ChinaScience) June 4, 2024
İlk kez Sovyetler Birliği'nin "Luna" uydusu, 1959'da Ay'ın karanlık yüzünü fotoğraflamış, Sovyetler Birliği Bilimler Akademisi de 1960'ta Ay'ın karanlık yüzünü anlatan detaylı atlas yayımlamıştı. ABD'nin 1968'deki insanlı ay seferi "Apollo 8" görevine katılan astronotlar, Ay'ın karanlık yüzünü bizzat gören ilk insanlar olmuştu.
Çin, Ay'ın karanlık yüzüne keşif aracı indiren ilk ülke
Çin mitolojisindeki Ay tanrıçası Çang'ı'nın adını taşıyan keşif görevleri, 2007 ve 2010 yıllarında Ay yörüngesine yollanan Çang'ı 1 ve Çang'ı 2 uydularıyla başlamıştı. Ay'ın haritalandırılmasının hedeflendiği keşif görevleri, yüzeye yumuşak iniş için hazırlık amacı taşıyordu. Çang'ı 3 görevinde Yütu (Yeşim Tavşanı) adı verilen gezgin keşif aracı, Aralık 2023'te Ay'ın yüzeyine indirilmişti.
China's Chang'e 6 mission has completed the most important part of its lunar adventure as its sample-loaded ascender lifted off from the moon's far side on Tuesday morning. #space #moon https://t.co/UzisIt5buZ pic.twitter.com/BtYRkwYC76
— China Daily (@ChinaDaily) June 4, 2024
Çin, Çang'ı 4 görevinde Yütu-2 gezgin keşif aracını Ocak 2019'da Ay'ın karanlık yüzüne indirerek ilke imza atmıştı. Çang'ı 5 görevinde Çin, Ay yüzeyinden kaya ve toprak örnekleri toplamayı amaçlayan ilk keşif aracını göndermişti. Keşif aracı, Kasım 2020'de fırlatıldıktan sonra topladığı 1,73 kilogram kaya ve toprak örneğiyle Aralık 2020'de Dünya'ya dönmüştü.
Çin, Ay'daki keşif faaliyetini gelecek yıllarda yeni görevlerle sürdürmeyi planlıyor. Bu kapsamda Çang'ı 6'nın ardından, 2026'da Ay'ın güney kutbunda keşif yapmak üzere Çang'ı 7 ve 2027'de doğal kaynak kapasitesini ve kullanılabilirliğini doğrulamak ve Ay yüzeyindeki uzay üssü inşası için testler yapmak üzere Çang'ı 8 görevleri planlanıyor. Ülke, 2030'dan itibaren Ay'a insanlı seferler düzenlemeyi, Uluslararası Ay Araştırma Üssü kurarak daha ileri keşif faaliyetlerine zemin hazırlamayı hedefliyor.
