Dünya Sağlık Örgütü (WHO) geçen yılın eylül ayında dünya nüfusunun yüzde 70'inin 2022 ortasına kadar Covid-19 aşısı olmasının hedeflendiğini duyurdu. Bu tarihte yüksek gelirli ülkelerde aşılanma oranı yüzde 60.18 iken düşük gelirli ülkelerde bu oran yüzde 3'ün biraz üzerindeydi. Aradan geçen altı ay içinde toplam aşı sayısı çarpıcı bir şekilde arttı ancak dağılımdaki eşitsizlik daha da büyüdü. Bu zaman diliminde uygulanan 10 milyar dozdan fazla aşının yalnıza yüzde biri düşük gelirli ülkelere gitti.
Farklı alanları da olumsuz etkiliyor
Birleşmiş Milletler (BM) bu küresel başarısızlıkla ilgili duyurusunda aşı eşitsizliğinin ülkeler arasındaki ve tek tek ülkelerin kendi içindeki eşitsizlikleri büyüttüğü uyarısında bulundu. Pandeminin uzamasına sebep olan aşı eşitsizliği ekonomik toparlanma, istihdam, kamu borcu gibi alanları da olumsuz etkiliyor.
BM Kalkınma programı aşı eşitsizliği konusundaki en hassas ülkelerin nüfusun yüzde birinden daha azının tam olarak aşılandığı Burundi, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Çad gibi ülkelerin yer aldığı Sahra Altı Afrika bölgesi olduğuna dikkat çekiyor. Ayrıca Haiti ve Yemen'de de henüz hala nüfusun yüzde 2'si dahi aşılanmış değil. Analize göre bu ülkeler geçen yıl eylül ayında yüksek gelirli ülkelerle aynı aşılama oranına sahip olsalardı 2021'de GSYİH'lerini 16.27 milyar dolar artırabilirlerdi.
Salgın sırasında aşı eşitsizliği nedeniyle potansiyel gelirlerini en fazla kaybettiği hesaplanan ülkeler Etiyopya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Uganda.
Güney Sudan'da aşı sorunun yol açtığı maliyetler ülkedeki tüm sosyal yardım programlarını ve eğitim harcamalarını karşılayabilecek kadar büyük. Burundi'de bu maliyetlerle yaklaşık 4.7 milyon kişiye sağlık hizmeti sağlamak mümkündü.
BM, istihdam konusunda da varlıklı ülkelerin hem kayıtlı hem de kayıt dışı işçilere ekonomik desteği artırarak darbeyi yumuşattığına, düşük gelirli ülkelerde ise 2020 ile 2021 arasında bu tür desteklerin azaldığına dikkat çekiyor
"Aşı eşitliğiyle derhal baş edilmezse, bunun sonuçlar ağır olabilir" diyen BM'nin İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet aşılamadaki gecikmelerin toplumsal gerilimleri ve şiddeti artırabileceğini, kalkınmada ise on yıllık bir kayba yol açabileceğini söyledi.
