Geçtiğimiz bahar aylarında günlük vaka sayılarının binli sayılarının altına inmesiyle beraber normalleşmeye geçen Türkiye’de, Covid-19 salgınında yeni ve daha büyük bir dalgaya girildi. Avrupa ve Amerika’da başlayarak kısa zamanda Türkiye'yi de etkisi altına alan yeni varyant BA.4.5 ile beraber günlük vaka sayıları hızla arttı ve kapanan Covid-19 servisleri yeniden açılmaya başlandı.
Aile Hekimliği Çalışanları Sendikası (AHESEN), kalkan maske zorunluluğunun belli alanlarda yeniden getirilmesi gerektiği, aksi taktirde önümüzdeki aylarda mevsimsel grip vakalarının da eklenmesiyle sağlık sistemini zorlayacak düzeyde daha zor bir salgınla karşı karşıya kalabileceğimizi belirtti.
AHESEN Bilim Komisyonu Başkanı Prof. Dr. Ersin Akpınar, “Şu anda örneğin hastanelerin acil servislerindeki yoğunluktan dolayı eczaneden test kiti alarak kendi kendine test yapanların büyük bir çoğunlukta olduğunu biliyoruz. Buradan yola çıkarak; Hastanelerde test olamayan kişileri de düşünürsek günlük sayının 100 binleri bulduğunu söyleyebiliriz” dedi.
“Şu anda Covid pozitif bir kişi, 19 kişiye hastalık bulaştırıyor”
Prof. Dr. Akpınar, 17 Temmuz 2022 tarihine kadar ülkemizde toplam 15 milyon 524 bin 71 kişinin Covid-19 teşhisi aldığı, 99 bin 184 kişinin de Covid-19 nedeniyle vefat ettiğini kaydederek şunları söyledi:
“Mevcut rakamlar ve analizler, önümüzdeki haftaların oldukça zor geçeceğinin göstergesi. Sağlık Bakanı son açıklamasında ‘vaka sayısının 40 kat arttığını, sağlık hizmet sunumunda yükün 3 kat arttığını’ belirtti. R0 değeri bir hastalığın yayılım hızını belirtir. Yani bir hastanın bir ortama girince kaç kişiye hastalığı bulaştırabileceğini tanımlar. Örneğin R0=1 ise, bir hasta bir kişiye bulaştırır demektir. R0 = 0.4 ise, yani 1’den küçük ise o hastalığın bulaştırıcılığı çok azalmış ve bitmek üzeredir denebilir.
Şu an mevcut Covid varyantı BA.4.5’in R0 değeri 18.6. yani bir kişi yaklaşık 19 kişiye hastalığı bulaştırabiliyor. Şimdiye kadar görülen en bulaşıcı varyant. Zira Wuhan’da ortaya çıkan ilk SARS-Cov2 virüsünün R0 değeri 3.3 idi. Daha sonra Delta varyantı 5.1, Omicron 9.5 ve BA.2 varyantı 13.3 R0 değeriyle geldi. Kızamık virüsünün R0 değerinin dahi 12 ila 18 olduğu düşünülürse BA.4.5 varyantının 18.6 olan R0 değerinin ne kadar yüksek olduğu anlaşılabilir.”
“Sistem korumuyorsa kendinizi koruyacaksınız"
AHESEN Genel Başkanı Başkanı Dr. Gürsel Özer ise yaşlı, kırılgan, obez, kalp ve akciğer hastalıkları olanlar için Covid-19’un “doğal ötesi bir seleksiyon, ölümün erkene alınması” anlamına gelecek bir pandemiye yol açtığını söyleyerek “Bu nedenle sistem sizi korumuyorsa, siz kendinizi koruyacaksınız” dedi. Dr. Özer, “Tüm önlemler kaldırıldığı için Covid-19 vakalarındaki artış salgının başlangıcından beri hiç bu kadar hızlı olmamıştı” diyerek önerilerini ise şöyle sıraladı:
1. Toplu alanlardan başlamak kaydı ile maske kullanım zorunluluğunun getirilmesi,
2. Son aşısını 6 ay geçenlerin yeniden hatırlatma dozunun yapılması,
3. Eylül ayında okulların da açılacağı düşünüldüğünde, 12 yaş ve altı çocukların da aşılama programında yer alması,
4. PCR testi yaptırmak için hekim istemi şartı kaldırılmalı. Bu uygulama ile acillerde test yaptırmak isteyenler uzun kuyruklar oluşturuyor ve bulaş riskini artırmanın yanı sıra, zaten tıkanma noktasında olan acil hizmetlerine ek yük getiriyor. Bu nedenle PCR testinin, her şüpheli hastada yaptırılması, hızla PCR testi yapılacak merkezler açılması ve isteyen her kişinin test yaptırabileceği alanlar oluşturulması,
5. Pozitif vakaların izolasyon süresinin en az 10 gün olarak belirlenmesi,
6. Baş ağrısı, öksürük, burun akıntısı olanların kendilerini Covid pozitif gibi düşünüp izolasyona girmesi, filyasyon ekiplerinin tekrar oluşturulması ve saha çalışmalarına başlanması, sahada da test için numune alımının hızlandırılması,
7. Ayrıca Covid-19’un sağlık çalışanları için koşulsuz olarak meslek hastalığı sayılması.
“Sağlık sistemi çökebilir”
Dr. Özer, önümüzdeki günlerde Covid-19 salgınına ek olarak mevsimsel gribin de eklenmesi ile yaşanacak hasta yoğunluğu için ASM ve hastanelerde gerekli tedbir ve hazırlıkların yapılmasının da hayati önem taşıdığını vurgulayarak sözlerini şöyle noktaladı:
“Hekim ve sağlık personelinin kişisel koruyucu ekipmanları ile gerekli destek personelin planlanması ve görevlendirilmesi sağlık sisteminin yükünün sıkıntıya mahal vermeden devam ettirilebilmesini sağlayacaktır. Hekimlerin ve sağlık çalışanlarının özlük haklarının bir an evvel, süratle sorun olmaktan çıkarılarak iyileştirilmesi zorunludur. Eylül ayında sağlık sisteminin yaşayacağı yük nedeniyle ‘iflas etmemesi’ için acil önlemler alınması gerekmektedir. Son 6 haftada vaka sayısı 30.93 kat arttı, vefat sayısı 5.05 kat arttı. Günlük vaka sayısı 32 bin 162. Ölümler 5 kat arttı, hasta sayısı 31 kat arttı. Pandemi bitmedi tüm hızıyla hala devam ediyor. Önlem almak için neyi bekliyoruz?”
