Türkiye’de çift doz aşı olanların sayısı 31 milyona ulaştı; toplum bağışıklığı için yeterli aşılama oranı henüz yakalanamadı. Gazi Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol uyarıyor: “Aşı olanlarda hastaneye yatma oranı yüzde 0.02, ölme ihtimali ise yüzde 0.001. Aşılanma oranı artırılmalı.”
Bir tarafta Delta varyantı diğer tarafta aşı olmaya karşı koyanlar… Hal böyle olunca Türkiye’de toplumsal bağışıklığın yakalanması için gerekli oran yakalanamıyor. Oysa dünyada yapılan farklı araştırmalar aşıların etkinliğini net bir şekilde ortaya koyuyor. Bilim insanları elimizdeki tek silahın aşı olduğunu ısrarla vurguluyor. İşte onlardan biri de Gazi Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol. • Salgınla ilgili genel tabloyu nasıl açıklayabiliriz? Salgın; heterojen, akışkan ve kontrol edilebilmiş olmaktan çok uzak. Bu aşamada ne zaman ve nasıl kontrol edilebileceğini öngörmek ve söyleyebilmek de pek mümkün değil. Bir mucize olarak bulunmuş olan aşıyı istediğimiz hız ve düzeyde; tüm dünyada eşit dağılımla yapabilseydik, bu yüzyılın salgınını kontrol edebilmiş olacaktık. Örneğin az gelirli ülkelerde ancak 72 kişide 1 kişi aşılanabiliyorken, yüksek gelirli ülkelerde her 2 kişiden biri aşılanıyor hatta takviye edici üçüncü dozlar yapılmaya başlanıyor. Ama salgın tüm ülkelerde tüm yaşam alanlarını kaplıyor ve hızla yayılıyor. • Ve yeni sorunumuz Delta varyantı…Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol Mayıs ayında 43 ülkede olan Delta şimdi 130 ülkede ve bu ülkelerden 65’ine de Ağustos ayında yayıldı. Salgın yalnızca “hızla” yayılmıyor aynı zamanda “hızlı” yayılıyor. • Delta varyantına karşı aşıların koruyuculuk oranı aynı mı yoksa daha mı az? Aşıların koruyuculuğu hala üst düzeyde devam ediyor ama şunu da belirtmek gerekir ki mRNA aşılardan Biontech’in Delta varyantından önceki koruyuculuk oranı yüzde 96’ydı ve şimdi yüzde 88’e düştü. Bu sekiz puanlık düşüş daha da fazla olabilirdi fakat aşının koruyucu etkisinin üst düzeyde olduğunu çok az miktarda yaşanan düşüş ile anlayabiliyoruz. • Delta varyantında aşılanmış bir kişinin hastaneye yatışı mümkün mü? Aşılama, Delta varyantından dolayı ölüm ve hastaneye yatış sıklığını 25 kat, hastalık sıklığını 8 kat azaltıyor. ABD’deki Hastalık Kontrol Merkezi verilerine göre aşılanmış bir kişinin hastalansa bile Covid nedeniyle hastaneye yatma ihtimali yüzde 0.02, ölme ihtimali de yüzde 0.001. Aşısız kişinin ölme ihtimali ise 100 binde 400 yani tam 400 katı fazla. Aynı zamanda aşılamanın ABD’de 1 milyon 250 bin kişinin hastaneye yatışını ve 279 bin ölümü önlediği de biliniyor. Nüfusunun yüzde 60’ını tam doz aşılayan İngiltere’de aşı sayesinde 7 milyon 200 bin enfeksiyon ve 27 bin ölümü önlediği de başka önemli bir bilgi. • Peki aşılı olanlar virüs bulaştırıyor mu? Bu konuda İngiltere, İsrail ve Kanada’da gerçekleştirilen çalışmalar var. Onların sonuçlarına göre aşı, evde yaşayan kişiler arasında bile bulaştırma oranını yüzde 50 ile 75 oranında düşürüyor. • Özellikle Biontech aşısının ikinci dozunda görülen baş ağrısı, ateş gibi etkiler neden görülüyor? Bağışıklık sisteminin aşıyı tanıma sürecidir bu, vücut “aşıyı tanıyorum” alarmı veriyor. Zaten iki gün içerisinde baş ağrısı, ateş, bulantı gibi durumlar da yok oluyor. Herkeste bu yan etkiler görülecek diye bir şart yok. Ayrıca yan etki görülmeyen kişilerin de bağışıklığının daha güçlü olduğu düşüncesi de yanlış. • Üçüncü doz kimlere uygulanmalı? Sinovac aşısının iki dozunu da olmuş ve üzerinden 6 ay geçmiş kişiler üçüncü dozda Biontech aşısı olmalı. Hatta dördüncü dozun da gerekliliğini konuşmamız gerekebilir. Ama önce nüfusun en az yüzde 80’inin iki doz aşı olması gerekir. • Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da aşılamadaki düşüklüğün sebebi nedir? Bu durumu sadece varsayımlarla açıklayabiliyoruz. Bunun sebebini Sağlık Bakanlığı’nın tespit etmesi gerekir. Çünkü toplum bağışıklığı için aşılama oranının artması şart. Şu anda iki doz aşısını olan 31 milyon, ülke nüfusunun yarısı bile değil. Delta varyantı ile birlikte toplumda aşı olması gereken kişi oranı nüfusun yüzde 70’iyken en az yüzde 80’e çıktı. Bundan dolayı aşılama için gerekli olan hızı artırmamız gerekir. • Temmuz ortasında vaka sayılarının artması, yeni bir kapanmanın işareti sayılır mı? Açılmalarla birlikte vaka sayıları arttı demek tek boyutlu bir yaklaşım olur. Açılmayla birlikte aşılama oranını da artırabilseydik vaka sayılarındaki artışın önüne geçebilirdik. Şu anda aşıyla önüne geçilebilen bir hastalıktan söz ediyoruz. Geçen seneye göre hastalığa karşı elimiz daha güçlü. Amerika, Fransa gibi Türkiye’de sistematik bir aşı karşıtlığı olmasa da eksik bilgilendirmeden dolayı aşı olmayan vatandaşlar var.Eğer aşı olmadığı için Covid olan bir tanıdığınız varsa, etrafında mutlaka onu aşı olmaktan caydıran biri vardır.
