Koronavirüsün boyutu 1 milimetrenin 70 milyarda biri kadar. Dünyadaki tüm Covid-19 virüslerini alıp bir kola kutusu içine sığdırabilirsiniz. Peki bu kadar küçük bir düşman nasıl hayatımızı değiştirdi? Cevap koronavirisün gen dizilimindeki 12 harfte gizli. İnsan Genomu Projesi 1990’da başladı. 2003’te tamamlandığında 3 milyar dolar harcanmış insanın gen haritası ortaya çıkarılmıştı. O 13 yıllık işi şimdi 24 saatte yapabiliyoruz. Gen dizilimindeki 4 harf (a, g, c, u) değişik karbon, hidrojen, nitrojen ve oksijen seviyelerine sahip kimyasal bileşenlerin (Adenin, Guanin, Citosine, Urasil) ilk harfleri. Covid-19 genomu bu 4 harfin değişik kombinasyonlarla bir araya geldiği 29 bin 903 harften oluşuyor. İşte o dizilimde yer alan 12 harflik “ccu cgg cgg gca” bölümü bu virüsün diğerlerine oranla hayatımızı kâbusa çevirmekteki gücünün sırrı olarak kabul ediliyor. Çünkü bu dizilim sayesinde Covid-19 insan hücresine kolayca girebiliyor.
Şifreyi ilk Çinli Zhang çözdü
2020’nin Ocak ayında Avustralyalı viroloji uzmanı Edward Holmes, Wuhan’da ortaya çıkan yeni virüsün gen çözümlemesini yapan Çinli arkadaşı Yong-Zhen Zhang ile telefonda konuşuyordu. Zhang, sonuçları kendisiyle paylaşınca o da bir internet sitesinde virüsün tüm genomunu yayınladı. Sonra da twitter’dan bu siteye link verdi. İşte bu link sayesinde dünyanın dört bir yanından uzmanlar aşı geliştirmek için çok kısa sürede çalışmaya başlayabildi. Aynı şekilde dünyanın dört bir yanında bir anda milyarlarca PCR adı verilen testlerin üretilebilmesinin sebebi de o kodun internet üzerinden çok hızlı bir şekilde tüm dünya ile paylaşılmış olmasıydı. ABD’de o ana kadar hiçbir aşı ve ilacı onay almamış olan küçük bir ilaç firması olan Moderna’nın bilim insanları bu kodu bilgisayarlarına indirip virüsü nasıl etkisiz hale getirebileceklerini anlamaya çalıştı. Gördükleri sadece rakamlar ve harflerdi. Yani onlar için aslında bu bir yazılım problemi gibiydi. Ama sonunda Moderna işte o kod sayesinde dünyada onaylanan aşılar arasına girdi. Moderna hisseleri yüzde 400’e yakın değerlendi. Şirketin 2021’de 20 milyar dolarlık aşı siparişi alacağı belirtiliyor. Gen sekanslama denilen bu teknoloji sadece birkaç yıl öncesine göre 10 milyonda bir fiyata inmiş durumda ve 100 bin kat daha hızlı ve kaliteli sonuç alınabiliyor. İşte bu sayede dünyada paniğe sebep olan İngiliz, Brezilya ve Güney Afrika varyantları çok kısa süre içerisinde tespit edilebildi. Bu varyantların gen dizilimlerinde orjinal Wuhan virüsüne göre fark edilen değişiklikler sayesinde elimizdeki aşıları da bu yeni virüslere göre yeniden “programlamak” mümkün olacak.
