Aşısızsan giremezsin...” Bu cümleyi belki yakın zamanda birçok yere adım atarken duyacağız. Kadir Has ve Marmara Üniversiteleri aşısız öğrencileri kampüse almamayı değerlendiriyor. Konser, maç, sinema gibi etkinliklere bilet alırken artık HES kodu yerine aşılanmış olunduğuna dair belgenin ibraz edilme şartı aranması düşünülüyor.
Fransa 1 Ağustos’ta uygulamayı başlatıyor
Tartışma sadece Türkiye’ye özgü değil. Fransa 1 Ağustos’tan itibaren tüm kafe, bar, lokanta, market, AVM, uçak, otobüs, trenlere, sinema, müzelere aşı karnesi ile girilebileceğini duyurdu. Aslında burada amaç aşı olanlara pozitif ayrımcılık yaparak aşılamada en sıkıntılı olan 18-35 yaş grubunu teşvik edebilmek. Ancak bunun bir de hukuki boyutu var. ABD’de bazı iş yerlerinde aşılı ve aşısız çalışanların ayrı katlarda ya da bölümlerde görev yapmasına ya da farklı zaman aralıklarında çalışmalarına ilişkin kararlar alındı. Bazı hukukçular bu tür uygulamaların ‘ayrımcılık’ olduğunu, ‘kişilerin medikal kayıtlarının gizli olması’ gerektiğini belirtiliyor. Durum böyle olunca bu kez akla devletlerin ya da işletmelerin aşılı/aşısız ayrımı yapmak için bazı hizmetlerde aşılanmış kişilere pozitif ayrımcılık uygulama hakkı olup olmadığı sorusu geliyor. Basketbol maçı temel hak mıdır?
Uluslararası seyahatlerde zaten aşı şartı aranması konusunda uzlaşma sağlandı. AB ülkeleri ‘aşı pasaportu’nu uygulamaya koydu. Ancak asıl soru bunun kapsamının çok daha genişletilip genişletilemeyeceği.. Örneğin ABD’de bazı restoran ve barlar giriş için aşı sertifikası istiyor. Miami Heat basketbol takımı salondaki bazı koltuklar için aşılanmış olma şartı getirdi. Washington Üniversitesi’nden Patricia Kuszler, “Basketbol maçına gitmek temel bir hak değildir. İşletmeler müşterilerine yönelik ırk,din gibi özellikler hariç standartları belirleyebilirler. Aşı şartı da aranabilir. Kimse de bunu kendisine ayrımcılık yapıldığı şeklinde dile getiremez” derken Harvard Üniversitesi’nden hukuk profesörü Mark Tushnet de, bazı işletmelerin kıyafet zorunluluğu uygulamasını örnek gösteriyor. Aşılılara pozitif ayrımcılığı savunan anayasa hukukçuları da 1905 yılında ABD Yüksek Mahkemesi’nin verdiği bir kararı hatırlatıyor. Buna göre ordu ve eğitim gibi devletin kontrolü altındaki kurumlar halk sağlığı gerekçesiyle aşı zorunluluğu getirebiliyor. ABD’de CBS tarafından yayınlanan son araştırmaya göre, uçak yolculuğu için aşı zorunluluğunu destekleyenlerin oranı yüzde 68, spor karşılaşmaları için yüzde 61, konserler için yüzde 60, üniversiteler için yüzde 60, mağazalara giriş içinse yüzde 46 olarak belirlendi. Teksas, Florida gibi bazı eyaletlerde ise işletmelerin aşı şartı araması yasaklandı. Dünya Sağlık Örgütü de henüz aşıya ulaşamayan birçok grubun olduğunu savunarak özellikle uluslararası seyahatlerde aşı zorunluluğu getirilmesine karşı çıkıyor. Beyaz Saray: Desteklemeyeceğiz
ABD Başkanı Joe Biden’ın sözcüsü Jen Psaki, “Amerikalıların aşılı olduklarını belgeleyen bir belgeyle dolaşmasını gerektiren bir sistemi hiçbir zaman desteklemeyeceğiz” açıklaması yaptı. Muhalefetteki Cumhuriyetçiler de “Yemek yemek için aşı olduğunun kanıtını sunma zorunluluğu özel hayat ve insan hakları konusunda tam bir kâbus” diyerek uygulamaya karşı çıkıyor. Türkiye’deki hukukçuların görüşleri farklı
İdare hukuku profesörü Metin Günday: Devlet aşı temini yükümlülüğünü sağladıktan sonra aşı olmayan vatandaşına toplumsal etkinlikleri kısıtlayabilir. Anayasa genel sağlığın korunması amacıyla bazı temel hak ve özgürlüklerin sınırlanmasına olanak tanıyor. Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’yla bu karar alınabilir. Anayasa hukuku profesörü Süheyl Batum: Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 64’üncü maddesine göre aşı yaptırmayanlara bu tip kısıtlamalar getirilemez. Türkiye Cumhuriyeti hukukunda aşı yaptıranlar ve yaptırmayanlar arasında ayrımcılığı makul kılacak hiçbir düzenleme yok. Aşı olmayan Malta’ya giremeyecek
Avrupa’da aşılama oranının yüzde 80 ile en yüksek olduğu ülke Malta’da Delta varyantı nedeniyle vaka sayılarında bir haftada yaşanan yüzde 600’lük artış nedeniyle aşısızlara ülke sınırları kapatıldı. Hükümetten yapılan açıklamada, iki doz aşısını olmamış kişilerin Malta’ya ayak basmasına izin verilmeceği belirtildi. İsrail: Biontech’in Delta koruması yüzde 64
Nüfusunun büyük çoğunluğunu aşılamayı başaran İsrail’de maske zorunluluğunun geri gelmesine sebep olan Delta varyantı konusunda ilk araştırma sonuçları yayınlandı. İsrail Sağlık Bakanlığı, Pfizer-Biontech aşısının koruma oranının Delta ile birlikte yüzde 94.3’ten yüzde 64’e düştüğünü duyurdu. Hastaneye yatışlarda ise oran halen yüksek. Yüzde 98.2’den yüzde 93’e düştü. Aşı olduktan sonra spor için bir hafta bekleyin
Singapur’da 16 yaşındaki bir genç, Pfizer/Biontech aşısı olduktan sonra halter çalışırken kalp krizi geçirdi. Bunun üzerine Singapur Sağlık Bakanlığı aşı olanların her dozdan sonra en az 1 hafta boyunca spor yapmaması yönünde tavsiye kararı aldı. ABD’de de 30 yaş altındaki bazı kişilerin aşı sonrası kalp rahatsızlıkları yaşadığına ilişkin haberler var. Singapur’da aşı sonrası kalp problemi yaşayan kişi sayısı 12... 7’si 30 yaşın altındaki erkekler.
