Wired: Aşı devrimi
Kimse Covid’e karşı bu kadar etkili ve hızlı bir aşının bulunmasını beklemiyordu. Biontech aşısının mucidi Prof. Uğur Şahin bile... Wired dergisi “Aşı devrimi” başlıklı kapağıyla geniş yer ayırdığı mRNA teknolojisini bu sözlerle anlatmaya başladı. Kapakta ise Oksijen’i yakından takip edenlerin iyi tanıdığı bir isim var: Katalin Kariko. Macar bilim insanı mRNA’ya hayatını adayan ve bu teknolojinin ‘fikir annesi’ olarak görülen isim.
‘Tarihi dönüm noktası’
MIT’de mRNA üzerine çalışan Daniel Anderson’a göre bu teknoloji o kadar büyük bir devrim ki ”Sabah fikri oluşturup akşam aşı prototipini ortaya çıkarabilmek” mümkün. Covid’den önce Bill Melinda Gates Vakfı’nın fonlamasıyla ilaç firmalarının görmezden geldiği deng humması, Lassa ateşi gibi Afrika’da hüküm süren ölümcül hastalıklara çare olması amacıyla mRNA teknolojisi üzerinde çalışmalar kısıtlı olarak yapılıyordu. Oysa ki Covid-19’dan sonra bu devrimin daha etkili grip aşıları üretmekte, HIV ve kansere karşı aşı geliştirmekte kullanılmasının önü açılmış oldu. Johns Hopkins’ten Amesh Adalja’ya göre “Aşıların tarihi yazıldığında mRNA bir dönüm noktası olacak”. Şimdi grip için 6 farklı mRNA aşısının yanı sıra, HIV, Nipah, Zika, uçuk, deng humması, hepatit ve sıtma için toplamda 9 mRNA aşı adayı klinik testlere başlamış durumda. Bir zamanlar bu teknolojinin yüzüne bakmayan ilaç firmaları da büyük bütçeler ayırmaya başladı. Sanofi 425 milyon dolar, GSK ise 294 milyon dolarlık ortaklık anlaşmaları yaptı.‘Hayatın yazılımı’
Oysa bu teknolojinin fikir annesi olan ve şimdi Biontech’in başkan yardımcısı olan Macar asıllı biyokimyacı Katalin Kariko, mRNA üzerinde çalışmaya 1989’da başlamıştı. Kariko’ya o dönemde “Bununla uğraşılır mı?” diye gülenler şimdi bağışıklık sistemine virüsle savaşmayı öğreten bu teknolojiyi “Hayatın yazılımı” ya da “ilaç için bir işletim sistemi” olarak tanımlıyor. Şimdi ilk hedef yılda 300 bin kişinin ölümünden sorumlu olan gribe karşı etkili bir aşı üretmek. Yıllardır olduğumuz grip aşılarının etkinliği hiçbir zaman yüzde 50’yi bile bulamıyor. Hatta 2018-19 grip sezonunda yüzde 29’a kadar gerilemişti. mRNA ile her yıl mutasyona uğrayan virüsün, temel yapısında hiç değişmeyen 12-14 farklı noktayı hedef alabilmek mümkün olacak. Fareler üzerinde yapılan denemelerde bunun gerçek olduğu ispatlandı. Bu yıl sonuna kadar gelincikler üzerindeki testler de bitmiş olacak.New Scientist: Çözümün anahtarı
Bilim dünyasının yakından takip edilen prestijli dergisi New Scientist son sayısında pandeminin tıpta yeni bir devrime kapı araladığını bunun da mRNA aşıları olduğunu yazdı. Derginin başyazısında, “Artık insanlara antibiyotik vermek yerine onlara antibiyotik reçetesi içeren mRNA aşılarını enjekte ederek hastalıkları yenmek mümkün olabilecek” ifadeleri yer aldı.