Sıfır noktası Wuhan’daki o pazar değil

Dr. Dominic Dwyer, Dünya Sağlık Örgütü’nün Çin’in Wuhan kentine gönderdiği uzmanlar heyetinde Avustralya temsilcisi olarak yer aldı. Çin’de geçirdikleri dört haftanın ardından elde ettikleri bulguları İngiliz Guardian gazetesine yazdı: 1- Virüs hayvanlardan insanlara geçti ama ilk bulaş Wuhan’daki canlı hayvan pazarı olmayabilir Araştırmalarımız, virüsün büyük olasılıkla hayvan kaynaklı olduğu sonucuna vardı. Muhtemelen bilinmeyen bir yerde, henüz bilinmeyen bir ‘ara hayvan’ aracılığıyla yarasalardan insanlara geçti. Bu tür “zoonotik” hastalıklar daha önce salgınları tetikledi. Ancak halen mevcut pandemiye yol açan olaylar zincirini tam olarak doğrulamak için çalışıyoruz. Hubei eyaletindeki yarasalar ve Çin’deki vahşi yaşamdan alınan hiçbir örnekte bugüne kadar Sars-CoV-2 virüsüne rastlanmadı. Pandeminin ilk günlerinde virüsün kaynağı olarak suçlanan ve artık kapalı olan Wuhan canlı hayvan pazarını ziyaret ettik. Pazarda bambu farleri, misk kedileri, dağ gelinciği porsukları gibi “evcilleştirilmiş” vahşi hayvanlar, yenmek üzere satılıyordu. Bu hayvanlardan bazılarının Sars-CoV-2’ye duyarlı olabileceğine dair kanıtlar olmasına karşın, pazarın kapanmasından sonra örneklenen hayvanların hiçbirinde virüs görülmedi. Ayrıca, Aralık 2019’da teşhis konulan ilk 174 erken Covid-19 vakası Wuhan’daki pazardan kaynaklansaydı, virüsün genetik yapısı aynı olurdu. Oysa viral sekanslarda farklı iletim zincirlerini gösteren çeşitlilik vardı. Sonuç olarak Wuhan’daki pazar, gerçek bir sıfır noktasından çok, virüsün yayılmasına neden olan bir sıcak nokta gibi gözüküyor. . 2- Dondurulmuş veya buzdolabında saklanan gıdalardan yayılmış olabilir mi? Virüsün  ‘dondurma, balık ya da yaban eti’ gibi dondurulmuş gıdalar aracılığıyla yayıldığına dair bir ‘soğuk zincir’ hipotezi var. Olabilir mi? Bilmiyoruz. Virüsün kökeni olmasa bile yayılmasına katkı yapmış olabilir mi? Bu da bir soru işareti. Wuhan pazarında bulunan bazı “soğuk zincir” ürünlerinde virüs testi yapılmadı. Pazardan alınan örnekler, yüzeylerde virüs izleri olduğunu gösterdi ama bunun kaynağı, enfekte kişiler olabilir. 3- Virüs laboratuvardan kaçmış olabilir mi? Wuhan Viroloji Enstitüsü’nü gezdikten sonra, bunun son derece düşük bir ihtimal olduğu sonucuna vardık. Burası son derece iyi işletilen, etkileyici bir araştırma tesisi. Oradaki bilim insanlarıyla konuştuk. Üzerinde çalıştıkları herhangi bir virüsle enfekte olup olmadıklarını izlemek için düzenli olarak kan örnekleri verdiklerini öğrendik. Bunların hiçbirinde koronavirüse karşı bir ankikor kanıtı bulunamadı. Biyogüvenlik denetimlerine baktık. Kanıt yok. Sars-CoV-2’ye en yakın virüs olan RaTG13’ü inceledik. Bu virüs 7 yıl önce Güney Çin’de bazı madenlerde keşfedilmiş, madenciler arasında ölümlere yol açmıştı. Ancak ellerinde bu virüs yoktu. Çünkü laboratuvarda büyütmeyi başaramamışlar. Ellerindeki tek şey virüsün genetik dizisiydi.  Biz dediğimde araştırmacılardan oluşan bir ekipten söz ediyorum. Aramızda 17 Çinli ve 10 uluslararası uzman vardı. Klinik epidemiyolojiye (Covid-19 insanlar arasında nasıl yayıldı?), moleküler epidemiyolojiye (virüsün genetik yapısı ve yayılması) ve hayvanların ve çevrenin rolüne baktık. Tek başına klinik epidemiyoloji grubu, Çin’deki 200’den fazla kurumdan gelen grip, zatürre ve diğer solunum yolu hastalıkları gibi Covid-19’a benzeyebilecek 76 bin vaka kaydını inceledi. İlk vaka öncesinde Wuhan’da Covid-19 dolaşımı olduğuna dair bir kanıt bulamadılar.  Şimdi araştırmacılar, virüsün ‘2019’un başlarında Avrupa’da dolaştığına dair iddialara kanıt arayacaklar.