Koronavirüse yakalandınız, neyse ki virüs sizi çok kötü etkilemedi. Hastaneye yatmak zorunda kalmadınız. Öksürük, baş ağrısı, yorgunluk gibi sorunlarla geçen bir haftanın ardından son testiniz negatif çıktı ve artık virüsle birlikteliğinizin sona erdiğini düşündünüz. Ama aradan aylar geçse de yorgunluk, unutkanlık, nefes darlığı, sürekli uyuma isteği, baş ağrısı gibi belirtiler bir türlü yakanızı bırakmadı. Bilim dünyasında bu duruma verilen isim PACS (post-acute sequelae of Covid-19). Ya da halk arasında bilinen tabirle “uzun Covid.” Sağlık uzmanları ise hastalığın bu yönünü anlamlandırmak konusunda çaresiz. Çünkü hastalığın neden böyle bir kalıcı etki bıraktığını ve tedavisinin ne olduğunu henüz bilmiyoruz. Üstelik Uzun Covid sadece hastalığı ağır geçirenlerde değil, hastaneye hiç yatmadan koronavirüsü atlatanlarda da görülüyor.
1 yıl bile sürebiliyor
Avustralya’da her 3 Covid hastasından birinde hastalığın üzerinden 8 ay geçmesine rağmen bu tür yan etkilerin devam ettiği görüldü. ABD’de Uzun Covid’ten etkilenen en az 3 milyon kişi var. Aşı olduktan sonra Uzun Covid problemi yaşayan kişlilerin yarısında şikayetlerin ortadan kalktığı görüldü. 380 bin Uzun Covid hastasının bulunduğu İngiltere’de hastalıktan 1 yıl sonra bile şikayetlerin sürdüğü tespit edildi. Koronavirüse yakalanan her 7 çocuktan birinin Uzun Covid belirtileriyle baş etmek zorunda kaldığı sanılıyor. Hastalığı hafif atlatan 30-40’lı yaşlardaki binlerce kişi, Covid öncesi hayatlarının çok daha fit ve sağlıklı olduğunu, ancak virüsten sonra eski güçlü durumlarına hiç dönemediklerini belirtiyor. 11 organı etkiliyor, 203 belirtisi var
Financial Times’ta yer alan habere göre uzun Covid konusunda yapılan en kapsamlı araştırma tıp dünyasının saygın dergisi Lancet’ta yayınlandı. Buna göre Uzun Covid, vücutta 11 organı etkileyebiliyor ve 203 farklı semptom gösteriyor. Uzmanlar bu durumu çözülmesi zor bir puzzle’a benzetiyor. Dünya genelinde sağlık otoriteleri Uzun Covid’in şifrelerini çözmek için yapılan yüzlerce araştırmaya büyük fonlar aktarıyor. ABD’de bu rakam 1.15 milyar dolarken, İngiliz hükümeti ise 50 milyon sterlinlik bir bütçe ile çalışmalara destek veriyor. İngiltere’nin ilk Uzun Covid departmanı Londra’da University College Hastanesi’nde kuruldu. Hastalığı hastaneye hiç yatmadan atlatan ancak belirtileri geçmeyen 4 bin 500 Uzun Covid hastası üzerinde geniş kapsamlı bir araştırma yapılacak. MR çekimleri, kan testlerinin yanı sıra Covid tedavisinde ümit veren 3 ilaç da bu kişiler üzerinde test edilecek. California Üniversitesi’nden Steven Deeks’e göre bağışıklık sisteminin virüse karşı verdiği yanıt, otoimmün bir rahatsızlığın kapısını aralıyor olabilir. Yani bağışıklık sisteminin koronavirüsle savaş verirken bir yandan da vücudun diğer organlarını olumsuz etkilediği şüphesi üzerinde duruluyor. Özellikle yorgunluk, baş ağrısı ve unutkanlık gibi problemler beyinde oluşan bağışıklık yanıtıyla ilişkilendiriliyor. •
