ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, kendi kendini yöneten adaya tartışmalı bir ziyaret için Tayvan'a indi ve Çin ile zaten artan gerilimi tırmandırdı. Uçak, Salı günü yerel saatle 22:45 (TSİ 17:45) civarında Taipei'deki Songshan havaalanına indi. Pelosi, Dışişleri Bakanı Joseph Wu ve ABD'nin Tayvan temsilcisi Sandra Oudkirk tarafından karşılandı. Pelosi'nin Çarşamba sabahı Cumhurbaşkanı Tsai Ing-wen ile görüşmesi bekleniyor.
"Tayvan demokrasisini destekliyor"
Pelosi'nin resmi internet sitesinde yayınlanan yazılı basın açıklamasında bu ziyaretin Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisi Başkanı'nın 25 yıl aradan sonra Tayvan'a yaptığı ilk resmi ziyaret olduğu vurgulandı.
Our visit reiterates that America stands with Taiwan: a robust, vibrant democracy and our important partner in the Indo-Pacific. pic.twitter.com/2sSRJXN6ST
— Nancy Pelosi (@SpeakerPelosi) August 2, 2022
Açıklamada, “Kongre heyetimizin Tayvan ziyareti, Amerika'nın Tayvan'ın canlı Demokrasisini destekleme konusundaki sarsılmaz taahhüdünü onurlandırıyor” denildi.
"Dayanışma her zamankinden daha önemli"
Pelosi açıklamada, “Ziyaretimiz, karşılıklı güvenlik, ekonomik ortaklık ve demokratik yönetişim odaklı - Singapur, Malezya, Güney Kore ve Japonya dahil - Hint-Pasifik'e yaptığımız daha geniş gezimizin bir parçası. Tayvan lideriyle ile görüşmelerimiz, ortağımıza olan desteğimizi yeniden teyit etmeye ve özgür ve açık bir Hint-Pasifik bölgesini ilerletmek de dahil olmak üzere ortak çıkarlarımızı teşvik etmeye odaklanacaktır. Dünya otokrasi ve demokrasi arasında bir seçimle karşı karşıya kalırken, Amerika'nın 23 milyon Tayvanlı ile dayanışması bugün her zamankinden daha önemli” ifadelerini kullandı.
"ABD'nin politikasıyla çelişmiyor"
Açıklamada "Ziyaretimiz Tayvan'a yapılan birkaç Kongre delegasyonundan biri ve hiçbir şekilde 1979 Tayvan İlişkileri Yasası, ABD-Çin Ortak Bildirileri ve Altı Güvenceler tarafından yönlendirilen uzun süredir devam eden ABD politikasıyla çelişmiyor. ABD, statükoyu değiştirmeye yönelik tek taraflı çabalara karşı çıkmaya devam ediyor" denildi.
Çin Dışişleri Bakanlığı: Ateşle oynamak gibi
Ziyaret sonrası Çin Dışişleri Bakanlığı'nda yapılan ilk açıklamada "Bu davranış, ateşle oynamak gibi, son derece tehlikeli. Ateşle oynayan kendini yakar" denildi.
Bakanlık, Pelosi'yi taşıyan uçağın Tayvan'a ulaşmasının hemen ardından yayımladığı açıklamada, Çin muhalefetine ve protestolarına rağmen yapılan ziyaretin "tek Çin" ilkesinin ve Çin-ABD diplomatik ilişkilerinin temelini oluşturan Üç Ortak Bildiri'deki taahhütleri ciddi şekilde ihlal ettiği belirtildi.
Tayvan'ın en yüksek gökdeleni Taipei 101, Pelosi'ye İngilizce ve Çince bir karşılama mesajıyla aydınlatıldı. Tayvan Savunma Bakanlığı yaptığı açıklamada, ordunun adanın güvenliğini sağlamak için tüm hava sahasını ve deniz faaliyetlerini yakından izlediğini söyledi.
Çin, ABD'yi ihmalle suçladı
Tayvan'ı kendi toprakları olarak gören Çin, Pelosi'nin ziyareti halinde misilleme yapılacağı konusunda defalarca uyardı ve ordusunun "asla boş durmayacağını" söyledi. Salı günü erken saatlerde, Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü ABD'yi "pervasız ihmalle" suçladı ve "Çin'in egemenliğine ve güvenlik çıkarlarına zarar vermenin bedelini ödeyecek ve sorumlu tutulacağını" söyledi.
Çin’de birçok sosyal medya hesabında Pelosi’nin ziyareti şiddetle eleştirildi ve askeri harekatın desteklendiği söylendi. Birçok sosyal medya kullanıcısı, ülkelerinin "zafer" beklentisini ifade ederken Çin'e Tayvan'ı "geri alması" çağrısında bulundu.
Ziyaretin Çin, Tayvan ve ABD orduları arasında yüksek düzeyde askeri hareket ve hazırlıklara yol açtığı görülüyor. Çin’in çok sayıda savaş gemisi ve uçağı Tayvan Boğazı’nı geçti.
Tayvan geriliminin geçmişi
Pelosi'nin gezi kapsamında Tayvan'ı ziyaret edeceğine ilişkin söylentiler, ABD-Çin ilişkilerinde gerilime sebep oldu. Çin Savunma Bakanlığı, bu hafta içinde yaptığı açıklamada, Pelosi'nin ziyaretinin gerçekleşmesi halinde askeri karşılık verebileceği uyarısında bulundu ve "Pelosi Tayvan'ı ziyaret ederse, Çin ordusu boş durmayacak" ifadesini kullandı.
Dışişleri Bakanlığı da olası ziyaretle ilgili, "Her tür olasılığa hazırlıklıyız. Eğer ABD tarafı ziyarette ısrar ederse, egemenliğimizi ve toprak bütünlüğümüzü korumak için güçlü ve kararlı tedbirler alacağız" değerlendirmesinde bulundu.
Beyaz Saray, Çin'i, ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Tayvan'a olası bir gezisine aşırı tepki vermemesi konusunda uyardı ve Pekin'in son derece kışkırtıcı bir meydan okuma olarak görmesine rağmen kendi kendini yöneten adayı ziyaret etmeye her hakkı olduğunu söyledi. Meclis Başkanı'nın resmi internet sitesinde ziyaret programına ilişkin yayımlanan açıklamada, Singapur, Malezya, Güney Kore ve Japonya'yı kapsayan gezinin durakları arasında Tayvan'a yer verilmemişti.
Nisan ziyareti iptal edilmişti
82 yaşındaki Pelosi'nin nisanda Tayvan'a yapmayı planladığı ziyaret, Kovid-19'a yakalandığı gerekçesiyle iptal edilmişti. Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, o günlerde Pelosi'nin Tayvan'ı ziyaretinin "tek Çin" ilkesinin tanımladığı "kırmızı çizginin aşılması" anlamına geleceği uyarısında bulunmuştu. Ziyaretin gerçekleşmesi halinde Pelosi, 25 yıl aradan sonra Ada'yı ziyaret eden ilk ABD Temsilciler Meclisi Başkanı olacak. Daha önce, 1997'de Newt Gingrich, bu görevi yürütürken Tayvan'ı ziyaret etmişti.
(Kaynak: The Guardian, BBC, The Washington Post, Forbes)
