Dünyanın nadir toprak mıknatıslarının %90’ını kontrol eden Çin, son aylarda Batılı şirketlere erişimi kısıtlayarak Ford ve Tesla gibi devleri sarstı ve ABD’yi masaya oturtmaya zorladı. Şimdi ise Teksas’taki bir sanayi tesisinde, baştan aşağı koruyucu giysiler giyen işçiler, 1.800 derece Fahrenheit’e (yaklaşık 982°C) kadar ısıtılmış erimiş metalin içine dev kepçeler daldırıyor.
Ürettikleri şey, Amerika’nın on yıllardır ticari ölçekte neredeyse hiç üretmediği bir ürün: nadir toprak metalleri. Bu fabrika, MP Materials’ın Çin’in küresel hakimiyetine meydan okuyacak bir Amerikan devi yaratma iddiasının en görünür işareti.
Pentagon’un desteğiyle ivme kazanan şirket, bir milyar doları aşan yatırımıyla ABD’nin kritik mıknatıs ihtiyacını karşılamak için tedarik zincirini tamamlamaya çalışıyor.
Pentagon’dan dev yatırım
Kaliforniya’daki bir madeni kontrol eden MP Materials, Batı Yarımküre’nin en büyük nadir toprak kaynağına sahip. Şirket, Teksas’taki tesisini genişleterek ve Pentagon’dan aldığı taze yatırımla, bu mineralleri yüksek kaliteli mıknatıslara dönüştürme yolunda hızla ilerliyor.
Geçen hafta ABD Savunma Bakanlığı, şirkete yüz milyonlarca dolarlık yatırım yaparak en büyük hissedarı oldu. Bu anlaşmayla MP Materials, yıllık mıknatıs üretim kapasitesini 1.000 tondan 10.000 tona çıkarmayı planlıyor. Şimdilik yeni fabrikanın adı: “10x.”
Beyaz Saray sözcüsü, bu anlaşmanın “Amerika’nın yerli nadir toprak endüstrisini yeniden inşa etme yolunda büyük bir adım” olduğunu söyledi. Haber sonrası şirketin hisseleri %50’ye yakın artış gösterdi ve bu yıl toplamda üç katına çıktı.
Çin’in kartları hala güçlü
Nadir toprak mıknatısları, cep telefonlarından arabalara, nükleer denizaltılara kadar her şeyde kullanılıyor ve neredeyse tamamı Çin’de üretiliyor.
Pekin, ucuz kimyasalları, teknik eğitimli dev işgücünü ve toksik madencilik atıklarını göze alabilen yaklaşımıyla Batılı rakipleri uzun süredir saf dışı bırakıyor. Ayrıca Çin, stratejik nadir toprak teknolojilerinin ihracatını yasakladı ve bilim insanlarının bilgi sızdırmasını önlemek için bir liste hazırlıyor.
Geçen nisan ayında Çin, nadir toprak mıknatısı alıcılarının askeri bağlantıları olmadığını kanıtlayan ayrıntılı ihracat başvuruları sunmasını zorunlu kıldı. Bu süreçteki gecikmeler Ford’un SUV fabrikasını geçici olarak kapatmasına yol açtı ve sektör genelinde paniğe neden oldu.
Ford CEO’su Jim Farley, geçen ay yaptığı bir açıklamada “Çin olmadan yüksek güçlü mıknatıs alamıyoruz” dedi.
Hedef: Çin bağımlılığına sona erdirmek
MP Materials, bu tedarik krizinin ortasında Pentagon’un desteğiyle öncü bir konuma geldi. Şirket, üretim ekipmanlarını Çin yerine Kuzey Amerika ve Avrupa’dan temin ederek tedarik zincirindeki olası engelleri minimize etti. Ancak bu, maliyeti artırdı ve teslim sürelerini uzattı.
Anlaşma kapsamında Pentagon, MP’nin Teksas’taki tesisinin kapasitesini üç katına çıkaracak ve ikinci, daha büyük bir fabrikanın inşasına destek verecek. ABD ordusu, üretilen mıknatısların yalnızca bir kısmını talep edecek; geri kalanlar ise otomobil üreticileri gibi ticari müşterilere satılabilecek.
Hızlı büyüme zorluklar
Şirketin hikayesi, Amerikan üreticilerinin sektörü yeniden canlandırma çabalarındaki engelleri de ortaya koyuyor. MP Materials’ın CEO’su James Litinsky ve operasyon şefi Michael Rosenthal, sektöre tesadüfen girdi.
Kaliforniya’daki Mountain Pass madeninin önceki sahibi Molycorp, 2015’te iflas etmişti. Litinsky ve Rosenthal, madeni stratejik bir varlık olarak gördü ve 2017’de kontrolü ele geçirdi. Ancak sorun büyüktü:
Çin dışında neredeyse hiç kimse nadir toprak elementlerini uygun maliyetle işleyemiyordu. Şirket, Çinli nadir toprak şirketi Shenghe Resources ile bir anlaşma yaparak ön finansman sağladı ve kazandığı gelirle kendi işleme operasyonlarını inşa etmeye başladı.
Sektör ne diyor?
Bazı Batılı rakipler, hükümetin tek bir şirkete ağır yatırım yapmasının uzun vadede rekabeti zayıflatabileceğini savunuyor. Bir nadir toprak şirketinin yöneticisi, “Hükümet kazananları ve kaybedenleri seçiyor, büyük bir bahsi MP üzerine oynamış görünüyorlar” dedi.
Litinsky ise konuyla ilgili yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“MP’nin güvence altına alınması sektörün tamamı için iyi. Önümüzde çok büyük büyüme fırsatları var.”
Kaynak: Gazete Oksijen
