2022'nin ilk aylarından itibaren hızla artan doğal gaz ve elektrik fiyatları tüm dünyayı etkiledi. Avrupa enerji krizini benzeri görülmemiş önlemlerle atlatmaya çalışırken uzmanlar 2023'te durumun daha da kötüleşeceği hatta önümüzdeki 10 yılın zorlu geçeceğine dikkat çekiyor. Başta İngilizler olmak üzere Avrupa'da çoğu ülke bu kış evlerini sıcak tutmak için her zamankinden daha fazla para harcamak zorunda. Üstelik kriz; ocak, şubat ve mart aylarının ne kadar soğuk geçeceğine bağlı olarak bir sonraki kışta daha da büyüyebilir.
Hava koşulları bir sonraki kışı etkileyecek
Eğer hava mevsim normallerinden daha sıcak olursa, insanlar evlerini ısıtmak için çok fazla gaza ihtiyaç duymayacak ve kış sona erdiğinde Avrupa'daki gaz depolarında daha fazla rezerv kalacak bu da Rus gazı olmasa bile kıtanın yaz boyunca stoklarını yenilemesini kolaylaştıracak.
Rüzgar enerjisi yardımı
Investec'te kıdemli bir analist olan Martin Young, kıştan önce biraz daha fazla rüzgar enerjisinin devreye gireceğini ve bunun da elektrik arzına yardımcı olacağını söyledi. Ancak, bazı kömür ve nükleer elektrik jeneratörleri konusunda hala belirsizlik var. Hükümet, hizmet dışı bırakılmakta olan eski kömürlü termik santrallerle, ihtiyaç duyulması halinde bu kış çalıştırılabileceklerine dair bir anlaşma yaptı. Şimdiye kadar buna gerek duyulmadı ancak gelecek kış için de aynı plan göz önünde bulundurulabilir.
Gaz Rusya’dan değil başka ülkelerden gelecek
Geçen yaz Rusya'dan gelen gaz miktarı azalsa da, Avrupalıların yağmurlu günler için bir kenara koyabilecekleri bir miktar gaz geliyordu. Gelecek yaz Rusya'yı Avrupa'ya bağlayan boru hatları büyük olasılıkla tamamen kapatılacak. Sonuç olarak kıtaya ithal edilen gazın büyük bir kısmının ABD, Katar ve başka yerlerden gemilerle getirilmesi gerekecek. Ancak dünyada sınırlı sayıda sıvı doğal gaz (LNG) tankeri ve bunların Avrupa'da yanaşabileceği sınırlı sayıda yer var.
Gaz ithalatında büyük değişiklikler
Daha kolay depolanabilmesi ve taşınabilmesi için sıvı hale getirilerek -160c civarına soğutulan bu gazdan Avrupa kıyılarına daha fazla getirebilmek amacıyla son aylarda yeni terminal projeleri ortaya çıktı ya da olan projeler hızlandırıldı. Aralık ayında Almanya ilk LNG terminalini açarak geçmişte Rus gaz ithalatına büyük ölçüde bağlı olan ülkenin enerji politikasında büyük bir değişikliğin sinyalini verdi. Gelecek yıl Almanya'da iki LNG terminali daha açılacak.
İngiltere, İspanya ve Portekiz Avrupa'daki en büyük LNG ithalat kapasitesine sahip ülkelerdir ve bu sayede küresel pazarlara açılabiliyorlar. Ancak İber yarımadasını Avrupa'nın geri kalanına bağlayan çok sayıda gaz boru hattı bulunmadığından İspanyol terminalleri komşuları için daha az kullanışlı.
Kışa hazırlık için yeraltı depoları
Centrica'nın yakın zamanda terk edilmiş eski bir gaz depolama sahasını yeniden açmasına rağmen, Birleşik Krallık'ın yaz boyunca ithal edeceği LNG'yi tutabileceği çok az yer var. Sonuç olarak Birleşik Krallık terminallerine gelen gazın büyük bir kısmı doğrudan Avrupa'ya, özellikle de Hollanda'ya yeniden ihraç edilecek ve burada kışa hazırlık için yeraltı depolama alanlarına pompalanacak.
Fiyatlar giderek artacak
Norveç ve Birleşik Krallık'taki gaz sahalarından gelen gaz da hane halkı ve işletmelerin daha az gaza ihtiyaç duyduğu sıcak aylarda Avrupa'nın stoklarını yenilemeye hizmet edecek. Ancak LNG Avrupa'ya gaz tedariki konusunda kısmi bir çözüm sunabilse de gaz fiyatlarını eskiden olduğu gibi aşağı çekemez. LNG zaten gaz taşımanın pahalı bir yolu. Tankerler için yeterince soğuk gaz elde etme, bunu korumak için de çok fazla enerji ve pahalı ekipman gerekir. LNG tankerleri istedikleri her yere gidebildiklerinden ihtiyaç duyduğu hayati gazı temin etmek için Avrupa'nın dünyanın dört bir yanındaki alıcıların ödemeye razı olduğu fiyatın üzerine çıkması gerekecek. Dolayısıyla gaz ihtiyacı için giderek daha fazla LNG tankerlerine bel bağlayan Avrupa, yıllarca sürecek daha yüksek fiyatlara mahkum olacak.
2030 yılına kadar fiyatlarda azalma olmayacak
East Anglia merkezli saygın bir enerji danışmanlık şirketi olan Cornwall Insight, fiyatların on yıl kadar yüksek kalmasını beklediğini söyledi. Araştırma analisti Dr. Matthew Chadwick, "Akla yatkın senaryolar, Rus gazının boru hattı akışlarının 2022 yazında daha da azalacağı ve piyasanın Avrupa'daki arz ve talep dinamiklerindeki bu değişime uyum sağlaması zaman alacağından, gaz fiyatlarının en az 2030 yılına kadar pandemi öncesi seviyelerin üzerinde kalacağını göreceğiz" dedi.
