Rus Ruble'si değer kaybediyor, başarısız bir isyanın şoku henüz geçmedi ve Ukrayna'daki savaş 18 aydır sürüyor. Yine de Kremlin'e yakın dört kişiye göre üst düzey yetkililer ve iş dünyası patronları arasında gelecek kaygısı yayılsa da Vladimir Putin'in Mart 2024'te yapılacak seçimlerde beşinci dönemi garantilemesi için hazırlıklar şimdiden başladı.
Hükümete yakın bir kişi, merkez bankasının geçen hafta yaptığı acil faiz artırımının sadece Ruble'deki düşüşe bir yanıt olmadığını aktardı. Bu karar aslında seçim öncesinde enflasyonu kontrol altına almaya yönelik planların bir parçasıydı. Ayrıca kaynaklardan biri hükümetin, seçim öncesi üç yıllık bir bütçe planı üzerinde çalıştığını da söyledi.
"Enflasyon yanlış zamanda artar"
Bloomberg Economics Rusya ekonomisti Alexander Isakov, "İç siyasi görüşler daha sıkı para politikasından yana. Eğer ruble değer kaybetmeye devam ederse, fiyat artışının tam da yanlış bir zamanda, Mart seçimleri öncesinde zirve yapmasıyla enflasyonu yüzde 1-1,5 puan artırmış olacak" ifadelerini kullandı. İktidarına yönelik yakın bir tehdit görenlerin sayısı az olsa da istikrarın garantörü olarak görülen Putin'in olarak otoritesi, Ukrayna'da ve başka yerlerde devlet için askeri taşeronluk yapan Wagner paralı asker grubunun lideri Yevgeniy Prigojin'in isyanının ardından büyük bir darbe aldı.
Putin'in uluslararası yalnızlığı
Kremlin seçimleri, Putin'i hem ülke içinde hem de ABD ve NATO müttefikleriyle olan çatışmasında tam destek gören ve kontrolü elinde tutan bir lider olarak sunmak için bir fırsat olarak görüyor. Birçok ülke Rusya'nın Ukrayna'yı işgali nedeniyle yaptırım uygulayan ABD, Avrupa Birliği ve müttefiklerine katılmayı reddetse de Putin'in bu ayki BRICS liderleri zirvesine katılmaması uluslararası yalnızlığının altını çiziyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin tutuklama emri, Rus liderin Güney Afrika gibi dost ülkelere bile seyahat etmesini riskli hale getirdi. Küresel sahnede ABD'nin gücüne karşı bir denge unsuru olarak Moskova'yı gören ülkeler için Putin giderek daha sorunlu bir bahis haline geliyor.
Seçkinler arasındaki pek çok kişi, isyana verdiği zayıf tepki ve ardından Prigojin'i cezalandırmaması karşısında şaşkınlığa uğradı. Bu durum yetkililer arasında ise üst düzey çatışmalar ya da yeni meydan okumalar yaşanabileceği konusunda tedirginlik yarattı. Rusya'nın savaş alanındaki başarısızlıklarına ilişkin hoşnutsuzluk güvenlik kurumları içinde hala kulaktan kulağa konuşuluyor.
Konu hakkında bilgi sahibi iki kişiye göre Prigojin'in saldırısının baş hedefleri olan Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Genelkurmay Başkanı Valery Gerasimov görevlerinde kalmaya devam ediyor ancak onları görevden alma girişimi kilit devlet güvenlik kurumlarından destek gördü. Konuyla ilgili bilgi sahibi beş kişiye göre darbe yanlıları Şoygu'nun görevden alınmasını, tam kapsamlı seferberlik ve sıkıyönetim de dahil olmak üzere savaşın daha agresif bir şekilde yürütülmesinin bir parçası olarak istiyor. Ancak şu ana kadar görevden alınacaklarına dair bir işaret yok ve başarısız isyan nedeniyle sorgulanan Rus general Sergei Surovikin o zamandan beri görülmedi.
"Altı yıllık iktidarına daha dayanamayacak"
Rusya'nın önde gelen eski istihbaratçılarından Igor Girkin'in Putin'e yönelik tepkisinin ardından geçen ay gözaltına alınması bu gerilimleri yeniden gündeme getirdi. 2014'te Malezya Havayolları uçağına düzenlenen ölümcül saldırı nedeniyle Hollanda mahkemesi tarafından gıyabında mahkum edilen Girkin, çatışmanın başlangıcında Ukrayna'nın doğusundaki Donbas bölgesinde Moskova destekli isyancılara liderlik ettiğini iddia ediyor. Girkin, yaklaşık 840 bin takipçisi olan Telegram kanalında Putin için "Ülke bu işe yaramaz korkağın altı yıllık iktidarına daha dayanamayacak. İktidarın gerçekten yetenekli ve sorumlu birine devredilmesini sağlamalı" ifadelerini kullandı.
İsyanın etkileri Rusya'nın üst kademelerinde hala yankılanırken, Kremlin Putin'in iktidarına yönelik gelecekteki meydan okumalara daha kararlı bir şekilde yanıt vermek için adımlar attı. Duma, Devlet Başkanı'na bölge valilerine yasadışı silahlı gruplarla mücadele etmek üzere özel milis birlikleri kurma talimatı verme yetkisi veren yasayı kabul etti. Parlamentonun alt kanadı ayrıca geçtiğimiz ay, doğrudan Putin'e bağlı olan ve eski baş koruması Viktor Zolotov tarafından yönetilen Rusya Ulusal Muhafızları'na ağır silahlar verilmesini öngören bir tasarıyı da onayladı.
Halihazırda Josef Stalin'den bu yana Rusya'nın modern tarihinde en uzun süre görev yapan yönetici olan 70 yaşındaki Putin, 2030 yılına kadar Kremlin'de kalırsa Sovyet diktatörüyle aynı iktidar süresine sahip olacak. Kendisine iki dönem daha izin verecek şekilde anayasayı revize ettikten sonra 2036'ya kadar kalabilir.
"Putin kendinden emin"
Rus yetkililer, 10 Eylül'de yapılacak bölgesel seçimleri, kaybedilen otoriteyi ya da Putin'in dümendeki geleceğine dair şüpheleri yeniden tesis edecek bir kampanyanın başlangıcı olarak görüyor. Bir danışmanlık şirketi olan R.Politik'in kurucusu Tatiana Stanovaya, "Putin zayıfladığını hissetmiyor, gücünün zirvesinde olduğuna inanıyor, kendinden emin ve iyimserlik, hatta coşku dolu. Putin'in en yakın çevresinden bile hiç kimse onun seçimlere katılma kararını sorgulayamaz" değerlendirmesine yaptı.
Putin'i hala destekliyorlar
Rusya'nın elitleri arasında artan kuşkulara rağmen, sıradan seçmen için Putin hala son derece popüler. Moskova merkezli bağımsız Levada Center tarafından 26 Temmuz'da yapılan bir araştırmaya göre, ülkenin yanlış yöne gittiğine inananların oranı isyan günü kısa bir süreliğine yüzde 30'a yükselmiş olsa da, bu oran kısa sürede son aylarda görülen ortalama yüzde 23 seviyesine geri döndü. Araştırma Putin'in kişisel olarak seçim için onaylanma oranının yüzde 82'ye kadar yükseldiğini ortaya koydu.
Levada Center direktörlerinden Denis Volkov, bu direnci kısmen Kremlin'in Şubat 2022'de Ukrayna'nın işgalinden sonra nüfusun en yoksul ve en savunmasız kesimlerine sosyal yardımları genişletme kararına bağlıyor. Bu kesim aynı zamanda Putin'in çekirdek seçmenleri. Volkov, "Reytingler devam eden çatışmalara rağmen yükselişini sürdürüyor. Yardımlar çok zengin olmayan insanlara yapıldı: Devlet çalışanları, yoksullar... Bütçe ödemeleri bu grupların refahını önemli ölçüde arttırdı" diye konuştu.
Ekonomi savaş öncesi konumuna dönüyor
Rubledeki sorunlara rağmen Rusya ekonomisi dört çeyrek süren daralmayı ikinci çeyrekte tahmin edilenden daha büyük bir büyüme hamlesiyle sonlandırarak yüzde 4,9 oranında genişledi. Savunma harcamalarının artması sanayi üretimini artırırken, sosyal destek ve ücret artışları sayesinde tüketici talebi de ivme kazanıyor. Ekonomistlerin tahminlerine göre tüm bunlar ekonominin gelecek yıl savaş öncesi konumuna dönme yolunda olduğunu gösteriyor. Federal İstatistik Servisi'nin verilerine göre yoksulluk oranı bile savaş öncesindeki yüzde 11 seviyesinden geçen yıl yüzde 9,8 gibi tarihi düşük bir seviyeye geriledi.
"Statükoyu korumak elitlerin çıkarına"
Berlin merkezli SWP düşünce kuruluşunda misafir araştırmacı olarak görev yapan Nikolay Petrov, Putin'in tartışılmaz imajının Prigojin isyanıyla birlikte ortadan kalkmış olabileceğini ancak belirgin bir alternatifi olmayan Rusya'nın elit kesiminin onu hala hayatta kalmalarının en iyi garantisi olarak gördüğünü söyledi. En azından şimdilik. Petrov, "Putin giderse ne olacağının belirsiz olduğu bir dönemde statükoyu korumak elitlerin çıkarına" dedi.
