ABD'de özel danışman Jack Smith'in yürüttüğü soruşturma sonucunda büyük jüri, eski Başkan Donald Trump'ı Mar-a-Lago'daki konutunda gizli belgeleri başkanlık sonrası evinde tutmasıyla ilgili 37 suçlamayla itham etti. Bir dönem daha başkan olmak isteyen Trump, federal bir ceza davasına çıkarılırsa ve suçlu buluşursa uzun bir hapis cezasıyla karşı karşıya. İşte Trump'a karşı açılan dava hakkında bilmeniz gerekenler:
Trump ne ile suçlanıyor?
Trump, Ağustos 2022'de Mar-a-Lago'daki evinde ele geçirilen 100'den fazla gizli belgeyle ilgili bir dizi ciddi suçlamayla karşı karşıya. Savcılara göre bu belgeler, ABD'nin ve yabancı ülkelerin nükleer ve askeri kapasiteleri hakkında bilgiler de dahil olmak üzere hassas istihbarat bilgileri içeriyordu. FBI tarafından Mar-a-Lago'da yapılan arama kapsamında ele geçirilen belgelerin arasında, hükümetin ülkenin en hassas sırları arasında saydığı, çok gizli olarak etkilenmiş evraklar bulunuyordu.
Bu duruma ilişkin Trump'a yöneltilen suçlamalar şöyle:
- Ulusal savunma bilgilerini kasıtlı olarak saklamaktan 31 suçlama
- Adaleti engellemek için komplo kurmak
- Bir belge veya kaydı saklamak
- Bir belge veya kaydı yolsuzlukla gizlemek
- Federal bir soruşturmada belge saklamak
- Gizleme planı yapmak
- Yalan beyanda bulunmak
Gizli belgelere dair hazırlanan iddianame, sus payı davasında gelecek yıl yargılanmaya başlanması beklenen Donald Trump hakkında hazırlanan ikinci iddianame oldu.
Wall Street Journal'ın haberine göre İddianamede yer alan en ciddi suçlamalar azami 20 yıl hapis veya ağır para cezası gerektiriyor. Ancak sanıkların bu suçlamalardan en yüksek cezayı almaları nadir görülen bir durum. Birden fazla mahkumiyet için cezalar genellikle eş zamanlı olarak uygulanır ancak hakimlerin sanıkları ardışık cezalara çarptırmak için takdir yetkisi var.
Trump hakkındaki iddianamenin büyük bir kısmı, hükümet arşivcilerinin kendisinde olduğundan şüphelendikleri gizli belgelerin iadesini talep etmelerinin ardından 2022 yılının başlarında başlayan döneme odaklanıyor. Hükümet, Trump'ın müfettişleri yanıltmaya ve yasal olarak hükümete ait olan belgeleri elinde tutmaya çalıştığını iddia ediyor. Trump ise herhangi bir yanlış yaptığını reddetti.
Trump'ın sakladığı kutularda hangi bilgiler vardı?
İddianamede, "Trump'ın kutularında sakladığı gizli belgeler arasında hem ABD'nin hem de yabancı ülkelerin savunma ve silah yetenekleri; ABD'nin nükleerprogramları; ABD'nin ve müttefiklerinin askerisaldırılara karşı potansiyel zayıflıkları ve yabancı bir saldırıya karşılık olarak olası misilleme planlarına ilişkin bilgiler yer alıyordu" ifadeleri yer alıyor. İddianameye göre bu belgelerin izin olarak ifşa edilmesi ABD'nin ulusal güvenliğini, dış ilişkilerini, ABD ordusunun ve insanların güvenliğini ve hassas istihbarat toplama yöntemlerinin devamlılığını riske atabilir.
Banyoda sakladı
Mar-a-Lago'da bulunan ulusal savunmayla ilgili 31 kayıt arasında 2018'den 2020'ye kadar yabancı ülkelerle ilgili Beyaz Saray istihbarat brifingleri, yabancı ülkelerin ve ABD'nin askeri yetenekleriyle ilgili belgeler, yabancı bir ülkenin nükleer yetenekleriyle ilgili Haziran 2020 tarihli bir belge, ABD'nin nükleer silahlarıyla ilgili tarihi bulunmayan bir kayıt ve Ekim 2018'de başka bir ülkenin lideriyle yapılan görüşmeyle ilgili bir belge yer alıyordu. Bu belgelerden 21'inde çok gizli etiketi bulunurken dokuzunda gizli etiketi bulunuyor. İddianamede ayrıca Trump'ın belgelerin bulunduğu kutuları malikanesindeki birçok oda da sakladığı belirtildi. Balo salonu, banyo, ofis, yatak odası ve depo odası gibi birçok farklı yerden kutularca belge çıkarıldı.
Bu tür suçlamalar ne kadar yaygın?
Trump, gizli belgeleri yanlış kullanmakla suçlanan ilk üst düzey ABD yetkilisi değil. Aralarında Başkan Joe Biden, eski Başkan Yardımcısı Mike Pence, eski Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, eski ulusal güvenlik danışmanı Sandy Berger ve Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın eski direktörü emekli General David Petraeus'un da bulunduğu, hükümetin en üst kademelerindeki birçok yetkili gizli belgeleri ele alış biçimleri nedeniyle yasal incelemeye maruz kaldı.
Berger ve Petraeus, gizli bilgileri yanlış kullanma suçlamasını kabul etti ancak hapis cezasına çarptırılmadı. Clinton suçlanmadı. Adalet Bakanlığı bu ayın başlarında Pence hakkındaki soruşturmayı kapattı. Bir diğer özel danışman Robert Hur, gizli belgelerin Biden'ın evinde ve başkan yardımcılığının ardından Washington'da kullandığı özel bir ofiste nasıl bulunduğunu inceliyor.
Daha alt düzeyde görev yapan bir dizi hükümet yetkilisi ise benzer durumlarla ilgili ciddi suçlamalarla karşı karşıya kaldı. Ulusal Güvenlik Ajansı yüklenicisi Harold Martin, Trump'a da yöneltilen suçlamalardan biri olan ulusal savunma bilgilerini kasıtlı olarak saklamak suçunu kabul ettikten sonra dokuz yıl hapis cezasına çarptırıldı. Eski bir Hava Kuvvetleri istihbarat subayı olan Robert Birchum, kolluk kuvvetlerinin evinde 300'den fazla gizli belge bulmasının ardından benzer suçlamaları kabul etti. Üç yıl hapis cezasına çarptırıldı. Daha yakın bir zamanda, Massachusetts Hava Ulusal Muhafızlarından Jack Teixeira, sosyal medya platformu Discord'da yayınlanan gizli belgeleri sızdırmakla suçlandı.
Hillary Clinton'ın durumundan ne kadar farklı?
2016 başkanlık kampanyası sırasında Trump, rakibi Hillary Clinton'ı sık sık suç işlemekle itham etti ve evindeki e-posta sunucusunda gizli bilgilerin bulunması üzerine mitinglerde kalabalıkları "Onu hapse atın" sloganlarıyla yönlendirdi. Clinton dışişleri bakanı olarak Dışişleri Bakanlığı e-posta sunucusundan kaçınmış ve kişisel bir sunucu kullanmıştı. Clinton görevden ayrıldıktan sonra FBI, bu ev sunucusunda, az bir kısmı gizli olarak işaretlenmiş olanlar da dahil olmak üzere, gizli bilgiler içeren 2 binden fazla e-posta buldu.
Clinton'ın işbirliği yaptığı kapsamlı bir FBI soruşturmasının ardından, büronun o zamanki direktörü James Comey, gizli bilgilerin ele alınmasıyla ilgili yasaların potansiyel olarak ihlal edildiğine dair kanıtlar olsa da, makul bir savcının dava açmayacağını söyledi. Comey, müfettişlerin yasaları ihlal etme niyetine dair herhangi bir kanıt bulamadıklarını söyledi. Buna karşılık Trump, soruşturmayı engellemeye çalışmak ve görevden ayrıldıktan sonra kaçırdığı iddia edilen belgelerin hükümet tarafından geri alınmasını engellemekle suçlanıyor. Trump'a yöneltilen suçlama, hükümet sırlarını saklamasının kasıtlı olduğu gerçeğine dayanıyor ki bu soruşturmacıların Clinton davasında bulamadığı bir şeydi.
Biden ve Pence soruşturmasından farkı ne?
Hem Biden hem de Pence'in avukatları, evlerinde ve ofislerinde az sayıda gizli belge bulduklarını hükümete bildirdiler. Her iki isim de belgeleri hükümete iade etti. Bu durum, 2021 yılında Ulusal Arşiv yetkililerinin Trump'ın tüm resmi evraklarının görevden ayrıldıktan sonra hükümete iade edilmediğini tespit ederek, bunları geri almak için yıllar süren bir mücadele başlattığı Trump davasından önemli bir fark.
İddianameye göre, Biden ve Pence davalarından farklı olarak Trump, hükümet belgeleri geri istediğinde bunları iade etmeyi reddetti ve durumu gizlemek için çeşitli adımlar attı. Hükümet, Trump'ın avukatlarına "Onlara burada hiçbir şey olmadığını söylesek daha iyi olmaz mı?" dediğini belirtiyor.
Belgeleri başkalarına gösterdi
Adalet Bakanlığı'nın elinde olan bazı kanıtlara göre Trump'ın, başkanlığı sona erdikten sonra güvenlik yetkisi olmayan kişilere gizli belgeleri gösterdiği iddia ediliyor. İddianameye göre bir belgeye dair ses kaydında Trump, "Başkan olarak bunu gizlilikten çıkarabilirdim... Şimdi çıkaramam ama bu hala bir sır" dedi. Ulusal güvenlik davalarına bakan bir avukat olan Mark Zaid, "Bu davada olduğu gibi, bir kişiden kibarca belgeleri iade etmesinin istendiği ve onun da bunu reddettiği durumla gerçekten büyük bir paralellik yok. Normal bir insan bir yıl ya da daha uzun süre önce suçlanırdı" ifadelerini kullandı.
Seçilirse başkanlığını engeller mi?
ABD'de ağır bir suçtan hüküm giymek bir kişiyi birçok eyalette oy kullanmaktan men etse de, Anayasa'da belirtildiği üzere, başkan olarak görev yapmak için aranan nitelikler sadece doğuştan ABD vatandaşı olmak, en az 35 yaşında olmak ve 14 yıldır ABD'de ikamet ediyor olmak. Trump 2024 yılında başkan seçilirse, başkanlığın geniş yetkilerini kullanarak kendini affettirmeye çalışabilir ancak böyle bir girişim mahkemeler tarafından hiç değerlendirilmedi. Bunun dışında başka birinin başkan seçilmesi halinde, onun tarafından da affedilebilir.
Trump ve müttefiklerinin suçlamalara tepkisi ne oldu?
Trump, gizli belgelere dair iddiaları defalarca reddetti ve soruşturmayı cadı avı olarak nitelendirdi. Eski başkan Cuma günü Truth Social'da yaptığı açıklamada, "Adalet Bakanlığı ve FBI'ın yıllardır bana karşı yaptıkları dışında hiçbir suç yoktu" diyerek masum olduğunu ilan etti.
Temsilciler Meclisi Başkanı Kevin McCarthy ise Fox News'a yaptığı açıklamada, "Bu ulusu altüst edecek çünkü eşit adaletin özüne iniyor. Biz buna göz yummayacağız. Başkan Trump'ı neyle suçlamaya çalıştıklarını düşündüğünüzde bu Amerika için çok karanlık bir gün. Şu anda aynı durumda olan bir başkan var. Aynı durumda olan ve hiçbir şey yapılmayan eski bir first lady, senatör, dışişleri bakanı var" ifadelerini kullandı.
Şimdi ne olacak?
İki yakın kaynağın CBS News'a söylediğine göre Trump'ın özel uçağıyla Miami'ye gidecek ve geceyi Trump National Doral Miami'de geçirecek. Eski başkanın salı günü yapılması planlanan duruşma için adliyeye gitmesi bekleniyor.
(Kaynaklar: Wall Street Journal, CBC News, New York Times)
