Londra merkezli enerji ve iklim değişikliği alanlarında çalışan düşünce kuruluşu Ember’ın yayınladığı yılın on ve dördüncü enerji raporu, bu yıl dünyada fosil yakıt tüketiminin azaldığını, temiz enerjiye geçişin başladığını, küresel ısınmadaki artışın ve yüksek atmosfer kirliliklerinin özellikle Avrupa’da büyük bir farkındalık oluşturduğunu ortaya koydu. Araştırmacılar yeni bir enerji devriminin gerçekleşeceğini savundu. Ember araştırma ekibi raporun 78 ülkeden toplanan veriler ile küresel elektrik ihtiyacının yüzde 93’lük bir kısmını kapsadığını belirtti.
Çin’deki yenilenebilir enerji patlaması
Rapordan elde edilen verilere göre dünya genelinde bu yıl, elektrik üretimi için daha az fosil yakıt kullanılacak. Bu nedenle araştırmacılar 2023’ün çevre dostu bir gezegene geçiş için dönüm noktası olduğunu söyledi. Raporda küresel seviyede kömür, petrol ve gaz düşüşünün bir ilk olduğu belirtildi. Yazarlar beklenen değişikliğin, özellikle Çin'in öncülük ettiği yenilenebilir enerji patlaması nedeniyle olacağını da ekledi.
Ember yayınlanan raporun amacının başka araştırmacılar için veri oluşturmak, küresel temiz enerjiye geçiş sürecini hızlandırmak olduğunu belirtti.
Rüzgar ve güneş enerjisi şu anda küresel elektriğin yüzde 12'sini üretiyor ve 2022'de neredeyse tüm Birleşik Krallık'a yetecek kadar rüzgar türbini eklenecek. Elektrik üretimi, küresel ısınmaya en büyük katkıyı yapıyor ve 2021 yılında enerji kaynaklı karbon emisyonlarının üçte birinden fazlasından sorumlu. Dolayısıyla bu sektörde kömür, petrol ve doğal gazın aşamalı olarak kullanımdan kaldırılması, dünyanın tehlikeli boyutlara ulaşan iklim değişikliğinden kaçınmasına yardımcı olmak açısından kritik önem taşıyor.
Güneş enerjisi yüzde 24 büyüdü
Bu konudaki en önemli gelişme, ekonomik olarak uygulanabilir elektrik kaynakları olarak görülen güneş ve rüzgarın devam eden yükselişi oldu. Rapora göre dünya genelinde güneş enerjisi geçen yıl yüzde 24 büyüyerek Güney Afrika kadar büyük bir ülkenin yıllık elektrik ihtiyacını karşılamaya yetti.
Nükleer ve hidroelektrik ile birlikte ele alındığında, temiz kaynaklar 2022 yılında küresel elektriğin yüzde 39'unu üretti. Rapor, geçen yıl üretilen elektriğin aslında şimdiye kadar üretilen en temiz elektrik olduğunu ortaya koyuyor. Ancak buna rağmen, kömür kullanımı arttığı için sektörden kaynaklanan karbon emisyonları da yükselmeye devam etti. Raporun yazarlarına göre bunun nedeni genel elektrik talebinin artması ve bunun tamamının temiz kaynaklardan karşılanmaması. Ayrıca 2022'de nükleer ve hidroelektrikte de sorunlar yaşandı. Fransa'daki birçok reaktör devre dışı kaldı ve Avrupa'nın nehirleri birçok yerde hidroelektrik üretimi için çok düşük seviyedeydi.
“Diğer sektörlerde de emisyonu azaltır”
Ancak rapor, 2023 yılında rüzgar ve güneş enerjisindeki büyümenin talepteki artıştan daha fazla olduğunu ve bununda ısınma gazları üzerindeki etkiyi değiştirmeye başlayacağını aktardı. Raporun başyazarı Malgorzata Wiatros-Motyka, "Elektriğinizi üretmek için daha fazla fosil yakıt kullanmayı bıraktığınızda, emisyonlarda bir düşüş görmeye başlarsınız. Bu, artan elektrifikasyon bağlamında son derece önemli, çünkü daha fazla elektrikli aracımız, daha fazla ısı pompamız var, dolayısıyla enerji sektörünün temizlenmesi diğer sektörlerde de emisyonları azaltacaktır” diye konuştu.
Bu yıl elektrikte fosil yakıt emisyonlarındaki düşüşün yüzde 0.3 gibi küçük bir oranda olması beklenirken, yazarlar düşüşün devam edeceğine ve sonraki yıllarda hızlanacağına inanıyor. Bunun anahtarı, rapora göre geçen yıl biraz düşen gaz kullanımındaki düşüş oldu. Brezilya gibi bazı ülkelerde hidroelektrik enerjideki artış gaz kullanımını 2022'de yüzde 46 oranında azalttı.
“Dönüm noktasına ulaştık”
Ember’den Dave Jones, “Artık fosil yakıt enerji sektörü emisyonlarının azaldığı yeni bir dönemi görmeye başladığımız bir sonraki dönüm noktasına ulaşmış bulunuyoruz. Rüzgar ve güneş enerjisinin çözüm olduğunu biliyoruz ve bunları mümkün olduğunca hızlı bir şekilde inşa etmek için bir yol haritası belirlememiz gerekiyor” dedi.
Genel eğilimi etkileyen önemli bir oyuncu Çin. Küresel rüzgar enerjisi artışının yaklaşık yüzde 50'si Çin'den gelirken, dünyadaki yeni güneş enerjisinin yaklaşık yüzde 40'ı da dünyanın en çok kömür enerjisi kullanan ülkesinden geldi. Jones, "Çin'in rüzgar, güneş ve her türlü temiz enerji üretimini gerçekleştirme hızıyla, kömür üretiminde 2025'ten önce zirveye ulaşma ihtimali var ki bu önemli bir gelişme olur" dedi.
Enerji uzmanları, elektrik üretiminde fosil yakıtların azaltılmasının bir "dönüm noktası" olabileceğini, ancak daha yapılması gereken çok şey olduğunu kabul ediyor. Araştırmada yer almayan Bergen Üniversitesi'nden Profesör Jessica Jewell, "Kömürden elektrik üretiminin en erken zirveye ulaştığı yıl 1979'da Birleşik Krallık'tı. Bununla birlikte, kömür enerjisinin tamamen ortadan kaldırılması onlarca yıl aldı. örneğin İngiltere 2022'de hala biraz kömür kullanıyordu, zirveden 43 yıl sonra. Temiz enerji hedeflerine ulaşmak için 40 ya da 30 yılımız yok, çok daha kısa sürede elektriği tamamen karbonsuzlaştırmamız gerekiyor” ifadelerini kullandı.
Kaynak: Diğer
