Türkiye'nin savaş uçağı satın alma serüveni dün Ankara'da İngiltere Başbakanı Keir Starmer ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında imzalanan anlaşmayla sona erdi.
Varılan anlaşmayla Türkiye'nin İngiltere'den 20 adet Eurofighter savaş uçağını yaklaşık 10,7 milyar dolar karşılığında satın alması üzerine anlaşmaya vardı. Katar ve Umman'dan alınacak 12'şer uçakla ilgili görüşmeler ise halen devam ediyor.
Türkiye, Rusya'dan S-400 hava ve füze savunma sistemlerini aldıktan sonra 2019'da F-35 savaş uçağı programından çıkarılmış, konuyla ilgili yıllardır süren müzakereler sonuçsuz kalmıştı. Alternatiflere yönelen Ankara, 2023'te İngiltere, İtalya, Almanya ve İspanya ortak yapımı Eurofighter Typhoon jetlerine yönelmişti.
İngiltere ve İspanya'nın onayına rağmen Berlin'den gelen veto nedeniyle süreç uzamıştı ancak Alman hükümetinin de uçakların Türkiye'ye satışına onay vermesinin ardından anlaşma gerçekleşti.
Eurofighter mı daha iyi F-35 mi?
Hem Lockheed Martin üretimi F-35 Lightning II hem de Eurofighter Typhoon, tedarik zincirleri farklı üye devletlere dağılmış çok uluslu savunma programlarının ürünleri. Ancak benzerlikleri neredeyse bununla sınırlı.
F-35, Amerika’nın en son teknolojiye sahip beşinci nesil hayalet (stealth) savaş uçağıyken; Typhoon, görünmezlik özelliği bulunmayan, daha eski bir “dördüncü nesil artı” hava üstünlüğü uçağı.
Hangi uçağın daha iyi olduğu sorusuna yanıt vermek söz konusu olduğunda, işler karmaşıklaşabiliyor.
Ancak bu gizemi çözmemize yardımcı olabilecek bir örnek var: Almanya üzerinde gerçekleştirilen NATO tatbikatı. Bu tatbikatta, F-35A ile Eurofighter görsel menzil içinde bire bir hava muharebesinde karşı karşıya geldi.
Eylül 2024’te yapılan bu NATO tatbikatı, bu iki çok farklı rakibin bulutların üzerinde çarpıştığında nasıl bir performans sergilediğine dair önemli bir fikir sundu.
Tatbikatta karşı karşıya gelen iki pilot havada yaşananları NATO'nun Youtube kanalına anlatmıştı
Almanya üzerinde 'it dalaşı'
Ramstein Hava Üssü’nde gerçekleştirilen ortak eğitim sırasında, ABD Hava Kuvvetleri’nden Kaptan Patrick “Hobbit” Pearce, F-35A uçağıyla, Alman Hava Kuvvetleri’nden Teğmen Alexander “Stitch” Grant’in kullandığı bir Typhoon’a karşı mücadele etti.
Pilotlar, karşılarında kimin olacağını bilmeden belirlenen koordinat, irtifa ve zamanda buluşmak üzere gönderildiler. İki jet yakın temas hattına yaklaştığında, her iki pilot da karşısında ciddi bir rakip olduğunu fark etti. The Medium’un aktardığına göre Grant daha önce hiç F-35’e karşı uçmamıştı; Pearce ise ilk kez bir Typhoon’la karşı karşıya geliyordu.
Hava muharebesi başladığında, Typhoon’un iki güçlü motoru ve agresif aerodinamik yapısı, Grant’e F-35’in tek motoruna kıyasla daha keskin dönüşler yapma ve enerjisini daha az kaybetme avantajı sağladı.
Her iki pilot da yüksek G kuvvetine dayanarak manevra yapsa da, Grant sonunda Pearce’ın arkasına geçti ve simüle edilmiş bir top atışıyla “vuruldu” sayıldı. Her iki pilot da daha sonra, 7 ila 9 G kuvveti altında savaşmanın fiziksel olarak ne kadar yıpratıcı olduğunu ve rakibi sürekli görüş alanında tutmak için boyunlarını zorlamanın ne kadar yıpratıcı olduğunu anlattı.
Havacılık sitesi Simpleflying'e göre sonuç kimseyi şaşırtmadı.
F-35’in gücü, yakın mesafedeki it dalaşlarında değil, görünmezlik (stealth) ve uzun menzilli sensörlerinde yatıyor. Buna karşın Typhoon, hava üstünlüğü sağlamak amacıyla tasarlanmış bir uçak. Eurofighter Typhoon, 2012 yılında düzenlenen Red Flag Alaska ortak tatbikatında da F-22 Raptor ve Boeing F/A-18E/F Super Hornet’e karşı da birkaç simüle edilmiş “vurulma” elde etmişti.
Eurofighter hızlı tehditleri tespit etmede etkili
Typhoon temelde görünmezlik yerine güç ve hıza dayanıyor.
Daha geniş burun kısmına yerleştirilen aktif elektronik taramalı radar (AESA) sayesinde geniş hava sahası alanlarını çok daha hızlı tarayabiliyor. Eurofighter.com’a göre “görüş alanı, geleneksel sabit plaka sistemlerine kıyasla yaklaşık %50 daha geniş.” Bu da savaş pilotlarının, eksen dışından gelen hızlı tehditleri takip etmesini önemli ölçüde kolaylaştırıyor.
İspanya, İtalya, Almanya ve Birleşik Krallık, Eurofighter programının dört kurucu ortağı. Bu dört ülke, Eurofighter’ın tasarımı ve üretimi için kendi önde gelen savunma ve havacılık şirketleri — Leonardo, BAE Systems ve Airbus — arasında kurulan bir ortaklık aracılığıyla birlikte çalışıyor.
Eurofighter’ın nesilleri, üretim aşamalarını ifade eden “tranche” olarak adlandırılıyor ve her yeni tranche, yeni sistemler ve çeşitli güncellemelerle donatılmış versiyonları temsil ediyor.
Türkiye'nin de satın aldığı Tranche 4, 2020’de Almanya için sipariş edildi ve sonrasında İspanya, Kuveyt ve Katar için de alındı; AESA radarı ilk günden itibaren merkeze alınarak üretilen ilk Typhoon bu model. Ayrıca yenilenmiş kokpit ekranları, geliştirilmiş iletişim sistemleri ve dijital radyo-frekansı bellek karıştırma (DRFM) yetenekleri sunuyor; aynı zamanda stand-off SPEAR 3 füzeleri ve elektronik taarruz podları için büyüme/ilave kapasiteyi koruyor.
Satış rakamları nasıl?
Programın resmi internet sitesine göre, dünya genelinde dokuz ülke Eurofighter kullanıyor ve toplamda 729 adet uçak siparişi verilmiş durumda. Buna karşılık, 19 ülkenin envanterinde halihazırda 1.100’den fazla F-35 bulunuyor ve teslimatların 2025’in sonlarına doğru yaklaşık 1.200’e ulaşması bekleniyor.
Birleşik Krallık kısa süre önce yeni nesil Tranche-5 Eurofighter Typhoon satın almamaya karar verdi. Bu karar, BAE Systems’in Warton’daki montaj hattında tamamlanmayı bekleyen yalnızca bir uçak bırakırken, sonrasında herhangi bir üretim işi bulunmaması anlamına geliyor.
BAE Systems ve işçi sendikaları, tesisin kapanmasının ülkenin nitelikli havacılık iş gücünü ciddi biçimde zayıflatacağı ve Birleşik Krallık-Japonya-İtalya ortak projesi olan, “Tempest” hayalet uçağının üretiminin birkaç yıl içinde hızlanmasına kadar bir üretim boşluğu yaratacağı konusunda uyarıyor.
Savunma Bakanlığı, Typhoon yerine 12 adet daha F-35 satın almayı tercih etti ancak ihracat satışlarının Typhoon üretimini sürdürebileceğini öne sürüyor.
Kaynak: Gazete Oksijen
