İdari başkent Lahey'deki Hollanda Milli Arşivleri'nde yapılan törende konuşan Hollanda Başbakanı Mark Rutte, ülkesinin kölelik tarihi ve köle ticaretindeki rolünden ötürü hükümeti adına özür diledi. Rutte, "Yüzyıllar boyunca Hollanda devleti adına birçok kişi metalaştırıldı, sömürüldü ve kötü muamele gördü. Yüzyıllar boyunca Hollanda devleti tarafından insan onuru ayaklar altına alındı" ifadelerini kullandı. Köleliğin insanlığa karşı suç teşkil ettiğini kaydeden Rutte, "Milyonlarca insan bu suçun acısını çekti ve çekiyor. Hollanda kendi payına düşeni kabullenmeli" şeklinde konuştu.
Rutte, önceki hükümetlerin ülkenin kölelik tarihini kabullenmede eksik kaldığını belirterek, "Hollanda hükümeti adına özür diliyorum" dedi. Başbakan Rutte, kölelik tarihine yönelik farkındalığı arttırmak için hükümetin 200 milyon euroluk fon sağlayacağını vurguladı.
Özrün tarihine tepki
Rutte, özür konuşmasında, 19 Aralık tarihinin seçimine ilişkin eleştirilere, "Biliyoruz ki herkes için tek bir doğru tarih, doğru söz ve doğru yer yok" karşılığını verdi. Hollanda'da yaşayan Surinamlılar, Hollanda'nın köleliğe ilişkin özrünün aceleci ve dayatmacı olduğu gerekçesiyle tepki göstererek, 19 Aralık tarihinin değiştirilmesi için mahkemeye başvurmuş ancak başvuruları kabul edilmemişti.
Hollanda'da yaşayan Surinamlılara ait vakıflar adına davayı açan avukat Joancy Breeveld, "Müvekkillerim, özrün bir defa yapılan bir şey olduğu için düzgün ve daha uygun şekilde yapılmasını istiyor" demişti. Surinamlılar, özrün daha anlamlı olması için hükümetin öncelikle kimlerin köle ticaretinde rol aldığının ve köleliğin nasıl uygulandığının tam olarak araştırmasını beklerken, köleliğin resmi olarak yasaklandığı 1 Temmuz'da yapılacak ve aceleye getirilmemiş bir özür istemişti.
Bakanlar eski kolonilere gitti
Hükümet sitesinden yapılan yazılı açıklamada, resmi özrün ardından kabinedeki 7 bakanın Surinam ve Hollanda'nın Karayipler'deki eski sömürgelerine giderek, Rutte'nin özrünü buradaki yöneticilerle ve sivil toplumun liderleriyle görüştüğü belirtildi. Buna göre, Yasaları Koruma Bakanı Frank Weerwind'in Surinam'ın başkenti Parambino, Göçten Sorumlu Devlet Bakanı Van der Burg’un Aruba, Sosyal İşler ve Çalışma Bakanı Karien van Gennip'in Bonaire, Kraliyet ilişkilerinden sorumlu Devlet Bakanı Alexandra van Huffelen'in Kuraçao, Maliyeden sorumlu Devlet Bakanı Marnix van Rij'in Sint Eustatius, Refah ve Spordan sorumlu Devlet Bakanı Maarten van Oooijen'in Saba, Sağlık Bakanı Ernst Kuipers'in ise Sint Marteen Adası'ndaki yetkililer ve sivil toplum temsilcilerine Hollanda'nın resmi özrünü iletti.
Özür nasıl karşılandı
Sint Maarten Başbakanı Silveria Jacobs, Hollanda'nın özrünü, "görüşleri alınmadığı" ve "tazminat ödenmeyeceği" gerekçesiyle kabul etmeyeceklerini açıklarken, Hollandalı milletvekillerinin çoğu hükümetin özür dilenmesini olumlu karşıladı. Hollanda'nın özür dilemesinden rahatsız olan aşırı sağcı milletvekili Geert Wilders ise Twitter'dan "Rutte'nin özürü sebebiyle özür diliyorum" paylaşımını yaptı.
Son yıllarda Amsterdam, Rotterdam, Utrecht ve Lahey gibi büyük şehirlerin yanı sıra Hollanda Merkez Bankası, ABN Amro gibi kurumlar da kölelik tarihindeki rolleri sebebiyle özür dilediklerini açıklamıştı. Hollanda'da 2023'ün, köleliğin kaldırılışının 150. yılı olması sebebiyle kölelik anma yılı ilan edilmesi düşünülüyor. Güney Amerika ve Afrika'nın kıyı kesimlerinde sömürge yönetimi kuran Hollanda, 16. yüzyılın sonlarında Transatlantik bölgesinde köle ticaretine başlamış ve altın çağını yaşadığı 17. yüzyılın ortasında Güney Amerika-Avrupa arasındaki köle ticaretinin en önemli aktörlerinden biri olduktan sonra 1 Temmuz 1863'te köle ticaretini resmen yasakladı.
Kaynak: AA
