İklim değişikliğinin aşırı hava olayları üzerindeki etkisini inceleyen uluslararası bilim insanlarının oluşturduğu World Weather Attribution akademik girişimi tarafından, Kanada'nın doğusunda mayıs ve temmuz arasında yaşanan orman yangınlarında iklim değişikliğinin etkisi analiz edildi. Analizi, World Weather Attribution grubu kapsamında Birleşik Krallık, Kanada, Hollanda ve ABD'deki üniversite ve meteoroloji kurumlarında görevli 16 bilim insanı gerçekleştirdi. Kanada'da bu yılki yangınlar nedeniyle Yunanistan'dan daha büyük bir alana karşılık gelen yaklaşık 14 milyon hektar alan yol olurken, bu büyüklük 1989'daki yangınlarda tahrip olan 7,6 milyon hektarlık alanın neredeyse iki katına denk geldi.
En az dört kişi doğrudan yangınlar nedeniyle hayatını kaybederken, yaklaşık 200 bin insan etkilenen bölgelerden tahliye edildi. Yangınların yol açtığı duman Kanada ve ABD'de tehlikeli hava koşulları oluşturdu ve astım kaynaklı vakalarda artışa yol açtı. Küresel sıcaklık artışının 1850-1900 dönemi ortalamasına göre 1,2 dereceyi bulduğu bu dönemde, dünyanın pek çok bölgesinde yüksek sıcaklıklar bitki örtüsünü kurutuyor ve daha yanıcı koşullara neden olarak orman yangınlarının başlama ve yayılma riskini artırıyor. Küresel sıcaklık artışı devam ettikçe daha büyük yangınlarla karşılaşma riski de büyüyor.
Yangına yol açan koşullar olağan dışı değil
Kanada'da da mayıs ve haziranda görülen sıcaklık rekorları, düşük nemlilik ve kar örtüsünün hızla erimesi, ülke çapında yangınların hızla yayılmasında etkili oldu. Bilim insanları, iklim değişikliğinin yangınlar üzerindeki etkisini tespit etmek için bu yıl "alışılmadık derecede aktif bir yangın mevsimi yaşanan" Kanada'nın Quebec eyaletindeki yangınları, Yangın Hava Endeksi kullanarak maksimum 7 günlük sıcaklık, rüzgar hızı, nemlilik ve yangın riski verileriyle analiz etti.
Bu veriler ışığında, iklim değişikliğinin orman yangını koşullarını en az iki kat daha olası hale getirdiği ve yangına eğilimli hava koşullarının yüzde 20 daha yoğun olduğu belirlendi. Endeksteki ocak-temmuz dönemindeki veriler analiz edildiğinde ise orman yangınlarına eğilimli koşulların iklim değişikliği nedeniyle en az yedi kat olası ve yüzde 50 daha yoğun hale geldiği tespit edildi. Analize göre, yangına eğilimli koşullar daha önce eşi benzeri görülmemiş olsa da artık olağan dışı değil ve küresel sıcaklık artışının sanayi öncesi döneme göre 1,2 dereceyi bulduğu bugünkü iklim koşullarında, yangına yol açacak benzer hava koşulları her 25 yılda bir görülebilir. Bu da yangınların her yıl görülme olasılığının yüzde 4 olduğu anlamına geliyor.
Yüksek sıcaklıklar kar örtüsünü yok etti
Kanada Ulusal Kaynaklar Kurumu Bilim İnsanı Yan Boulanger, bu yıl Kanada'da görülen yangınları tarif etmek için "eşi benzeri görülmemiş" ifadesinin yetersiz kaldığını belirterek, "Bilimsel bir açıdan baktığımızda, daha önce yangınlarda yok olan rekor alanın iki katı büyüklüğünde bölgenin bu yılki yangınlarda yok olması şok edici. İklim değişikliği, yanıcılığı büyük ölçüde artırıyor ve tek bir kıvılcımın hızla yanan bir cehenneme dönüşmesine yol açabiliyor" değerlendirmesinde bulundu.
Imperial College London Grantham İklim Değişikliği ve Çevre Enstitüsü Bilim İnsanı Friederike Otto, artan sıcaklıkların Kanada ve dünya genelindeki ormanlar için benzer koşullar yarattığını dile getirerek, "Fosil yakıtları yakmayı bırakana kadar, daha geniş alanları uzun süre yakacak kontrol edilemeyen yangınların sayısı da artmaya devam edecek." ifadesini kullandı.
Quebec Montreal Üniversitesi Hidroklimatoloji Profesörü Philippe Gachon ise Kanada'nın birçok bölgesinde kar örtüsünün, yangın mevsiminin başlangıcını ve kapsamını sınırladığını belirterek, şunları kaydetti: "Eğer bir orman karla kaplıysa veya kar erimesinden kaynaklanan nemle kaplıysa, tutuşma ve yangının yayılma şansı düşüktür. Bu yıl, yüksek sıcaklıklar mayısta özellikle doğu Quebec'te, karların hızla erimesine ve kaybolmasına neden oldu. Bu da alışılmadık derecede erken ve kontrol edilemeyen yangınlara yol açtı. Isınan bir iklimde devam eden kar kaybı, Kanada'da orman yangınlarının her yıl çok daha fazla gün yanacağı anlamına geliyor"
Kaynak: AA
