İngiltere Başbakanı Boris Johnson'ın iktidardaki Muhafazakar Parti liderliğinden istifasının ardından parti liderliği ve başbakanlık koltuğu için yarışan milletvekillerinden göçmen kökenli Rishi Sunak'ın seçim turlarında birinci gelmesiyle İngiltere'de ilk kez Hint asıllı birinin başbakan olma ihtimali doğdu.
Johnson'un, kabinesinde ve partisinde yaşanan istifalar, başbakanlıkta Covid-19 kısıtlamalarını ihlal eden partiler gibi bir dizi olayın ardından 7 Temmuz'da istifa etmesi sonrasında ülkede 358 vekili bulunan Muhafazakar Parti'nin, yeni liderini ve başbakanını seçme çalışmaları başladı.
Partinin, lider seçimi ve liderin görevden alınması süreçlerini yürüten organı "1922 Komitesi" Başkanı, milletvekili Sir Graham Brady'nin, 11 Temmuz'da yaptığı açıklamaya göre, vekillerin aday olmak için en az 20 vekilin desteğini alması, girecekleri ilk ve sonraki turlarda ise en az 30 vekilin oyunu alması gerekiyor. Adaylardan en son iki kişi kalana kadar en az oyu alan vekil elenerek seçim turları yapılmaya devam edilecek. Seçim turları Avam Kamarası'nda yapılıyor.
Üç aday liderlik yarışından çekildi
Sir Brady açıklamasında ayrıca, Johnson'ın yerini almak için Hint kökenli eski Maliye Bakanı Rishi Sunak ve Hint kökenli İngiltere ve Galler Başsavcısı Suella Braverman, Nijerya kökenli eski Eşitlikler Bakanı Kemi Badenoch, Irak kökenli milletvekili Nadhim Zahawi, Dışişleri Bakanı Liz Truss, Uluslararası Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanı Penny Mordaunt, milletvekili Jeremy Hunt ve milletvekili Tom Tugendhat olmak üzere 8 adayın ilk turda yarışacağını duyurdu.
Daha önce aday olacaklarını açıklayan Pakistan asıllı eski Sağlık Bakanı Sajid Javid, Ulaştırma Bakanı Grant Shapps ve milletvekili Rehman Chishti de 12 Temmuz da liderlik yarışından çekildiğini kamuoyuyla paylaştı.
Hint asıllı Sunak, 3 turu da önde tamamladı
Ülkede 13 Temmuz'da yapılan ve en az 30 vekilin oyunun alınması gereken ilk tur seçiminde eski Bakan Sunak 88 ile en fazla milletvekilinden oy alan aday olurken Mordaunt 67, Truss 50, Badenoch 40, Tugendhat 37 ve Braverman 32 oy aldı.
Sunak'ın istifasının ardından yerine atanan Maliye Bakanı Nadhim Zahawi ile eski sağlık bakanlarından Jeremy Hunt ise ilk turda 30 oy barajını geçemeyerek elendi. İkinci turda ise Hint asıllı Sunak 101 ile en fazla oy alan aday olurken Mordaunt 83, Truss 64, Badenoch 49, Tugendhat 32 oy aldı. Braverman ise 30 oy barajının altında kalarak 27 oyla liderlik yarışına veda etti.
Sunak ayrıca dün yapılan 3 tur seçiminde 115, Mordaunt 82, Truss 71, Badenoch 58, Tugendhat 31 oy aldı. Tugendhat bu turda en az oyu aldığı için elendi. Son durumda göçmen asıllı adaylar Sunak ve Badeenoch ile İngiliz adaylar Mordaunt ve Truss, Muhafazakar Parti liderliği ve başbakanlık koltuğu için yarışıyor.
Sunak, İngiltere'nin ilk Hint asıllı başbakanı olabilir
Hint asıllı milletvekili Sunak, en çok oyu alarak başbakanlık ve Muhafazakar Parti liderliği yarışını 3 turda da önde tamamladı. Sunak'ın soyu Hindistan'dan Afrika'ya, Afrika'dan da İngiltere'ye uzanan Hintli göçmenlere dayanıyor. Anne Usha Sunak, Afrika'nın doğusundaki Kenya'da, baba Yashvir Sunak ise Tanzanya'da dünyaya geldi.
Afrika'dan 1960'larda İngiltere'ye göç eden eczacı Usha ve pratisyen doktor Yashvir, bu ülkede tanışarak evlendi. Sunak ailesinin üç çocuğunun en büyüğü olan Rishi Sunak, 1980'de İngiltere'nin Southampton kentinde doğdu.
Üniversite eğitiminin ardından bankacılık sektöründe çalışan Sunak, siyasi kariyerine 2015'te Muhafazakar Parti'nin başkent Londra'ya bağlı Richmond seçim bölgesinden milletvekili seçilerek başladı.
Sunak, 2015'ten bu yana aktif siyasette bulunarak 2019-2020 yıllarında Hazine Bakanlığı, 2020'den 5 Temmuz'a kadar da Maliye Bakanlığı yaptı.
Sunak'ın, parti liderliği ve başbakanlık yarışında 3 turda da yarışı en önde götürmesi, öteden beri başbakanlık koltuğunda Anglo-Sakson kökenli vekillerin bulunduğu İngiltere'de, ilk kez Hint asıllı bir siyasinin başbakan olması ihtimalini doğurdu.
Partinin en genç ve popüler isimlerinden biri olarak öne çıkan Sunak, seçimi önde tamamlaması durumunda ülkenin ilk beyaz olmayan başbakanı da olacak.
Nijerya asıllı Kemi Badenoch son 4 aday arasında
Seçim yarışında son 4'e kalan adaylardan biri de Nijerya asıllı Badenoch. Londra'da 1980'de Nijeryalı çift Femi ve Feyi Adegoke'nin kızı olarak dünyaya gelen Badenoch, çocukluk yıllarının çoğunu ABD'de ve Nijerya'nın Lagos kentinde geçirdi.
İngiltere'ye tekrar 16 yaşında gelen Badenoch, 2005'te Muhafazakar Parti'ye katılarak siyasete atıldı. Evli ve 3 çocuk annesi Badenoch, bazı siyasi başarısızlıkların ardından 2017'de Muhafazakar Parti'nin en önemli organlarından parti liderlerinin seçimi ve görevden alınması sürecini denetleyen "1922 Komitesi"nde göreve getirildi.
Badenoch ayrıca Johnson iktidarında Şubat 2020'dan 6 Temmuz'a kadar Eşitsizlikler Bakanı olarak kabinede görev aldı ve liderlik yarışına katılmak için 6 Temmuz'da görevinden istifa etti.
Seçim turları 21 Temmuz'a kadar devam edecek
İngiltere'de adaylar 3 turu geride bırakırken, seçim turları iki aday kalana kadar devam edecek. Ülkede en geç 21 Temmuz'a kadar son iki adayın belirlenmesi gerekiyor.
Adayların belirlenmesinin ardından ülke çapında yaklaşık 160 bin Muhafazakar Parti üyesi, ülkenin yeni başbakanını ve partinin yeni liderini bu iki aday arasından seçecek.
Oylamanın ardından Johnson sonrası partinin yeni lideri ve Başbakanlık Konutu 10 Numara'nın yeni sakini 5 Eylül'de açıklanacak.
