08 Eylül 2024, Pazar Gazete Oksijen
Haber Giriş: 20.05.2024 11:15 | Son Güncelleme: 20.05.2024 15:00

İran Cumhurbaşkanı Reisi'nin ölümüne dünyadan ilk tepkiler

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın helikopter kazasında ölmesinin ardından dünyadan üst üste açıklamalar geldi. İşte ülkelerin verdiği tepkiler ve mesajlar
İran Cumhurbaşkanı Reisi'nin ölümüne dünyadan ilk tepkiler

Çin

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Muhbir'e yolladığı mesajında, Çin hükümeti ve halkı adına, Cumhurbaşkanı Reisi'nin ailesine, İran hükümetine ve halkına taziyelerini iletti.

Cumhurbaşkanı Reisi'nin göreve geldikten sonra İran'ın güvenliği ve istikrarını sürdürmesine, ulusal kalkınmasının ve refahının geliştirilmesine önemli katkı sağladığını, Çin ile İran arasındaki kapsamlı stratejik ortaklığın güçlendirilmesi ve derinleştirilmesi için çaba sarf ettiğini belirten Şi, "Reisi'nin trajik ölümü İran halkı için büyük kayıp oldu ve Çin halkı da iyi bir dostunu kaybetti" ifadesini kullandı. Şi, Çin hükümetinin ve halkının iki ülke arasındaki geleneksel dostluğa değer verdiğini, kapsamlı stratejik ortaklığın her iki tarafın çabalarıyla süreceği ve gelişeceğini kaydetti.

Japonya

Japonya Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamasına göre, Başbakan Kişida Fumio, mesajında "İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Ayetullah Seyyid İbrahim Reisi'nin ani vefatından derin üzüntü duydum." ifadesini kullandı.

Kişida, Reisi ile zirve toplantıları ve telefon görüşmeleri aracılığıyla, ülkesiyle İran arasındaki uzun süreli ve dostane ikili ilişkiler ve bölgesel durum hakkında samimi müzakereler gerçekleştirdiğini belirtti. Başbakan Kişida "Japonya halkı adına İran hükümetine, İran halkına ve yaslı ailelere en derin taziyelerimi sunmak isterim" dedi.

Fransa

Fransa Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Fransa'nın İran Cumhurbaşkanı Reisi, Dışişleri Bakanı Abdullahiyan ve beraberindekilerin ölümü dolayısıyla taziyelerini sunduğu belirtildi. Açıklamada, "Düşüncelerimiz kazada hayatını kaybedenlerin aileleriyle birlikte" ifadesine yer verildi.

İsviçre 

İsviçre Dışişleri Bakanı Ignazio Cassis  konuya ilişkin X sosyal medya platformundan paylaşımda bulundu. İran Cumhurbaşkanı Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve beraberindeki heyetin helikopter kazasında yaşamını yitirdiğini hatırlatan Cassis, hayatını kaybedenlerin ailelerine ve İran halkına başsağlığı dileklerini iletti.

NATO

NATO Sözcüsü Farah Dakhlallah, X sosyal medya platformundan yaptığı paylaşımda, Reisi ve Abdullahiyan dahil helikopter kazasında hayatını kaybedenler için İran halkına başsağlığı diledi.

İtalya 

İtalya Başbakanı Giorgia Meloni  Mediaset kanalına sabah saatlerinde verdiği demeçte, İran'daki helikopter kazasına ilişkin değerlendirmede bulundu. "İran hükümetine ve halkına, benim dayanışmamı ve İtalyan hükümetinin dayanışmasını belirtmek istiyorum" diyen İtalya Başbakanı, son birkaç saattir İranlı yetkililerin komplo yorumlarından ziyade bu olayın bir kaza olduğu tezine itibar ettiklerini gözlemlediğini dile getirdi.

Kazanın ardından İran'daki yeni yönetimin nasıl şekilleneceği ve buna ilişkin öngörüleri sorulan Meloni, "Gelecekteki İran liderliğinin, bölgede istikrar ve barış konusunda çalışma arzusu göstereceğini umuyorum. Avrupalı ve G7 müttefiklerimizle de sürekli temas halindeyiz çünkü özellikle zor bir bölgesel çerçevenin parçası olan bir meseleden bahsediyoruz" yanıtını verdi. Başbakan Meloni, ayrıca Cumhurbaşkanı Reisi'nin yaşamını yitirdiği helikopter kazasına dair, ilgili bakanlar ve istihbarat birimlerinin başındaki isimlerle bugün bir toplantı yapacağını söyledi.

Libya

Libya Başbakanı Abdulhamid Dibeybe sosyal medya hesabındaki mesajında, "Dün yaşanan acı kaza sonrasında İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve beraberindekilerin ölümü nedeniyle İran halkına ve liderlerine en içten taziyelerimizi sunarız" ifadelerini kullandı. İran ile dayanışma içinde olduklarını kaydeden Dibeybe, hayatını kaybedenlere Allah'tan mağfiret yakınlarına da sabır dileklerinde bulundu.

İran lideri Hamaney'den 5 günlük yas duyurusu

İran lideri Ali Hamaney'in X medya platformundan Cumhurbaşkanı Reisi’nin helikopter kazasında hayatını kaybetmesinin ardından taziye mesajı yayımlandı. Reisi’ye rahmet dileyen Hamaney, İran halkına taziyede bulunarak ülkede 5 günlük genel yas ilan ettiğini duyurdu. Hamaney, “Anayasa'nın 131’inci maddesine göre Sayın (Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı) Muhbir, yürütme erkinin başında olup, yasama ve yargı erklerinin başkanlarıyla en fazla 50 gün içinde yeni bir cumhurbaşkanı seçilmesini sağlamak için gerekli düzenlemeleri yapmakla görevlidir” ifadelerini kullandı.

Endonezya

Endonezya Dışişleri Bakanı Retno Marsudi de X'teki hesabından, "Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, yakın dostum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve Cumhurbaşkanına eşlik eden heyetin hayatını kaybetmesinden dolayı üzüntü duydum" paylaşımında bulundu.

Filipinler

Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr, X sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, "trajik" helikopter kazasında hayatını kaybeden Reisi ve Abdullahiyan'ın ailelerine taziyelerini sundu.

Tayland

Tayland Başbakanı Srettha Thavisin de X'ten yaptığı açıklamada, "İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve beraberindeki heyetin trajik vefatını büyük üzüntüyle öğrenmiş bulunuyorum. Bu zor zamanda ailelerine ve İran halkına taziyelerimi sunuyorum" ifadelerine yer verdi.

Sri Lanka

Sri Lanka Devlet Başkanı Ranil Wickremesinghe, X'teki paylaşımında, helikopter kazasında yaşamını yitirenlerin ailelerine, İran hükümetine ve halkına başsağlığı dileklerini ileterek, "Sri Lanka, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve diğer üst düzey İranlı yetkililerin trajik ölümü karşısında derinden sarsılmış ve üzüntü duymuştur" ifadesini kullandı.

Nepal

Nepal Başbakanı Pushpa Kamal Dahal Prachanda da X üzerinden yaptığı paylaşımla "Reisi'nin ailesi, İran hükümeti ve dost İran halkı" için taziye mesajı yayımladı. Prachanda, "İran Cumhurbaşkanı Sayın Reisi'nin trajik vefatından derin üzüntü duydum" ifadesini kullandı.

Yeni Zelanda

Yeni Zelanda Dışişleri Bakanı Winston Peters da X'ten yaptığı paylaşımda, Reisi ve Abdullahiyan'ın ailelerine taziyelerini sundu.

Malezya

Malezya Başbakanı Enver İbrahim, X'teki hesabından yaptığı açıklamayla, "Reisi, Abdullahiyan ve diğer bazı yetkililerin trajik ölümlerinden" üzüntü duyduğunu ifade ederek, "bu son derece zor zamanda İran halkına en içten taziyelerini" sunduğunu belirtti. Reisi ile geçen sene Birleşmiş Milletler Genel Kurulu sırasında bir araya geldiğini anımsatan Enver, "Malezya-İran ilişkilerini güçlendirmeye, halklarımızın ve Müslüman dünyasının iyiliği için birlikte çalışmaya söz verdik. Taahhüdümüz yerine getirilecektir" ifadelerini kullandı.

Irak

Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ve Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başbakanı Mesrur Barzani taziye mesajı yayımladı. Sudani, X sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, İranlı yetkililerin vefat haberini büyük bir üzüntüyle öğrendiğini belirterek, İran halkıyla dayanışmalarını ifade etti. Sudani ayrıca, "İran Lideri Ali Hamaney, İran hükümeti ve halkına en içten başsağlığı ve taziyelerimizi sunarız" ifadelerine yer verdi.

IKBY Başbakanı Barzani de X sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, İran İslam Cumhuriyeti liderliği, hükümeti ve halkına en derin başsağlığı dileklerini sunduklarını belirterek, "Bu zor anda düşüncelerimiz İran halkıyla birliktedir" ifadelerini kullandı.

Rusya

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Reisi'nin helikopter kazasında yaşamını yitirmesinin ardından Hamaney'e telgraf gönderdi. Putin, telgrafında Reisi'nin seçkin siyasetçi olduğunu, yurttaşlarından büyük saygı gördüğünü ve yurt dışında önemli bir otoriteye sahip bulunduğunu belirterek, şu ifadeleri kullandı:

İran halkının başına gelen büyük trajedide İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve diğer devlet adamlarının hayatını kaybetmesi nedeniyle en derin taziyelerimizi kabul edin. Reisi, Rusya'nın gerçek dostu olarak ülkelerimiz arasındaki iyi komşuluk ilişkilerinin geliştirilmesine paha biçilmez kişisel katkıda bulundu, ilişkilerin stratejik ortaklık düzeyine çıkarılması için büyük çaba sarf etti. Reisi ile birçok kez görüşme fırsatım oldu ve bu güzel adamı hep hatırlayacağım. Bu korkunç felakette hayatını kaybeden Cumhurbaşkanı ve diğer ölenlerin aileleri ile yakınlarına içten taziye ve desteklerimizi iletmenizi istiyorum. Onlara ve tüm İran halkına bu ağır, telafisi mümkün olmayan kayıplar karşısında metanet diliyorum.

Kazakistan 

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev mesajında Reisi ve dava arkadaşlarının ölüm haberini derin üzüntüyle karşıladığını belirtti. Reisi'nin bölgede istikrarı korumak için özverili şekilde çalışan seçkin devlet adamı olduğunu ifade eden Tokayev, Hamaney ve Muhbir'e gönderdiği mesajında şunları kaydetti:

Onun girişimleri ve başarıları, uluslararası toplum tarafından büyük takdirle karşılandı. İbrahim Reisi, Kazakistan'da her zaman sorumlu lider, uluslararası düzeyde yetkili politikacı, ikili işbirliğinin güçlendirilmesine önemli katkılarda bulunan kişi olarak hatırlanacak.

Avrupa Birliği

Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel, X hesabından yaptığı paylaşımda, helikopter kazasında hayatını kaybeden Reisi ve Abdullahiyan dahil heyetin diğer üyeleri ve mürettebat için "AB'nin en içten taziyelerini" sundu. Michel, "Düşüncelerimiz aileleriyle birlikte" ifadesini kullandı. AB, dün, "kazayı yakından izlediklerini" bildirerek, İran'ın talebi üzerine Copernicus Acil Durum Yönetim Hizmeti'nin aktive edildiğini duyurmuştu.

Belarus

Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, mesajında söz konusu haberi derin bir üzüntüyle karşıladığını belirterek, kazada hayatını kaybeden devlet yetkililerinin İran’ın uluslararası arenada yüksek statüsünün güçlenmesine ve büyümesine katkıda bulunduğunu ifade etti. Belarus lideri Lukaşenko, "Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, tüm hayatını İran halkına özverili şekilde hizmete adamış bilge bir lider olarak tarihe geçecektir" ifadesini kullandı. Reisi’nin Belarus’un gerçek dostu olduğunu ve iki ülke işbirliğinin gelişmesine büyük önem verdiğini hatırlatan Lukaşenko, "Onun adı sonsuza kadar ülkelerimiz arasındaki ilişkilerin tarihçesinde yer alacak. Belarus halkı ve kendi adıma kurbanların ailelerine, yakınlarına ve İran halkına en içten dileklerimle destek ve taziyelerimi sunuyorum" açıklamasında bulundu.

Özbekistan 

Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev taziye mesajında Özbekistan ile İran arasındaki geniş kapsamlı işbirliği ve karşılıklı menfaatlere dayalı, uzun vadeli ortaklık ilişkilerinin geliştirilmesine büyük katkısı olan Reisi'nin hatırasının her zaman Özbek halkının kalbinde kalacağını bildirdi. Mirziyoyev mesajında, dost İran halkına, merhumların ailesi ve yakınlarına derin başsağlığı dileklerini iletti.

Lübnan 3 günlük yas ilan etti

Lübnan Başbakanı Necib Mikati'nin taziye mesajı, Lübnan resmi haber ajansı NNA tarafından paylaşıldı. Taziye mesajında, İran Cumhurbaşkanı Reisi ve Dışişleri Bakanı Abdullahiyan'ın elim bir helikopter kazasında hayatını kaybetmesi nedeniyle Lübnan'da 3 günlük resmi yas ilan edildiği kaydedildi. Ayrıca, Lübnan'daki tüm resmi kurumlarda bayrakların yas boyunca yarıya indirileceği ve devlet televizyonları ile radyolarının programlarını bu acı hadiseye göre düzenleyeceği ifade edildi.

"Rusya-İran işbirliğinindeki rolleri paha biçilmez"

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve bazı yetkililerin helikopter kazasında hayatını kaybetmesi nedeniyle İran Dışişleri Bakanlığına taziye mesajı gönderdi. Ölenlerin seçkin siyasi kişiler, İran devletinin çıkarlarını savunan "gerçek vatanseverler" olduğu değerlendirmesinde bulunan Lavrov, şu ifadeleri kullandı:

Rusya'da Reisi ile Abdullahiyan gerçek güvenilir dost olarak biliniyordu. Onların karşılıklı yarar sağlayan Rusya-İran işbirliğini ve güvene dayalı ortaklığı güçlendirmedeki rolleri paha biçilmez. Ölenlerin aile ve yakınlarına, İran halkına içten başsağlığı diliyoruz. Bu kederli zamanda düşüncelerimiz ve kalbimiz sizinle.

Hindistan'dan dayanışma mesajı

Hindistan Başbakanı Narendra Modi de X'ten yaptığı paylaşımda, "(Reisi'nin) Hindistan ile İran arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesine yönelik katkıları her zaman hatırlanacaktır" ifadesine yer verdi. Modi, Reisi'nin ailesine ve İran halkına taziyelerini ileterek, "bu acı gününde İran'ın yanında olduklarını" kaydetti. Dışişleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar da Reisi ve Abdullahiyan'ın vefat haberi karşında şoke olduğunu aktararak ailelerine başsağlığı diledi.

Maldivler

Maldivler Devlet Başkanı Muhammed Muizzu X'ten yaptığı açıklamada, Reisi ve Abdullahiyan'ın "zamansız" vefatından dolayı üzüntü duyduğunu belirtti.

Pakistan

Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, X sosyal medya hesabından konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "Cumhurbaşkanı Reisi'nin helikopterinin düşmesiyle ilgili gelişmeleri endişeyle takip ediyordum. İyi haberler almayı umuyordum ancak ne yazık ki böyle olmadı" ifadesini kullandı. Kaza dolayısıyla İran'a taziyelerini ve başsağlığı dileklerini ileten Şerif, yaklaşık 1 ay önce ağırladıkları Reisi ve Abdullahiyan'ın Pakistan'ın "iyi dostları" olduğunu belirtti. Şerif, İran'la dayanışma amacıyla bir günlük yas ilan edileceğini ve bayrakların yarıya indirileceğini duyurdu.

Azerbaycan

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve diğer kişilerin helikopter kazasında hayatını kaybetmesi nedeniyle İran dini lideri Ali Hamaney'e taziye mesajı gönderdi. Aliyev, mesajında şu ifadeleri kullandı:

Dost ve kardeş İran Cumhuriyeti ve halkının ağır kaybı, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve diğer kişilerin helikopter kazasında trajik bir şekilde hayatını kaybetmesi haberi bizi derinden sarstı. İran halkı, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi şahsında, hayatı boyunca ülkesine özveri ve sadakatle hizmet eden seçkin bir devlet adamını kaybetti. Onun aziz hatırası her zaman kalbimizde yaşayacak. Bu üzücü günde yüce Allah'tan dost ve kardeş İran halkına sabır ve metanet diliyor, acılarını paylaştığımızı ifade ediyor, size, hayatını kaybedenlerin aile ve yakınlarına, tüm halkınıza kendi adıma ve Azerbaycan halkı adına başsağlığı diliyorum. Allah rahmet eylesin.