İsrail, İran’ın füzelerini savurmak için her gece onlarca önleme füzesi atıyor. Bunun üzerine her gün kendi topraklarından bin mil uzakta uçaklarını havada tutuyor. Buna bir de zarar gören binaların ve altyapının masrafı eklenecek. WSJ’ye göre İsrail’in hazinesi, uzun süre devam edecek bir savaşı kaldırmayabilir
İlk tespitlere göre İsrail’in İran’la savaşı ülkeye her gün milyonlarca dolara mal oluyor. Bu yüksek harcama, Tel Aviv’in savaşı uzatmasını önleyebilir.
Uzmanlara göre, en büyük maliyet, gelen İran füzelerini imha etmek için kullanılan önleme füzeleri. Bu füzelerin maliyeti tek başına günde on milyonlarca dolardan 200 milyon dolara kadar çıkabiliyor. Hatta bu harcamanın günde bir milyar dolara çıktığını iddia edenler bile var. Mühimmat ve uçaklar da savaşın maliyetini artırırken, binalara verilen benzeri görülmemiş hasar da bu maliyete ekleniyor. Şu ana kadar yapılan bazı tahminlere göre, hasarın onarımı veya yeniden inşası İsrail'e en az 400 milyon dolara mal olabilir.
Wall Street Journal, giderek artan harcamaların İsrail üzerindeki savaşı erken bitirme baskısını artırabileceğini yazdı.
İsrailli yetkililer yeni saldırıların 2 hafta boyunca devam edebileceğini söylerken, Başbakan Binyamin Netanyahu İsrail’in tüm hedeflerine ulaşmadan durmayacağına işaret etti. Bu hedeflerin arasında İran’ın nükleer programının sonlandırılması, balistik füze üretiminin durdurulması ve cephaneliğinin yok edilmesi var.
Ancak savaş oldukça pahalı bir şey.
İsrail Merkez Bankası eski başkanı ve şu anda Kudüs merkezli düşünce kuruluşu İsrail Demokrasi Enstitüsü'nün kıdemli araştırmacısı Karnit Flug, “Savaşın maliyetini gerçekten belirleyecek ana faktör, savaşın süresi olacak” dedi. WSJ’ye konuşan Flug, İsrail ekonomisinin kısa süreli bir harekatı kaldırabileceğini düşündüğünü söyledi: “Bir hafta sürerse, neysa. İki hafta veya bir ay sürerse, durum çok farklı olur.”
İsrail hükümetine göre, İran son birkaç gün içinde İsrail'e 400'den fazla füze fırlattı. Bu füzeleri durdurmak için gelişmiş hava savunma sistemleri gerekiyor. Daha fazla füze genellikle daha fazla önleme sistemi anlamına geliyor.
Maliyetler üst üste biniyor
İsrail ve ABD tarafından ortaklaşa geliştirilen Davut’un Sapanı sistemi, kısa ve uzun menzilli füzeleri, insansız hava araçlarını ve uçakları vurabilir. Tel Aviv merkezli Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü'nün kıdemli araştırmacısı Yehoshua Kalisky'ye göre, sistemin her etkinleştirilmesinde, normalde fırlatılan minimum sayı olan iki önleme füzesi kullanıldığı varsayıldığında, maliyeti yaklaşık 700 bin dolar.
Kalisky, kullanılan bir diğer sistem olan Arrow 3'ün, dünya atmosferini terk eden uzun menzilli balistik füzelere karşı koruma sağladığını ve her önleme maliyetinin yaklaşık 4 milyon dolar olduğunu söyledi. Arrow'un eski versiyonu olan Arrow 2'nin ise her önleme maliyeti yaklaşık 3 milyon dolar.
Diğer askeri harcamalar arasında, F-35 jet avcı uçakları gibi düzinelerce savaş uçağını İsrail topraklarından yaklaşık bin mil uzakta saatlerce havada tutmanın maliyeti de yer alıyor. Kalisky'ye göre, her birinin uçuş saati maliyeti yaklaşık 10 bin dolar. Jetlerin yakıt ikmali ve JDAM ve MK84 gibi bombalar da dahil olmak üzere mühimmatın maliyetini heseba katmak gerekiyor.
İsrail'deki Reichman Üniversitesi Aaron Ekonomi Politikası Enstitüsü Başkanı Zvi Eckstein, hem savunma hem de saldırı mühimmatına atıfta bulunarak, “Günde, Gazze'deki savaştan veya Hizbullah ile savaştan çok daha pahalı. Ve hepsi mühimmattan kaynaklanıyor. En büyük masraf bu” dedi.
Enstitünün tahminlerine göre, İran ile bir ay süren bir savaşın maliyeti yaklaşık 12 milyar dolar olacak.
Eckstein, savaşın başlamasından bu yana İsrail'in askeri harcamalarının arttığını, ancak ekonomistlerin şu anda bir resesyon öngörmediğini söyledi. İran'ın saldırıları nedeniyle İsrail ekonomisinin büyük bir kısmı son günlerde durma noktasına geldi. Sadece temel sektörlerde çalışanlar işe çağrıldı ve restoranlar gibi birçok işletme kapatıldı. Ülkenin ana uluslararası havalimanı birkaç gün kapalı kaldı, sonra yurtdışında mahsur kalanlar için İsrail'e sınırlı sayıda uçuşa yeniden açıldı.
Tek gökdelen için on milyonlarca dolar
Pazartesi günü, S&P İsrail-İran gerginliği için bir risk değerlendirmesi yayınladı, ancak kredi görünümünü değiştirmedi. İsrail piyasaları Çarşamba günü rekor seviyelere yükseldi ve İran ile olan çatışmaya rağmen ABD'nin referans değerlerinin üzerinde performans göstermeye devam etti. Piyasalar, savaşın İsrail'in lehine sonuçlanacağına inanıyor.
Yine de, İran'ın füze saldırılarının yol açtığı hasar giderek artacak. WSJ’ye göre mühendisler, büyük balistik füzelerin yol açtığı yıkımın, İsrail'de son yıllarda yaşanan savaşlarda gördüklerine benzemeyen bir şey olduğunu söylüyor. Sivil altyapıya verilen hasarı değerlendirmek için çağrılan yapı mühendisi Eyal Shalev, yüzlerce binanın yıkıldığını veya ağır hasar gördüğünü, bunların yeniden inşası veya onarımının yüz milyonlarca dolara mal olacağını söyledi.
Shalev, saldırılardan etkilenen Tel Aviv merkezinde yeni inşa edilen tek bir gökdelenin onarımının en az on milyonlarca dolara mal olacağını tahmin etti.
İsrail Ulusal Kamu Diplomasisi Müdürlüğü'ne göre, füze hasarı nedeniyle 5.000'den fazla kişi evlerinden tahliye edildi ve bazıları devlet tarafından ödenen otel odalarında barındırılıyor.
İsrail’deki en büyük endişelerden biri de önemli altyapının hedef alınması. İsrail'in kuzeyindeki en büyük petrol rafinerisine düzenlenen iki saldırı, rafinerinin kapatılmasına ve rafineride çalışan üç kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu.
Kaynak: Gazete Oksijen
