Her yıl mart ayının son pazar günü saatlerin ileri, ekim sonunda ise geri alınması dünyanın birçok yerinde tartışma yaratmayı sürdürüyor. Yaz–kış saati uygulamasının ekonomi, sağlık ve güvenlik açısından faydalı mı yoksa gereksiz ve hatta zararlı mı olduğu konusu, Türkiye’de 2016’da yaz-kış saati uygulamasının kaldırılmasının ardından hararetle tartışılmıştı. Benzer bir tartışma şimdi İtalya’da parlamentoya taşınıyor.
Kalıcı yaz saati uygulamasına geçilmesi için parlamentoda yasal değişiklik yapılmasını talep eden kampanya 350 binden fazla imza topladı. İtalyan Çevre Tıbbı Derneği (SIMA), tüketici örgütü Consumerismo ve iktidar ortağı Lig partisinden Milletvekili Andrea Barabotti tarafından desteklenen teklifin parlamentoda görüşülmesi bekleniyor.
İlk aşamada parlamentonun ilgili komisyonu, kalıcı yaz saati uygulamasının sosyal yaşam ve üretim sektörleri üzerindeki etkilerini değerlendirecek. Komisyon olumlu görüş bildirirse yasal düzenlemenin hayata geçirilmesi planlanıyor.
Enerji tasarrufu iddiası
BBC'de yer alan habere göre, parlamentoya sunulan dilekçede, yıl boyunca yaz saatinin kullanılmasının enerji tüketimini düşüreceği ve karbon emisyonlarını azaltacağı savunuluyor. Ulusal elektrik şebekesi işletmecisi Terna’nın verilerine göre, İtalya’da yaz saati uygulaması son 20 yılda toplam 12 milyar kWh’den fazla enerji tasarrufu sağladı; bu da yaklaşık 2 milyar avroya denk geliyor. Uygulamanın kalıcı hâle getirilmesiyle enerji faturalarında yıllık 180 milyon avro tasarruf edilebileceği belirtiliyor.
Destekçiler ayrıca restoranlarda tüketimin artacağını, turizm sezonunun uzayacağını ve akşam saatlerinde daha uzun gün ışığının kamu güvenliği açısından olumlu sonuçlar doğuracağını savunuyor.
“Uyku düzenini bozuyor, riskleri artırıyor”
SIMA, akşam saatlerinde doğal ışığa daha fazla maruz kalmanın serotonin üretimini artırarak ruh hâlini iyileştirdiğini, genel sağlık üzerinde olumlu etkiler oluşturduğunu belirtiyor. Ancak saat değişikliklerinin biyolojik ritmi bozduğu da vurgulanıyor.
SIMA Başkanı Alessandro Miani, geçen hafta Temsilciler Meclisi’nde düzenlenen basın toplantısında şöyle konuştu:
“Saatleri her değiştirdiğimizde uyku ritmimizi bozuyoruz: daha uykulu hissediyoruz, odaklanmayı kaybediyoruz, depresyon ve anksiyete artıyor. En savunmasız gruplarda kalp krizi ve felç oranlarında artış gözleniyor.”
Consumerismo temsilcisi Luigi Gabriele ise uygulamanın sosyal etkilerine dikkat çekti:
“Fazladan bir saat gün ışığı, daha fazla güvenlik, daha fazla açık hava etkinliği, daha fazla aperitif ve daha düşük elektrik faturası demek.”
Halk değişiklik istemiyor
PEW Araştırma Merkezi’nin 2023 raporuna göre, dünya genelinde ülkelerin üçte biri yaz saati uygulamasını kullanıyor ve büyük çoğunluğu Avrupa’da yer alıyor. Ancak AB ülkelerinde halk yıl içinde iki kez saat değiştirilmesine büyük ölçüde karşı.
Avrupa Komisyonu’nun 2018’de 4,6 milyon kişiyle yaptığı ankette, katılımcıların %84’ü saat değişikliğinin tamamen kaldırılmasını destekledi. Bu doğrultuda Avrupa Parlamentosu 2019’da ülkelerin kalıcı saat seçimini kendilerinin belirlemesine izin veren bir öneriyi kabul etti ancak süreç hâlâ tamamlanmadı.
İspanya’dan çağrı: Anlamsız, bitmeli
İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, kış saati uygulamasına geçilmesine günler kala yayımladığı videoda saat değişikliğinin “anlamsız” olduğunu söyledi ve 2026’da tamamen kaldırılması talebini AB Konseyi’ne taşıdı.
Saat değişikliğinin kaldırılmasına geniş destek olsa da hangi uygulamanın kalıcı olması gerektiği konusunda görüş ayrılıkları sürüyor. AB Komisyonu’nun 2018 anketine göre katılımcıların %56’sı yaz saatini, %36’sı ise kış saatini kalıcı görmek istiyor. Kalıcı yaz saati Portekiz, Kıbrıs ve Polonya’da; kalıcı kış saati ise Finlandiya, Danimarka ve Hollanda’da daha fazla destek buluyor.
