Mısır'da temmuz başında 2 günde 3 kişinin hayatını kaybetmesinin ardından dün Alman turistin uğradığı saldırı ve benzer olayların son günlerde dünyanın dört bir yanında yaşanması tartışma yarattı. Köpek balıklarının insanlara karşı saldırganlaştığı, denize girerken iki kere düşünmek gerektiği iddiaları gündem oldu. Yaşananların küresel ısınmanın bir sonucu olarak değişin hayvan davranışlarıyla ilgili olduğu öne sürüldü. Tartışmalar üzerine bilim insanları köpekbalığı saldırılarının sanılanın aksine artmadığını, bu yılki vaka sayısının önceki yıllarla tutarlı olduğunu açıkladı.
"Uzun süredir istikrarlı olmaları şaşırtıcı"
BBC'de yayınlanan Why Sharks Attack (Köpekbalıkları Neden Saldırır?) adlı yeni belgeselde duruma açıklık getiren Florida Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Gavin Naylor, "Köpekbalığı saldırılarındaki eğilim artmıyor ya da azalmıyor. Aslında bir bilim insanı olarak zaman içinde bu kadar istikrarlı olmaları beni biraz şaşırtıyor" dedi.
Verilere göre her yıl 80 ile 110 arasında köpek balığı saldırısı oluyor. 110 kötü, 80 ise iyi bir yıl olarak kabul ediliyor. Trackingsharks.com'a göre bu yıl 17 Temmuz itibariyle dünya genelinde yedisi ölümle sonuçlanan 38 'sebepsiz' köpekbalığı saldırısı meydana geldi. Florida Doğa Tarihi Müzesi'nin Uluslararası Köpekbalığı Saldırı Dosyası'nın (ISAF) son yıllık raporuna göre, 2022'de beşi ölümle sonuçlanan 57 kışkırtılmamış saldırı oldu. Geçen yıl kışkırtılmış ve kışkırtılmamış küresel saldırıların toplam sayısı 79 olarak kayıtlara geçti. 2013'ten bu yana yılda ortalama 74 kışkırtılmamış ısırık vakası yaşanırken, 2020'de covid karantinaları nedeniyle bu sayı azaldı.
Saldırılar 5 yıllık ortalamanın altında
İngiltere'deki Shark Trust Araştırma Merkezi'nin genel müdürü Paul Cox da tıpkı Prof. Naylor gibi köpekbalığı saldırısı sayılarının şu anda 'bazı yıllar diğerlerinden daha iyi olmakla birlikte genel olarak oldukça istikrarlı' olduğunu söyledi. Cox artmak bir yana 2022'de dünya genelinde kışkırtılmamış köpekbalığı saldırılarının beş yıllık ortalamaya göre düşüş gösterdiğine dikkat çekti.
Aralarından Cox'un da bulunduğu uzmanlar dünya genelinde köpekbalığı popülasyonun azaldığına, üçte birinin nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olduğuna dikkat çekiyor. 500 farklı köpekbalığında sadece birkaçının insanlara saldırma hatta yaklaşma eğilimi gösterdiğini belirten bilim insanları, küresel köpekbalığı sayılarının saldırılarla orantılamanın imkansız olduğunu belirtiyor.
1960-90'da çok fazla saldırı var
Florida Müzesi istatistiklerine göre, sebepsiz köpekbalığı saldırılarının sayısı son günlerde ya da yıllarda değil 1960'tan bu yana küresel olarak arttı. Veriler 1980'lerin sonlarından itibaren vaka sayılarından bir sıçrama yaşandığını gösteriyor. Özellikle 1960-1990'da çok fazla saldırı kayıtlara geçmiş durumda. Bilim insanları söz konusu artışı iki temel nedene bağlıyor. Artan insan nüfusu ve davranış değişiklikleri ile söz konusu tarihlerden önce kayıt tutulmuyor olması. Paul Cox raporlama ve araştırmaların özellikle 1960-1990 döneminde yoğunlaştığına dikkat çekiyor.
İnsanlar denizi daha fazla kullanıyor
Miami Üniversitesi'nde köpekbalığı araştırma ve koruma program direktörü olan Prof. Catherine Macdonald, bugün denize giren insan sayısının 50 yıl öncesine göre çok daha fazla olduğuna dikkat çekiyor. Macdonald, köpekbalığı saldırılarındaki herhangi bir artışın büyük olasılıkla 'insanların plaj ve okyanusları daha yoğun şekilde kullanmasından kaynaklandığını savunuyor.
1980'lerdeki durgunluğun nedeni Jaws etkisi
1970'lerde ve 1980'lerde köpekbalığı saldırılarındaki durgunluğun bir başka nedeni de Sydney Üniversitesi öğretim görevlisi Christopher Neff'in isim babası olduğu 'Jaws etkisi' olarak kabul ediliyor. 1975 yapımı gerelim-korku türündeki Jaws filminin insanların denizdeki tehlikelerin farkına varmasına ve tedbirli davranmasına neden olduğu tahmin ediliyor.
"Yıldırım çarpma ihtimali daha yüksek"
Köpek balıklarının kıyılara daha sık geldiği iddialarının doğru olmadığına dikkat çeken Profesör Naylor, dolayısıyla saldırıların, hayvanların hareketlerindeki değişiklikten dolayı artmasının söz konusu olmayacağını söyledi. Köpekbalığı saldırılarının çok nadir olduğunu belirten Naylor tartışmaya "Denizde eskisinden daha fazla tehdit altında değiliz. Bir insanı yıldırım çarpma ihtimali köpek balığı saldırısından daha yüksek" diyerek noktayı koydu.
