30 Ocak’ta matematikçi Claire Voisin prestijli 2024 Crafford Matematik Ödülü’nü kazanarak bunu başaran ilk kadın oldu. Bu zafer, matematik dünyasında süregelen bir soruna işaret ediyor: En prestijli ödüllerin kazananları arasında cinsiyet eşitliği yok. Voisin son 90 yılda önde gelen bir matematik ödülü kazanan sadece beş kadından biri. Üstelik bunların beşi de son on yılda geldi.
California’daki Los Angeles Occidental College’dan matematikçi Kathryn Leonard aynı zamanda Rhode Island’daki Providence şehrinde yer alan Matematikçi Kadınlar Derneği’nin (AMS) eski başkanı. Leonard’a göre, “Kadınlar ve diğer dışlanan gruplar dışlanmaya devam ettikçe çalışmaları karşılık görmüyor ve paylaşılmıyor.”
Altı ödülde de yoklar
The Nature dergisinden Sarah Wild’ın haberine göre dünyanın en önemli altı matematik ödülü olarak kabul edilen Fields Madalyası ve Abel, Shaw, Wolf, Crafoord ve Breakthrough Ödülleri toplam 217 kez verildi ve bunların sadece yedisinde kazananlar kadındı. Voisin ve Maryam Mirzakhani ikişer ödül kazandı. Voisin 2017’de Shaw Ödülü’nü alan isimlerden biriydi. Mirzakhani ise 2014 Fields Madalyası’nı aldıktan sonra özellikle eğri yüzeylerin simetrisine dair teorik çalışması sayesinde, ölümünün ardından 2020 Breakthrough Ödülü’ne layık görüldü.
Görüntü sıkıştırmada dalgacık kullanımıyla ünlü fizikçi ve matematikçi Ingrid Daubechies 2023 yılında Wolf Ödülü’nün sahibi oldu. 2019’da Karen Keskulla Uhlenbeck modern geometrik analizdeki öncü çalışmalarıyla Abel Ödülü’ne layık görülmüştü. Sayı kuramcısı Maryna Viazovska ise 2022’de Fields Madalyası’nı almıştı.
Cinsiyet uçurumu
Leonard, “Kariyerimden başından beri muazzam bir ilerleme var” diyerek olumlu değişimi kabul ediyor. Ama ideal dünyada ödül kazananlar ile temsil ettikleri topluluk arasında belli bir orantı olması gerektiğini söylüyor. Her yıl toplam kaç kadının matematik diploması aldığını veya dünya genelindeki matematikle ilgili mesleklerde kadınların temsil oranını bilmek zor. Seksenden fazla ülkede alt kuruluşları bulunan Uluslararası Matematik Birliği (IMU), üyelerinin demografik özelliklerine dair kayıt tutmuyor. Matematikçi Kadınlar Derneği’nin 2018’deki anketine göre ABD’de doktoralı matematikçilerin yüzde 25 ila 30’u kadınlardan oluşuyor.
Uluslararası Matematik Birliği Kadınlar Komitesi Başkanı Carolina Araujo “Son yıllarda cinsiyet ayrımına dair farkındalık arttı ve önemli ilerleme kaydedildi. Ama değişmeyen şeyler de var. İstatistiklere göre son on yıllarda bilimsel makalelerde kadın yazar oranında istikrarlı artış olsa da ‘en iyi’ matematik dergilerindeki kadın yazar oranı hala yüzde 10’un altında” diyor.
Cinsiyet uçurumunu kapatmak için farklı yollar mevcut. Araujo’ya göre kadın araştırmacıların görünürlüğünü artırmak ve ödül veren komitelerde cinsiyet çeşitliliği yaratmak işe yarayabilir. Çocuğuna bakmak için kariyerine ara veren kadınlara yardımcı olmak adına, ödüllerdeki yaş sınırlarına çocuk başına 18 ay süre eklemenin de fayda getirebileceğini düşünüyor.
