Geçtiğimiz hafta, Elon Musk’ın şirketi SpaceX’in, Jeff Bezos’un Blue Origin’ini ve başka rakiplerini geride bırakarak NASA’nın 2.9 milyar dolarlık ihalesini kazandığı açıklandı: 2024’e kadar tamamlanacak Artemis programı kapsamında Ay’a iki NASA astronotunu Musk’ın Strarship roketi indirecek. Böylece, Ay işini dünyanın neredeyse her yerine ürün gönderen Amazon’un sahibi Jeff Bezos değil, “hayallere hitap etmek” konusunda daha başarılı olan Musk’ın projesi almış oldu. Starship aslen Mars misyonu için geliştiriliyordu ama planlar aksamazsa ilk yolcularını Ay’a bırakacak. Böylelikle NASA, uzaya insan, kargo ve robotik ekipman gönderme işinde “taşeronlardan” yararlanma yaklaşımını bir üst seviyeye taşımış oluyor.
Yörüngede transfer
NASA’nın Artemis misyonu planı en basit haliyle şimdilik şöyle: Astronotlar, uzay ajansının geliştirdiği Uzay Fırlatma Sistemi roketiyle Ay yörüngesindeki Gateway istasyonuna gidecek. Burada Orion kapsülü içinde Starship’e transfer olacak olan astronotlar, Ay’a inecek. Yani, NASA'nın 1960'lar ve 1970'lerdeki Apollo Ay seferlerinden çok farklı bir plan izlenecek. Starship, prensip olarak kenetlenme koreografisine gerek kalmadan astronotları Dünya'dan Ay’a kadar götürebilir. Ancak Starship'in yörüngede metan ve sıvı oksijen ile doldurulması gerekiyor. ABD Başkanı Joe Biden, Ay’a gidecek iki astronottan birinin kadın olacağı, diğerinin de “beyaz olmayan” adaylar arasından seçileceği sözünü verdi. Geçen yıl, Ay misyonu için 18 astronot eğitimlere başlamıştı. Astronotların yanlarına alabileceği 12.7 cm x 20.32 cm x 5.08 cm ebatlarındaki kutulara hangi kişisel eşyalarını koyabilecekleri bir yıldır tartışılıyor. NASA’nın iniş sistemlerini geliştirmekle yükümlü programının yöneticisi Lisa Watson-Morgan, ihale sonucunu açıklarken, Ay misyonunun bir sonraki Mars adımı için önemli bir hazırlık olduğunu söyledi. Musk ilk işinde başarılı olursa Mars’a da boş gitmeyecek! Ancak SpaceX’in Starship’inin önce insansız bir test uçuşunu başarıyla gerçekleştirmesi gerekiyor. İlk uçuş en geç gelecek yıl. Orion kapsülü de deneme uçuşunda Ay’a yollanacak. Finansman çözüldü
NASA’nın insani keşif ve operasyonlar yöneticisi Kathy Lueders, gelecek projeler için endüstri oyuncularıyla görüşmeye devam edeceklerini söylüyor. Aslında Ay seyahati Donald Trump’ın hayaliydi ama Kongre 2024’te dönüş tarihini gerçekçi bulmamış ve finansman izni vermemişti. Biden, parça parça da olsa finansman sağladı. Uzay Fırlatma Sistemi’nin her seferinin 1 milyar dolardan fazlaya mal olması bekleniyor. Musk’ın Starship’i tamamen yeniden kullanılabilir olacak şekilde tasarlandığından, maliyetleri düşürmesi öngörülüyor. SpaceX, düşüşü yavaşlatma çabalarında ve “belly flop” adı verilen iniş takımsız iniş manevrasında büyük ilerleme kaydetti ancak şimdiye kadar yapılan testler henüz istenen sonucu vermedi. Musk geçtiğimiz günlerde aracının 2023 yılına kadar insanları uzaya uçurmaya hazır olacağı vaadinde bulundu fakat Musk’ın bugüne kadar roket geliştirme programlarında takvime sadık kaldığı söylenemez. Uzay yarışını kim kazanır?
Uzayın, dolayısıyla 21. yüzyılın hakimi kim olacak? Newsweek dergisi, geçtiğimiz hafta her gün medyaya yansıyan haberlerle daha da alevlenen bu soruya yanıt aradı. Chapman Üniversitesi’nden iki akademisyenin, Joel Kotkin ve Marshall Toplansky’nin imzasını taşıyan makale öncelikle uzay rekabetinin boyutlarına dair bazı rakamlar veriyor. Buna göre, 2000’lerin başından bu yana iki kattan fazla büyüyen sektörün cirosu, 2005’teki 175 milyar dolardan 2019’da neredeyse 424 milyar dolara çıktı. Morgan Stanley’in tahminine göre ise 2040’a kadar yıllık küresel uzay endüstrisi cirosu 1.2 trilyon dolara ulaşacak. Bugünkü yıllık cironun 271 milyar doları iletişim uydularından ve fırlatma hizmetlerinden geliyor. Ancak uzay turizmi, uzayda üretim ve hatta nihayetinde uzayın kolonize edilmesi gibi kalemlerin buna eklenmesi, artık çok daha yakın görünüyor. Yine de uzun vadede, temel rekabet alanı askeri uygulamalar ve belki daha da önemlisi değerli kaynakların kontrolü. Makalenin yazarları lityum, kobalt ve altın gibi kilit kaynaklardaki potansiyelin 27 kentilyon doları bulabileceği görüşünde. Çin, Rusya, Avrupa Birliği, Japonya ve hatta İsrail, şimdiden ABD’ye meydan okuyor. Şu anda, ABD’nin askeri avantajı açık. ABD, özel uzay şirketlerinin de yardımıyla lider konumunu koruyor. 2018’de Çinli uzay şirketleri 516 milyon dolar ciro yaparken ABD’li şirketler 2.2 milyar dolara ulaştı. ABD’de 150’den fazla önemli uzay şirketi var. Bu sayı Çin veya Rusya’nın en az 30 katı. Tüm bu avantajlara Silikon Vadisi’nin sağladığı üstünlükler de eklenebilir. Ancak bunların hiçbiri, ABD’nin uzay yarışını önde götüreceğinin kanıtı değil. Sözünü ettiğimiz makaleden alıntı yapacak olursak, “Uzay endüstrisinin Long Beach’te mi yoksa güney Teksas’ta mı, Hint Okyanusu’nda, Kazakistan’da mı yoksa Çin’in engebeli iç kesimlerinde mi yoğunlaştığı, büyük bir ulusal çıkar sorunu olmaya devam ediyor. Şu anda ABD ve özellikle Kaliforniya önde. Ancak gelecek her zaman ilk liderlere ait değildir, bu yüzden bugün Portekizce yerine İngilizce konuşuyoruz. Gelecek, henüz belirlenmemiş ancak israf edilmemesi gereken bir alan olmaya devam ediyor.”
Orion kapsülü
NASA’nın iki kişilik mürettebatını uzaya Orion aracı taşıyacak. Astronotlar Ay’ın yörüngesine kadar roketin taşıdığı bu araçla çıkacak. Mürettebat, atmosfere dönerken de bu aracı kullanacak. Gateway: Yörüngede istasyon
Gateway, yani çıkış kapısı, derin uzay keşifleri desteklemek için Ay çevresinde kurulan istasyonun adı. Ticari ortaklarla inşa edilen Gateway, gelecekte Mars'a yapılacak seferlerde de kullanılacak. 
Artemis uzay kıyafetleri
Astronotların Ay'ın yüzeyini önce hiç olmadığı kadar detaylı keşfetmek için yeni uzay kıyafetlerine ihtiyaç vardı. NASA’nın gelişmiş araç dışı keşif hareket birliği, kısa adıyla xEMU, bu yeni nesil kıyafetleri kullanacak. Aya iniş - Starship
NASA, modern insan iniş sistemlerini tasarlamak için ilk önce üç Amerikan şirketi ile çalıştı. Ajans, Ay'ın yüzeyine mürettebatlı iniş için Starship HLS tasarımını geliştirmek üzere SpaceX'i seçti. Starship, Ay'ın yörüngesinden Orion içinde aldığı mürettebatı Ay'ın yüzeyine indirecek. 
Yer sistemleri
NASA, Artemis misyonu için Ay’a ve ötesine yapılacak seferler için Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’ndeki tüm fırlatma tesislerini iyileştiriyor.
