Teknolojik ya da demografik, birçok açıdan hızla değişen bir dünyada yaşıyoruz. Peki yetişkinler değişen dünyada başarılı olabilmek için yeterli becerilere sahip mi? İşte bu soruya cevap bulmak adına Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) yeni bir araştırma yayınladı. 31 ülkeden, 16-65 yaş arasındaki yaklaşık 160 bin yetişkinin katılımıyla gerçekleşen 2023 Yetişkin Becerileri Anketi, yetişkinlerin değişen dünyada başarılı olmasını sağlayacak temel becerileri ölçüyor. Bunlar okuryazarlık, sayısal beceriler ve uyarlanabilir problem çözme becerileri. On yılda bir yapılan bu değerlendirmenin sonuçları ise pek de parlak değil. Son 10 yılda yetişkinler temel becerilerinde durağanlık veya gerileme yaşıyor. Nitekim her 5 yetişkinden 1’inin üç alanda da düşük performans gösterdiği ortaya çıktı. Başka bir ifadeyle, katılımcı ülkelerde yetişkinlerin ortalama olarak yüzde 18’i bu alanların hiçbirinde en temel yetkinlik seviyelerine bile sahip değil.
Zirve Finlandiya’da
Ankete katılan ülkeler, 16-65 yaş arasına yapılan çeşitli testler sonucu her 3 alanda 0 ile 500 arasında bir puan alarak değerlendirildiler. Ortalama puanlar, okuryazarlıkta 260, sayısal becerilerde 263, uyarlanabilir problem çözmede 251 oldu. Her 3 alanda da Finlandiya, Japonya, Hollanda, Norveç ve İsveç, yetişkin nüfuslarının ileri düzey becerileriyle öne çıkıyor. Nitekim, zirvedeki Finlandiya’nın okuryazarlığı 296, sayısal becerisi ise 294 puanda. Uyarlanabilir problem çözme alanında ise zirveyi 274 puanla Japonya ile paylaşıyor. Diğer tarafta, 11 ülkenin (Şili, Hırvatistan, Fransa, Macaristan, İsrail, İtalya, Kore, Litvanya, Polonya, Portekiz ve İspanya) tüm beceri alanlarında sürekli olarak OECD ortalamasının altında performans gösterdiği ortaya çıktı. Listenin 3 alanda da sonuncu ülkesi ise Şili oldu.
Eğitim sistemleri uyarı aldı
Araştırmada, sonuçların eğitimle olan ilişkisine de yer verildi. 2023 Yetişkin Becerileri Anketi, eğitim ve öğretim sistemlerinin çabalarını artırması gerektiğini vurguluyor. Nitekim raporda "Yükseköğretim mezunları arasında beceri seviyeleri çoğu ülkede azaldı veya durağanlaştı. Bu, politika yapıcıların yaşam boyu öğrenmeye odaklanmaları gerektiğinin aciliyetini vurguluyor” ifadesi yer aldı. Öyle yandan, anketin dikkat çekici sonuçlarından biri de, yüksek eğitimli ebeveynlere sahip olan yetişkinlerin, düşük eğitimli ebeveynleri olanlara okuryazarlık becerisinde 50 puan fark atması oldu.
Eğitim sistemimizle ilerleyemiyoruz
Peki Türkiye bir OECD üyesi olmasına rağmen neden bu araştırmada yer almıyor? Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bülent Alcı’ya göre mevcut eğitim sistemimizle bu tabloda yer almamamız çok da şaşırtıcı değil. “Öncelikle bizim sistemimizde, merkezî sınav içeriklerinden dolayı dersler sınıflarda çoğunlukla teorik olarak işleniyor ve yaşamla ilişkisi kurulamıyor. Bunu sonuçlarını çokça, uyarlanabilir problem çözme alanında görebiliyoruz. Kaldı ki, kültürel olarak da aşırı koruyucu ebeveynlerle büyüdüğümüz için kişilerde bireysel alanda yaşam tecrübesi ve girişimi azalıyor. Yani problem çözme becerisi geride kalıyor. Okuryazarlık ise bir diğer sorunlu alanımız. Okuma becerileri okulda akademik okumalarla sınırlı kalıyor, ayrıca toplum olarak aile içinde okuma alışkanlığının düşük olmasından dolayı ilerleyemiyoruz”
Lise öğrencleri dilekçe yazamıyor
Bu noktada Alcı, Türkiye’yi, ankette zirvede olan Finlandiya ile karşılaştırıyor. “Finlandiya’da kişi başı yıllık kitap okuma ortalaması 55’in üzerinde. Türkiye’de ise ortalama 7 civarında. Bu veri bile mevcut tabloyu değerlendirmek için yeterli. Yazma becerilerinde de durum farklı değil. Okulda seçmeli testlerin yoğun olarak kullanılmasından dolayı yazma becerisi oldukça gerilemiş durumda. Lise öğrencilerinin büyük bölümünün bir dilekçeyi dahi eksiksiz yazamadığını görüyoruz. Yani eğitim sistemimiz sorunlu. Bunun yanında, ülkemizde hayat boyu öğrenme anlayışı hem kurumsal hem de kültürel olarak yeteri düzeyde gelişmiş değil. Yetişkinlik sürecinde kişisel gelişim için bireylerin yaşam boyu eğitim süreçlerine katılım oranları düşük. Bunun ileri yaşlarda okuma becerilerini düşürdüğünü gözlemliyoruz”
OECD anketinden örnek sorular:
Okuryazarlık becerileri örnek soru:
Metin: Ekmek katılaşır, kraker yumuşar
“Ekmek hava ile temas ettiğinde neden bayatlıyor? Bunun nedenlerinden biri nem kaybetmesidir. Tipik yumuşak ekmek yaklaşık %32 ila %38 nem içerir. Ekmek ambalajsız bırakılır ve dış ortama maruz kalırsa nemini havaya kaybeder. Nem oranı %14'e düştüğünde ekmek kaskatı kesilmeye başlar. Ekmekteki nem buharlaşırken “retrogradasyon” adı verilen bir süreç meydana gelir. Bu süreçte ekmeğin nişasta yapısı değişir. Retrogradasyon sırasında ekmeğin kabuğu yumuşar ve orta kısmı sertleşir. Buna ek olarak nişastanın bir kısmı kristalleşir. Bu olduğunda ekmekte kademeli bir katılaşma meydana gelir ve bayatlar. Kraker gibi sert nişastalar, genellikle çok düşük nem seviyelerinde (yaklaşık %2 ila %5) pişirildikleri için gevrektir. Krakerler havaya maruz kaldıklarında, havadaki nemi emerler. Krakerlerin nem seviyesi yaklaşık %9'a ulaştığında yumuşamış gibi görünürler.”
Makalede verilen bilgilere dayanarak, aşağıdaki ifadelerden hangisi ekmek, kraker veya her ikisi için doğrudur?
| Kriter | Ekmek | Kraker | Her İkisi |
|---|---|---|---|
| Taze kalmak için sarılmalıdır | |||
| Yumuşak olduğunda daha tazedir | |||
| Havaya maruz kalmaktan etkilenir |
Sayısal beceriler örnek soru:
Duvar kağıdı uygulanacak duvarın boyutlarını gösteren görsele bakın. Aşağıdaki kutulara dokunarak duvar kağıdı hesaplayıcısını ve soruyu cevaplamak için tuş takımını kullanın.
Hesaplayıcının gösterdiği rulo sayısı doğru değil. Giriş yapılan ölçümlerde bir hata yapılmış. Hesaplayıcıdaki hatalı ölçümü veya ölçümleri düzeltin.
Rulo genişliği (cm): 0.52
Rulo uzunluğu (m): 10.05
Duvar Kağıdı Hesaplayıcısı size kaç rulo duvar kağıdına ihtiyacınız olduğunu gösterecek.
Adım 1 ve 2'yi tamamlayın. Sonrasında "Hesapla" butonuna dokunun. Yeniden başlamak için "Sıfırla" butonuna dokunun.
1. Duvar kağıdı bilgilerini girin
Rulo genişliği (cm): X
Rulo uzunluğu (m):X
2. Duvar boyutlarını girin
Genişlik (m): X
Yükseklik (m): X
Yaklaşık olarak ihtiyacınız olan rulo sayısı: X
Uyarlanabilir problem çözme becerileri örnek soru:
Haritaya ve aşağıdaki nota bakın. Soruyu cevaplamak için harita üzerindeki konumlara dokunun.
Saat sabah 8:00. Aşağıdaki listelenmiş görevleri tamamlamanız gerekiyor. Bu görevleri gerçekleştirmek için en hızlı rotayı planlayın. Zaman kısıtlamalarını göz önünde bulundurun.
Bitirdiğinizde devam etmek için İLERİ okuna dokunun.
Baştan başlamak isterseniz SIFIRLA butonuna dokunun. Haritanın alt kısmında gösterilen toplam sürüş süresi, rotanızı planladıkça güncellenecektir.
Çocuğu saat 8:30'a kadar okula bırakın.
Haftalık alışverişi yapın (20 dakika)
Saat 9:30'daki toplantıdan önce evde olun.
Haritadaki Konumlar:
Ev
Okul
Dükkan A
Dükkan B
Dükkan C
