Pentagon’a ait iç veriler, 2024 yılında askerî hava araçlarını içeren büyük kazaların sayısında keskin bir artış olduğunu gösteriyor. 2025’te meydana gelen ve hem can kayıplarına hem de uçakların tamamen kaybedilmesine yol açan bir dizi yüksek profilli olay ise bu endişe verici eğilimin sürdüğüne işaret ediyor.
2024 mali yılında, tüm kuvvetlerde her 100 bin uçuş saatine düşen ciddi kaza oranı, dört yıl öncesine kıyasla %55 arttı. En büyük yükseliş ise oranını neredeyse üç katına çıkaran Deniz Piyadeleri’nde görüldü.
Kongre’ye sunulan ve Associated Press ile paylaşılan veriler, ölüme veya kalıcı tam maluliyete yol açan Class A olarak sınıflandırılan en ciddi kazaları kapsıyor.
Havacılık uzmanları, kötüleşen genel eğilimlerin tek bir nedene bağlanamayacağını, bunun yerine bir araya geldiğinde güvensiz bir ortam yaratan çok sayıda küçük sorunun sonucu olduğunu belirtiyor. Bu sorunlar arasında artan operasyonel tempo, V-22 Osprey gibi daha riskli platformlar ve COVID-19 pandemisinin tüm kuvvetlerde uçuş saatlerini ciddi biçimde azaltması yer alıyor.
Ancak ciddi kazalardaki artış, Kongre’de bazı isimlerin cevap aramasına yol açtı.
Veriler, Massachusetts Senatörü Demokrat Elizabeth Warren’ın talebi üzerine Ocak ayında Savunma Bakanlığı tarafından paylaşıldı. Warren’ın ofisi verileri AP’ye iletti; AP de bunları bağımsız şekilde doğruladı.
İstatistikler, 2020–2023 mali yıllarının tamamını ve 2024 mali yılının ilk 10 ayını (31 Temmuz’a kadar) kapsıyor. Yalnızca bu 10 ayda 25 asker ve Savunma Bakanlığı çalışanı hayatını kaybetti, 14 hava aracı ise tamamen imha oldu.
Warren AP’ye gönderdiği açıklamada, “Bu kaza oranları son derece endişe verici ve derhal harekete geçilmesini gerektiriyor” dedi. Kazaların kökenini anlamak ve personel kayıplarını önlemek için Kongre’nin daha fazla bilgiye erişmesini sağlayacak yasal değişikliklerin “acilen gerekli” olduğunu vurguladı.
Bazı askerî hava araçlarında kaza eğilimi daha belirgin
Uçak gibi uçup helikopter gibi iniş yapabilen V-22 Osprey, AP’nin önceki haberlerinde de ortaya koyduğu üzere, en fazla kaza yapan platformlardan biri olmaya devam ediyor.
Buna ek olarak, Savunma Bakanlığı’nın yeni verileri, Apache helikopterinin 2024 mali yılında dört yıl öncesine kıyasla yaklaşık 4,5 kat daha fazla Class A kaza oranına sahip olduğunu gösteriyor. Askerî havacılığın “işçi arısı” olarak bilinen C-130 nakliye uçağı da aynı dönemde oranını neredeyse iki katına çıkardı.
Pentagon, bu eğilimlerle ilgili yorum taleplerine yanıt vermedi.
Donanmanın kendi verileri de bu yılı işaret eden ciddi bir artışı gözler önüne seriyor: Donanma Güvenlik Komutanlığı, 2024’te sekiz Class A olayı bildirmişti; 2025’te bu sayı 14’e yükseldi.
Eski askerî pilot ve havacılık uzmanı John Nance, artan operasyonel yükün kazalardaki artışın en büyük nedenlerinden biri olduğunu söyledi.
“Afganistan’ın sona ermesi, Cibuti’ye konuşlanmalar, Suudi Arabistan ile BAE arasında mekik dokuyan görevler… Operasyon temposu arttıkça kazaların da artması kaçınılmaz,” dedi.
2025’te kazalar devam ediyor
Veriler 2025’e uzanmasa da yıl içinde bir dizi dikkat çekici kaza yaşandı. Bunlar arasında uçak gemilerinde art arda meydana gelen olaylar ve Ocak ayında Washington DC üzerinde bir Ordu helikopteri ile yolcu uçağının çarpışması sonucu 67 kişinin ölmesi bulunuyor.
Soruşturmalar, Black Hawk helikopterinin irtifa göstergesinin bozuk olduğunu, pilotun gece görüş gözlüğünde sorunlar bulunduğunu ve Federal Havacılık İdaresi’nin bölgedeki helikopter riskleriyle ilgili uyarıları dikkate almadığını ortaya koydu.
Nance, askerî uçuşların sivil havacılığa kıyasla çok daha az öngörülebilir olduğuna dikkat çekerek, “Askerî pilotlar her an belirsizlik içinde karar vermek zorunda. Bu, ticari havayollarında görülmeyen bir risk seviyesi” dedi.
İlkbaharda, USS Harry S. Truman uçak gemisi birkaç hafta içinde iki F/A-18 Super Hornet kaybetti — biri iniş kazasında, diğeri ise güverteden kayarak denize düştü.
Aralık 2024’te güdümlü füze kruvazörü USS Gettysburg, yanlışlıkla bir F/A-18’i vurup düşürdü.
Son olarak, Eylül ayında Washington eyaletindeki bir askerî üste gece operasyonu eğitimi sırasında bir Black Hawk’ın düşmesi sonucu elit bir ekibe mensup dört asker öldü. Ekim ayında ise USS Nimitz’den havalanan bir savaş uçağı ile bir helikopter, Güney Çin Denizi’ne yarım saat arayla düştü.
Nance, artışın COVID-19 sonrası azalan uçuş saatlerinin “aşağı yönlü etkisi” olabileceğini de söyledi.
“Güvenlik tamponu milyon şeyden etkilenir,” dedi. “Bazıları küçük, bazıları büyük etki yapar. Pandemi, operasyonel kabiliyeti büyük ölçüde etkileyen faktörlerden biriydi.”
Warren’ın ofisi şimdi Pentagon’dan 2019–2025 arasını kapsayan daha ayrıntılı kaza verileri talep ediyor. Talep, yalnızca Class A değil, daha az ciddi Class B ve C kazaları da içeriyor. Ayrıca hava mürettebatı ve bakım personelinin nasıl eğitildiğine ilişkin ek sorular yöneltilmiş durumda.
Kaynak: Gazete Oksijen
