Kuzey Akım doğal gaz boru hatlarına 2022’de gerçekleştirilen sabotajın soruşturması çıkmaza girdi. Dava üzerinde çalışan Avrupalı müfettişlere göre Polonyalı yetkililer sabotaja yönelik uluslararası bir soruşturmayla işbirliği yapmaya direndi ve potansiyel olarak önemli kanıtları açıklamadı. Müfettişler, Polonyalı yetkililerin bilgi vermekte yavaş davrandığını ve iddia edilen sabotajcıların Polonya topraklarındaki hareketleri hakkında önemli kanıtları sakladığını söyledi. Şimdi ise aralık ayında göreve gelen yeni Varşova hükümetinin saldırıya ışık tutacağı umuluyor.
Hükümetin bilgisinin olup olmadığı net değil
Avrupalı müfettişler uzun süredir saldırıyı Polonya üzerinden Ukrayna'nın başlattığına inanıyor. Ancak üst düzey yetkililere göre, Varşova'nın tam işbirliği yapmamasının, saldırının eski Polonya hükümetinin bilgisi dahilinde mi yoksa bilgisi dışında mı gerçekleştiğinin tespitini zorlaştırdığı söyleniyor. Bazı üst düzey Avrupalı yetkililer, Avrupa kıtasında İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana gerçekleşen en büyük sabotajın soruşturulmasına yardım etmesi için Polonya'nın yeni başbakanı Donald Tusk'ın ofisine başvurmayı düşündüklerini söylüyor.
Rusya'yı Baltık Denizi’nden Almanya'ya bağlayan Kuzey Akım boru hatları Eylül 2022'de havaya uçuruldu. Sabotaj, Almanya ve diğer ülkelerin kendilerini Rusya’dan yakıt alma konusunda bağımsız hale getirmeleri yönündeki baskıyı artırdı. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü üyesi Polonya'nın örgüt üyelerinden birine yapılan saldırıyla ilgili bilgileri gizlediğine yönelik iddia ülkeye olan güveni zedeleyebilir. Moskova'ya göre, Polonya'nın sabotaja karıştığını gösteren herhangi bir davranışı NATO'nun saldırgan bir eylemi olarak görülebilir.
Çoğu yetkili Ukraynalılardan şüpheleniyor
Polonya hükümetini patlamalarla ilişkilendiren kanıt bulamayan müfettişlere göre bazı Polonyalı yetkililer olaya karışmış olsa bile ülke liderinin bilgisi olmamış olabilir. Ancak Polonyalı yetkililerin soruşturmayı engelleme çabalarının şüpheli göründüğünü söylediler. Çoğu Batılı yetkili, sabotajın arkasında Kiev'in yaptırımı olsa da olmasa da Ukraynalıların olduğuna inanıyor. Ukrayna ise iddiaları reddetti. Rusya, saldırıdan ABD'nin sorumlu olduğunu düşündüğünü söylerken ABD bunu yalanladı.
Görevdeki herkesi kovdu
Göreve başladıktan günler sonra Tusk, Kuzey Akım soruşturmasında yer alanlar da dahil olmak üzere tüm istihbarat servislerinin başkanlarını kovdu. Avrupalı yetkililer, işbirliği yapmamaları yönünde siyasi baskı altında olduğunu düşündükleri bazı yetkililerin şimdi yardım edebileceğini umuyor.
Polonyalı savcılar, diğer ülkelerle işbirliği yaptıklarını ancak Polonya'nın olaya karıştığına dair hiçbir kanıt bulamadıklarını söyledi.
Andromeda yatı
Almanya, Danimarka ve İsveç tarafından yapılan bir araştırma, boru hattının Andromeda adlı yatta seyahat eden, aralarında derin deniz dalgıçlarının da bulunduğu altı kişilik bir mürettebat tarafından havaya uçurulduğunu ortaya çıkardı. Araştırmacılara göre Andromeda yolculuğu sırasında Polonya'nın yanı sıra üç ülkede de durdu. Polonyalı bir şirket aracılığıyla Almanya'da kiralanan yatta su altındaki patlama alanlarında rastlanan sekizgen izlerin aynısı vardı. Bir liman yetkilisi, hepsi Rusça ve Ukraynaca konuşan beş erkek ve bir kadından şüphelenerek polise haber verdi.
Görüntüleri paylaşmadılar
Müfettişler, 19 Eylül'de Polonya sınır muhafızlarının mürettebatın kimliklerini kontrol ettiğini ve kuzeye doğru yola çıkarak mayın döşediklerini söyledi. Polonyalı yetkililer bu bilgiyi uzun bir süre Avrupalı müfettişlerle paylaşmadı ve Alman meslektaşlarıyla temasa geçmeyi bekledi. Müfettişler, Polonyalı kurumların yatın görüntülerini çeken kameraları görüntülerini Avrupalı müfettişlerle paylaşmayı reddettiğini söyledi.
O dönem Polonya'nın güvenlik hizmetlerinin gözetiminde görev alan üst düzey yetkili Stanislaw Zaryn, sabotajın arkasında Andromeda mürettebatının olduğu yönündeki iddiaları reddetti, mürettebatın herhangi bir askeri eğitimi olmadığını ve yalnızca eğlence arayan turistler olduğunu söyledi. Seçimin ardından görevden ayrılan Zaryn, yakın zamanda yapılan bir röportajda, sabotajın arkasında Rusya'nın olduğu düşünüldüğünde Polonya'nın herhangi bir müdahalesinin olası olmadığını söyledi.
