Suriye’den kaçarak Moskova’ya sığınan Beşar Esad’ın ülkeyi terk edişinin perde arkasına ilişkin detaylar şekilleniyor. Esad’ın Suriye’yi terk etme sürecinde çevresinden kimseyi planlarına ilişkin bilgilendirmediği, çevresindeki komutanları yardım geleceğine dair yanılttığı anlaşıldı.
Reuters, Esad’ın kaçış sürecine tanıklık eden kişilerle konuşarak derlediği haberinde, Moskova’ya giden sürecin detaylarını aktardı.
Esad’ın cumartesi günü, Moskova'ya kaçmadan sadece saatler önce, Savunma Bakanlığı’nda düzenlenen bir toplantıda yaklaşık 30 ordu ve güvenlik yetkilisine Rusya'nın askeri destek göndereceğini söyleyerek kara kuvvetlerine dayanma çağrısı yaptığı öğrenildi. Toplantıya katılan ve ismini vermek istemeyen bir komutana göre, bu açıklama Esad'ın gerçek planlarını gizleme taktiğinin bir parçasıydı.
Sessizce planladı
Esad’ın çevresinde bulunan bir danışmanın aktardığına göre, sivil personeli de planlarından haberdar etmedi. Kaynağın aktardığına göre, Esad cumartesi günü ofis müdürüne işinin bitiminde eve gideceğini söyledi. Ancak havaalanına yöneldi. Aynı gün, medya danışmanı Buseyna Şaban'ı arayarak konuşma yazımı için evine çağırdı. Ancak Şaban, eve geldiğinde kimsenin olmadığını fark etti.
“Direniş gösterme zahmetine girmedi”
Arap Reform Girişimi Direktörü Nadim Houri, Esad’ın kendi askerlerine bile moral vermediğini belirterek şunları söyledi: "Esad, bir direniş gösterme zahmetine bile girmedi. Kendi destekçilerini kaderlerine terk etti”
Akrabaları da bilmiyordu
Esad’ın kaçış planından, 4. Zırhlı Tümen’in komutanı olan küçük kardeşi Mahir Esad’ın bile haberi yoktu. Üç yardımcının aktardığına göre, Mahir helikopterle önce Irak’a, ardından Rusya’ya kaçtı. Esad’ın kuzenleri İhab ve İyad Mahluf geride kaldı. İkili, araba ile Lübnan’a kaçmaya çalışırken isyancılar tarafından pusuya düşürüldü. İhab öldürülürken, İyad yaralandı. Kuzenlerin durumuna ilişkin resmi bir doğrulama yapılmadı.
Esad, 8 Aralık Pazar günü Şam’dan radara yakalanmamak için transponder cihazı kapatılmış bir uçakla kaçtı. Bölgedeki diplomatların verdiği bilgiye göre, uçak rejim karşıtı grupların kontrol ettiği başkentteki kaos ortamından kaçarak önce Lazkiye’deki Rus Hmeymim Hava Üssü’ne, ardından Moskova’ya ulaştı.
Yardım beklentisi sonuçsuz kaldı
Rusya, Esad’a askeri destek sağlamadı. Aynı şekilde, İran da askeri yardım teklifinde bulunmadı. İranlı üst düzey bir diplomata göre, Esad, böyle bir müdahalenin İsrail’i İran’a karşı bir harekata teşvik edebileceğini biliyordu.
Esad, 28 Kasım’da Moskova’ya yaptığı ziyarette Kremlin’den askeri yardım talep etti ancak olumsuz bir yanıt aldı. Bölgeden diplomatlara göre, Esad Moskova dönüşünde komutanlarına yardımın yolda olduğunu söyleyerek yalan söyledi.
“Rusya, Türkiye ve Katar üzerinden HTŞ’yle temasa geçti”
Reuters’ın aktardığı habere göre, Esad, son çare olarak Birleşik Arap Emirlikleri’ne sığınma talebinde bulundu. Ancak ABD ve Avrupa yaptırımlarına maruz kalan Esad’ı barındırmanın uluslararası tepki çekeceğinden korkan Emirlikler, bu talebi reddetti. Bunun üzerine Rusya, diplomatik girişimlerle Esad’ın güvenli bir şekilde Moskova’ya kaçmasını sağladı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Katar ve Türkiye ile temaslar kurarak, El Kaide bağlantılı Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ) grubundan Esad’ın güvenli geçişi için anlaşma sağladı.
Eski Başbakanı Muhammed Celali, Esad ile yaptığı son telefon görüşmesinde, Homs’tan Lazkiye’ye doğru büyük bir insan göçü olduğunu aktardığını belirtti. Celali’ye göre, Esad yalnızca “Yarın göreceğiz” diyerek konuşmayı sonlandırdı.
Pazar sabahı, Esad telefonlara artık yanıt vermiyordu.
