Rusya'nın karadan bağlantısı olmayan, Baltık Denizi kıyısında Litvanya ve Polonya arasında yer alan toprağı Kaliningrad, konumu gereği yeni bir krizin doğmasına yol açtı. Litvanya'nın Avrupa Birliği'nin (AB) yaptırım listesinde olan bazı malların toprakları üzerinden Kaliningrad'a transit geçişini engelleme kararı alması 4 aydır devam eden Ukrayna-Rusya savaşında, Rusya ve Batı'yı bir kez daha karşı karşıya getirdi.
Çatışma endişesi
Rusya, kendi toprak parçası Kaliningrad'a Litvanya üzerindeki demir yolundan ulaşabilirken Baltık Denizi'nde NATO üyeleriyle çevrili bölge, son günlerde karşılıklı atışmaların merkezi oldu. Kaliningrad, Ukrayna'daki savaş nedeniyle AB'nin Rusya'ya uyguladığı yaptırımlardan birine ev sahipliği yaparken coğrafi konumu gereği "anahtar" konumdaki bölgede yaşanan krizin çatışmaya dönüşmesi ihtimali endişe yarattı. İkinci Dünya Savaşı sonunda kadar Almanya toprağı olan Kaliningrad, yaşanan gerginlikle stratejik olarak ne kadar önemli olduğunu hatırlattı.
Litvanya'nın transit geçişi engelleme kararı
Geçen hafta Kaliningrad'a transit geçişin engellendiğini açıklayan AB üyesi Litvanya'nın Dışişleri Bakanı Gabrielius Landsbergis, Litvanya'nın kendi adına bir şey yapmadığını söyleyerek "Yapılanlar, Avrupa Komisyonu rehberliğinde gerçekleşti. Her şey 17 Haziran'dan bu yana devam eden AB yaptırımlarının devamı niteliğinde" dedi.
AB de Litvanya'nın bu açıklamasını destekler nitelikte bir tutum sergileyerek Kaliningrad'a uygulanan engelin Ukrayna-Rusya savaşının bir neticesi olarak uygulanan yaptırımların bir parçası olduğunu onayladı. NATO üyesi de olan Litvanya, kendini koruma kalkanı altına alırken yaptırım listesinde kömür, metal, inşaat ve teknoloji malzemeleri olduğu ifade edildi.
ABD Dışişleri Sözcüsü Ned Price, Litvanya'nın tarafını tuttuklarını belirterek "NATO üyesine yapılacak saldırı, tüm üyelere yapılmış sayılır" diye konuştu.
Rusya'dan tehditkar tepki geldi
Alınan engelleme kararına ilişkin Rusya tarafından peş peşe açıklamalar geldi. Rusya Güvenlik Konseyi Sekreteri Nikolay Patruşev, Litvanya'nın Kaliningrad kararının "düşmanca" olduğunu belirterek "Litvanya'nın kararına yakında yanıt verilecek. Yanıtımız, Litvanya halkı için ciddi ve hissedilir olacaktır." değerlendirmesini yaptı.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, durumun son derece ciddi olduğunu vurgulayarak "Karar alınmadan önce derin analiz gerektiren bir konu. Bu analizi yapmak da birkaç gün sürecektir" ifadesini kullandı. Rusya Ulusal Güvenlik Sekreteri, Litvanya'ya karşı yaptırım uygulayacaklarını açıklarken Rusya Dışişleri Bakanlığına çağrılan Litvanya maslahatgüzarına protesto notası verildi.
Rusya'nın AB'nin "içinde" bulunan toprak parçası Kaliningrad'ın bir diğer önemli özelliği ise Rus Baltık Denizi Filosu ve Rus birliklerinin bölgede "İskender" tipi balistik füze sistemi ile konuşlanmış olması.
Moskova tarafı, mayıs ayında nükleer kapasiteye sahip füzelerle Kaliningrad yakınlarındaki askeri üslerinde tatbikat yaptığını aktarırken Rusya Savunma Bakanlığı da 100 Rus askerinin "elektronik fırlatma" tatbikatı yaptığını açıkladı. Bu bağlamda mevcut şartlarda Kaliningrad'a uluslararası sular veya kendisine hava sahasını kapatmayan ülkelerden ulaşabilen Rusya'nın atacağı adım merak konusu oldu.
Kaliningrad neden önemli?
Kaliningrad, Rusya'nın ana karayla bağlantısı olmayan "dışta kalmış" toprağı olarak nitelendirilir. Kuzey ve doğusunda Litvanya, güneyinde Polonya ile çevrelenmiş 15 bin kilometrekarelik bir alana yayılan Kaliningrad'da bir kısmı Alman, çoğunluğu Rus yaklaşık 1 milyon kişi yaşıyor.
Kaliningrad'ın coğrafi konumu hem stratejik hem de askeri anlamda Rusya'ya avantaj sağlarken bölge aynı zamanda "Rusya'nın Baltık Denizi'ndeki yıl boyunca buzsuz olan tek limanı" olarak ifade ediliyor.
Bir yandan Rusya, Kaliningrad'da AB ülkelerinin ortasında nükleer kapasiteye sahip füzeleri konuşlandırırken diğer yandan Kaliningrad, AB ve NATO üyesi Polonya ve Litvanya'nın tam ortasında yer alıyor. Bugüne kadar göze batmayan Kaliningrad'ın bir anda kriz merkezi haline gelmesi, İspanya'nın başkenti Madrid'de düzenlenecek NATO Zirvesi'nde de ele alınacak. (AA)
