Yaklaşık 20 yıl önce Irak Savaşı başladığında General David Petraeus “Sence nasıl biter?” diye sormuştu. Aynı soru bugün Ukrayna’daki savaş için de sorulabilir.
Brookings Enstitüsü’ndeki meslektaşlarımla birlikte savaşın mevcut durumuna dair edindiğimiz veriler uzun süre devam edebileceğini gösteriyor. Grafiklerdeki eğilimlerde aksi yönde işaret yok.
Rus taarruzu işgalden yaklaşık bir ay sonra zirveyi görmüş, Ukrayna topraklarının en az yüzde 22’si Rusların eline geçmişti.
Sonra ilerleme durdu ve oran küçülmeye başladı. Takip eden aylarda Ukrayna güçleri söz konusu toprağın yaklaşık dörtte birini geri aldı. Kasımdan beri savaş büyük ölçüde Ukrayna’nın doğusunda yoğunlaştı. Şu anda taraflar çoğunlukla yenişemiyor.
Ekonomi direnir mi?
Ukrayna ekonomisi ciddi baskı altında ama direniyor. İki ülkenin yanı sıra dünyanın başka yerlerinde de halk siyasi liderlerden gidişatı değiştirmesini talep etmeye hazır görünmüyor. Yürek parçalayan insani kayıplar iki tarafı da pes etmek zorunda bırakacak seviyede değil gibi görünüyor. Ayrıca ülke içinde yer değiştirmek veya yurt dışına kaçmak zorunda kalan milyonlarca Ukraynalı özellikle memleketleri ve Avrupa’daki dost ve komşularının yardımlarıyla bir şekilde ayakta duruyor.
Bitmeyen savaşlar
Tarihe bakmak da durumu anlamak adına yararlı olabilir. İki savaş akla geliyor: I. Dünya Savaşı ve Amerikan İç Savaşı. Genel olarak ikisinin de birkaç ay içinde biteceği düşünülüyordu ve ikisi de yaklaşık dörder yıl sürdü. İkisinde de korkunç muharebe sahneleri görüldü. Bir sürü asker kendi tarafına birkaç yüz metre mevzi veya üç beş kilometre toprak kazandırmak uğruna düşman ateşine karşı gövdesini siper etti.
İki savaşta da işler zorlaştı diye taraflar vazgeçmedi. Hatta cephede dost ve vatandaşlarını kaybetmek siyasi liderlerin ve halkın kararlılığını pekiştirdi. Onca insanın yok yere ölmediğini kanıtlamak istiyorlardı.
Başlarda ABD istihbarat camiası da dahil birçok uzman Ukrayna’nın kendinden üstün ve kalabalık Rus kuvvetlerine çabucak yenileceğine inanıyordu. Bazıları Rusların saldırganlığı ve kısmi ablukası karşısında Ukrayna ekonomisinin çökeceğini öngörüyordu.
Rus ekonomisi de Ukrayna da çökmedi
Ardından Ukrayna büyük direniş becerisi olduğunu kanıtladı ve ülkenin karizmatik lideri kendi ulusunun davası için dünyayı harekete geçirmeyi başardı. Beklentiler de değişti.
Kimilerine göre özellikle oğlunu ve kardeşini kaybeden Rus hanelerin savaşın anlamını sorgulamaya başlamasıyla birlikte Rus ordusu verdiği ağır kayıplar altında çatırdayacaktı. Üstelik bazı Rus vatandaşları Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ülkeyi uluslararası alanda parya haline getirmesine karşı çıkıyordu. Savaşın zorluklarına ve Batı yaptırımlarına maruz kalan Rus ekonomisi çökecekti.
