Philadelphi Koridoru nedir?
Philadelphi Koridoru, Refah sınır kapısı da dahil olmak üzere Gazze'nin Mısır sınırı boyunca yaklaşık 14 km uzunluğunda ve 100 metre genişliğinde bir arazi şeridi. 2005 yılında İsrail yerleşimlerinin ve askerlerinin Gazze'den çekilmesinin ardından askerden arındırılmış bir sınır bölgesi olarak belirlendi ve Akdeniz'den İsrail ile Kerem Şalom sınır kapısına kadar uzanıyor.
2005'ten önce İsrail'in Mısır'la 1979'da imzaladığı Camp David barış anlaşması koridorda sınırlı sayıda asker bulundurmasına izin veriyordu ancak ağır zırhlı birlik bulundurmasına izin vermiyordu. İsrail'in çekilmesinden sonra, 2007'de Hamas Gazze'nin kontrolünü ele geçirene kadar bu koridor Mısır ve Filistin Yönetimi'nin sorumluluğundaydı ve kaçakçılığı önlemek için 750 Mısır polisi görevlendirilmişti. Bu yıl Mayıs ayında Gazze'ye yönelik kara harekatında Refah'a giren İsrail tarafından ele geçirildi.
Mısır-Gazze sınırının her iki tarafında, Mısır tarafındaki su baskınları ve İsrail hava saldırıları da dahil olmak üzere tünellere karşı birçok çabaya rağmen, yeraltı yolları üzerinden sınır ötesi kaçakçılık devam etti ve Hamas tarafından silah getirmek için kullanıldı ancak son yıllarda Akdeniz üzerinden bazı silah kaçakçılığının yapıldığına dair kanıtlar var. Mısır, İsrail'in doğrudan sınırda ağır bir askeri varlık bulundurmasına karşı çıkmaya devam ediyor ve böyle bir varlığın barış anlaşmasını tehdit edeceğini belirtiyor.
Bu konu neden şimdi gündeme geldi?
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Mısır'ı endişelendirecek şekilde, mayıs ayında ele geçirilen Refah sınır kapısı da dahil olmak üzere koridorun kontrolünün İsrail askerlerinde kalmasını istediğini söyledi. Bunun diplomatik sonuçları olduğu gibi, Hamas'la ateşkes sağlanması ve örgütün elindeki İsrailli rehinelerin serbest bırakılması için uzun süredir durmuş olan müzakereler açısından da ciddi sonuçları olacaktır. İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF) operasyonlar sırasında koridor bölgesinde çok sayıda tünel tespit ettiğini açıkladı.
Bu yeni bir şey mi?
Tam olarak değil. Philadelphi Koridoru'nun durumu uzun zamandır Netanyahu'nun gündemindeydi. İsrail askerleri koridoru ele geçirmeden önce bile ocak ayında, Gazze'deki savaştan üç ay sonra, İsrail'in Gazze-Mısır sınırını kontrol etme niyetinde olduğunu söylemişti. Ateşkes görüşmeleri bağlamında Hamas, Netanyahu'nun müzakereler ileri bir aşamadayken Gazze'yi ikiye bölen stratejik bir güzergâh olan Filadelfiya ve Netzarim koridorlarının kontrolünü de eklediğini ve bu nedenle önerileri reddettiğini iddia etti. Netanyahu bunu reddediyor.
Neden yine gündemde?
Hafta sonu bir tünelde bulunan ve bulunmalarından kısa bir süre önce öldürüldükleri anlaşılan altı İsrailli rehinenin cesedine ulaşılması, İsrail'de bazılarının Hamas'ın elindeki esirleri terk ettiği şeklinde algıladığı bir öfke patlamasına neden oldu. Daha birkaç gün önce Netanyahu, İsrail'i koridorun kontrolünü elinde tutmaya bağlamak için kabinede bir oylama yapılmasını sağlamış, bu da hükümetinin herhangi bir tavize karşı çıkan aşırı sağcı üyelerini yatıştırmak için siyasi bir strateji olarak görülmüştü.
Pazartesi günü Netanyahu, bir ateşkes anlaşmasının bedeli olarak koridorda asker bulundurma talebini yumuşatma çağrılarını bir kez daha reddederek, Hamas'ın can damarı olarak nitelendirdiği koridoru kontrol etmenin İsrail için hayati önem taşıdığını söyledi.
Konu giderek daha siyasi bir hal de alıyor. Pazar günü Savunma Bakanı Yoav Gallant bir kabine toplantısında Netanyahu ile çatıştı ve bakanlara, bir anlaşmaya varılmasına yardımcı olması halinde Perşembe günkü koridorda kalma oylamasını geri almaları çağrısında bulundu. Muhalefet lideri Yair Lapid, Netanyahu'yu kalan rehinelerin akıbetinden çok aşırı sağcı bakanların gönlünü almakla ilgilenmekle suçladı.
Sınırda İsrail askeri varlığından başka seçenekler var mı?
Uzmanlar, gözetleme ve yer sensörleri gibi teknolojik çözümlerin Hamas'ın kaçakçılık tünellerini yeniden inşa etme çabalarını etkili bir şekilde kontrol edebileceğini öne sürdü. Ancak tarih, Kahire'nin Mısır tarafındaki kaçakçılığı engellemek için siyasi irade göstermesinin kilit bir unsur olduğunu gösteriyor ki bu irade bazen belirgin bir şekilde ortaya çıkmıyor ve sınırın her iki tarafında da sorunlara yol açıyor. Mısırlı, ABD'li ve Katarlı arabulucular alternatif bir çözüm bulmak için perde arkasındaki çabalara dahil oldular.
