ABD Başkanı Donald Trump, geçen yıl yaptığı “Obama olsaydım Nobel ödülünü 10 saniyede alırdım” açıklamasından bu yana, Nobel Barış Ödülü’nü alma isteğini yüksek sesle dile getiriyor. Yeniden göreve gelmesiyle birlikte, önceki başkanların gerisinde kalmadığını ve bu ödülü hak ettiğini sık sık vurguluyor.
Oval Ofis’te Nobel
Trump’ın barış arayışında motivasyon kaynaklarından biri, Beyaz Saray’daki Roosevelt Odası’nda sergilenen Theodore Roosevelt’e ait Nobel Barış Ödülü. Roosevelt, 1905’te Rusya ile Japonya arasında imzalanan Portsmouth Antlaşması’nın mimarı olarak bu ödüle layık görülmüştü. Trump, göreve başladığında bu mirasla anılmak istediğini açıkça belirtmişti.
Putin'le zirve: Tarihin en kritik teması
Önümüzdeki haftalarda Trump, başkanlığının dönüm noktası olabilecek bir zirve için Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Alaska’da bir araya gelecek. Bu görüşme, II. Dünya Savaşı sırasında Roosevelt, Stalin ve Churchill’in Yalta Konferansı’na ya da 1986’daki Reykjavik Görüşmeleri’ne benzer bir önem taşıyabilir.
Trump, Rusya-Ukrayna savaşını çözme çabalarında zaman zaman hayal kırıklığı yaşadığını belirtse de, önceki dönemlere kıyasla birçok barış girişiminde bulunduğunu savunuyor.
Kafkasya'da son durum
Trump’ın Nobel hedefi doğrultusundaki son durağı Güney Kafkasya oldu. Amerika’da pek çok seçmenin beklemediği bu gelişmede, Trump Ermenistan Başbakanı ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı’nı ağırlayacak.
2023’te Azerbaycan, Dağlık Karabağ’ı fiilen ilhak edip çoğunlukta Ermeni nüfusu bölgeden sürdü.
Washington yönetimi, bu sorunu çözmek için 'Trump yolu' olarak anılan bir yol projesini gündeme getirdi. Bu yol sayesinde Azerbaycan Nahçıvan’a bağlanacak, karşılığında Ermenistan ile Azerbaycan ve Türkiye arasında ilişkiler normalleşebilecek.
Trump, ayrıca Azerbaycan’ı 2020’de İsrail ile imzalanan Abraham Anlaşmaları’nı tanıyan Müslüman ülkeler arasına katmaya da zorlamayı hedefliyor.
Hindistan-Pakistan ateşkesi ve Trump'ın rolü
Trump’ın en önemli başarılarından biri olarak gösterdiği anlaşma, Hindistan ile Pakistan arasında Nisan ayında patlak veren sınır çatışmalarına son vermek oldu. Keşmir’deki terör saldırıları sonrası iki nükleer güç arasında hava çatışmaları yaşandı, su tedarikine yönelik tehditler gündeme geldi.
Ancak, taraflar uzun süreli savaşa hazır görünmeyince Mayıs ayında ateşkes ilan edildi. Trump, Amerika’nın arabuluculuğuyla gerçekleştiğini iddia etti. Pakistan yönetimi bu iddiayı desteklerken, Hindistan Başbakanı Narendra Modi ise Trump’ın barış görüşmelerindeki rolünü küçümsedi.
Afrika'da Washington'un etkisi
Kongo Demokratik Cumhuriyeti ile Ruanda arasında yıllardır süren çatışmanın sona erdirilmesinde de Trump’ın katkısı olduğunu söylediği adımlar var. Doğu Kivu bölgesindeki M23 isyancılarının Ruanda destekli saldırıları ardından Trump, ABD maden şirketlerinin yatırımlarını teşvik ederek tarafları silah bırakmaya ikna etti.
Tayland-Kamboçya arasındaki gerilim
Kamboçya ile Tayland arasında Temmuz ayında artan sınır çatışmalarında, Trump İskoçya’daki golf tatilini yarıda keserek liderlerle telefon görüşmeleri yaptı. Ticaret tarifelerini düşürme teklifiyle tarafların ateşkese razı olmalarını sağladı.
Orta Doğu'daki başarılar ve başarısızlıklar
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Trump’ı Abraham Anlaşmaları nedeniyle Nobel’e aday gösterdi. Ancak Trump, Ortadoğu’daki en zorlu diplomatik konulardan biri olan Gazze krizinde önemli ilerleme sağlayamadı.
İran’ın nükleer tesislerine düzenlenen bombalamaları “kusursuz” olarak nitelendiren Trump, Oval Ofis’te bu operasyonları simgeleyen B-2 Spirit bombardıman uçağı modelini sergiliyor. Fakat Gazze’de 60 günlük ateşkes kısa sürede çöktü, Filistinliler açlık ve çatışmalar içinde yaşam mücadelesi veriyor.
Ödül bir kutsanma mı yoksa lanet mi?
Trump’ın Obama’nın Nobel Barış Ödülü’nü almasına yönelik kıskançlığı ve kendi ödül arayışı bazı çevrelerce eleştiriliyor. Obama’nın dış politikasının tarih tarafından sert biçimde değerlendirildiğine dikkat çekiliyor. Rusya ile ilişkilerin normalleşmesi, Kırım’ın ilhakına ve Ukrayna savaşına zemin hazırladığı, Orta Doğu’da ise Arap Baharı sürecinde etkisiz kaldığı belirtiliyor.
Bir Avrupa diplomatı, “Nobel Barış Ödülü’nü erken almak ölüm öpücüğü gibidir” diyerek uyarıyor. Trump’ın görev sonunda ve dengeli bir barışçıl duruş sergilemesi halinde uluslararası ilişkilerde büyük bir dönüşüm yaratabileceği, ancak şimdi alırsa bunun lanetli olacağı ifade ediliyor.
