Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinden yaklaşık 6 ay sonra Ukrayna vatandaşları hala ana vatanlarından Avrupa ülkelerine göç ediyor. Göç ettikleri ülkelerde ise savaş öncesindeki hayatlarını geri kazanma umuduyla iş arayışına başlıyorlar. Kimileri kendine yeni bir rota belirleyip girişimciliğe atılırken kimileri yeni düzeninde eski işinin prestijine ulaşamamanın hayal kırıklığını yaşıyor. Wall Street Journal, Ukraynalıları verdiği kariyer sınavını yazdı:
Galyna Paliychuck’un 2022’de kitap yazmayı ve yakın zamanda anavatanı Kiev’de başladığı işini geliştirmeyi planlıyordu. Ancak bu planları Rusya’nın Ukrayna'yı istila etmesi ile sekteye uğradı. Paliychuk şubat sonu ablası ile bir haftalık bir Berlin seyahatindeyken, Rusya Ukraynayı istila etti. Havayolu şirketi dönüş uçağını iptal etmesiyle Galyna üç adet tişört, bir kot pantolon, bir çift ayakkabı ile ve bilgisayarı olmadan Almanya’da mahsur kaldı.
"Ağlayarak çözemeyeceğimi fark ettim"
34 yaşında, savaş öncesi bir avukat ve teknoloji sektöründe yönetici olan Galyna Paliychuck "Ablamın apartmanında oturup ağlayarak herhangi bir şey başaramayacağımı fark ettim. Bunun üzerine kendimi toparladım, bağlantılarıma ulaşıp iş aramaya başladım" dedi.
3.7 milyon başvuru
Savaşın başından beri en az 400 bin Ukraynalı mülteci Avrupa’da iş buldu. Adı geçen ülkelerin hükümetlerine göre göçmelerin 200 binden fazlası Polonya’da, yaklaşık 100 bini Çek Cumhuriyeti’nde ve 20 bini İtalya’da çalışıyor. 5 milyondan fazla Ukrayna vatandaşı Avrupa Birliği’ne sığındı. 3.7 milyon mülteci iş bulmaya, okula gitmeye ve üç yıl boyunca tıbbi tedaviye ulaşmaya olanak veren özel bir programa başvurdular.
Pandemi işgücü piyasasını altüst etti
Savaşın altıncı ayına yaklaşırken, bazı mülteciler Avrupa’nın, altından kalkması zor olduğu kanıtlanmış işgücü piyasasında çalışmaya başlıyor. Yıllardır süren düşük doğum oranları ve şirketlerin talep ettiği ileri düzey becerilerle mevcut işçilerin uyumsuzluğu gibi nedenlerden dolayı son yıllarda Avrupa’da işgücü yetersizdi. Pandemi işgücü piyasasını altüst etti, karantinada işsizlik hızla yükseldi.
Teknoloji şirketlerinde iş buldular
Oldukça yetenekli Ukraynalı teknoloji çalışanları Amazon.com Inc., Vodafone Group PLC ve Avrupa’da başka şirketlerde çalışmaya başladı. Ukraynalı girişimciler Danimarka, Hollanda ve çeşitli ülkelerde işlerini kurmaya başlıyorlar. Savaştan önce Ukrayna vatandaşları için popüler bir yerleşim yeri olan Lizbon, Kiev'den kaçmış Ukraynalı genç teknoloji şirketlerinin ilgisini çekiyor.
Kendi işlerini kuruyorlar
Avrupa Birliği, özellikle Ukraynalı mülteciler için, açık pozisyonlar ile yetenekli çalışanları eşleştiren bir online girişimin farklı versiyonunu yayınladı. Birlik iş arayanlara yardım etmek için farklı kaynaklar oluşturdu ve insanların Avrupa Birliği içerisinde iş başvurusu yapması için gerekli olan özgeçmiş ve açıklayıcı mektubu online olarak oluşturmasına yardım eden bir programı Ukraynacaya çevirdi.
2011 yılında Anna Petrova, girişimcilere hizmet sunan Startup Ukraine'i buldu. Rusya’nın istilası sonrasında Danimarka’ya göç ettiğinde, kendi kapsamlı deneyimi ile Ukraynalı girişimcilere yardım etmek istedi. Petrova, “Girişimcilik, Ukraynalıların finansal bağımsızlıklarını kazanırken başkaları için de iş imkanları oluşturmalarının bir yolu” dedi.
"Yerleri temizlemek istemezsiniz"
Danimarka'daki Petrova, Batı Avrupa'da bir işletme kurmalarına yardım etmek için kursa katılacak 60 Ukraynalı kadın mülteciyi seçmek adına bir yarışma düzenledi. Yüksek lisans diplomaları ve kapsamlı iş deneyimi olan ilk sınıf temmuz başında mezun oldu. Gelecek vaat eden girişimciler Danimarka ve diğer ülkelerde teknoloji, moda, yemek, eğitim ve farklı alanlarda işlerini başlatacaklar. Petrova “Eğer savaş başlamadan önce Ukrayna’da profesyonel olarak bir iş yapıyorsanız, Danimarka veya Almanya’da yerleri temizlemek istemezsiniz” ifadesini ekledi.
Çocukların bakımı zorluyor
Ekonomistlere göre, istemelerine ve birçoğu fazlasıyla eğitimli olmalarına rağmen bazı Ukraynalı mülteciler çalışmaya uygun koşullarda olmayabilir. Mültecilerin çoğu çocukları ile birlikte göç etmiş anneler dolayısıyla çocuklarının bakımı onların sorumlulukları altında. Bu durumda onların nitelikleri tanınmayabilir veya dil bariyerinin etkileri kendini gösterebilir.
"Çözüm kendi işini kurmak"
Danimarka’da yaptıkları girişimcilik kursunu İngiltere ve diğer Avrupa ülkelerinde tekrarlamak için sermaye arayan Petrova, bazen bunun çözümünün kendi işini kurmak olduğunu söyledi. Aynı zamanda “Kendi işini kurmak zahmetli olsa da, çoğu zaman kendi saatlerini belirliyorsun, bu da eşleri Ukrayna’da kalmış kadınlar için bir çözüm olabilir” sözlerini ekledi.
Genellikle Orta ve Güneydoğu Avrupa’ya odaklanan, Vienna Institute for International Economic Studies’de bir ekonomist Sandra Leitner, çocuk bakımı gibi kişisel meselelerini çözdükleri takdirde çoğu Ukraynalı mültecinin iş bulmakta zorluk çekmemesi gerektiğini söyledi.
Avrupalıların kaçındığı işleri yapıyorlar
Aynı zamanda mülteciler, Avrupalıların kaçındığı düşük vasıflı işleri yapıyorlar. Ukraynalı bir çift Münih’in güneydoğusunda beş yıldızlı bir otel olan Residenz Heinz Winkler’da bulaşıkçı ve temizlikçi olarak işe girdiler. Otelin müdürü, eski çalışanların çoğunun konaklama sektöründen pandemi sırasında ayrıldığını söyledi. Maryna Lytvy, 10 yaşındaki oğlu ve 18 yaşındaki kız kardeşiyle mart ayının ortasında, Ukrayna’nın en büyük ikinci şehri olan Kharkiv’den İtalya’ya göç etti. Bir pizza restoranında kimsenin istemediği ikinci vardiya olan 17.30’dan gece 1 veya 2’ye kadar olan vardiyada çalışıyor. Kuzeyde turistik bir kasabadaki restoranın sahibi Maryna’ya, eğer o işi almasaydı yazın büyük ihtimalle restoranı açmayacak olduğunu söyledi.
Vodafone süreci hızlandıran şirketler arasında
Vodafone, Avrupa’da Ukraynalıların başvurularını hızlandırmak adına girişimleri faaliyete geçiren şirketler arasında. Telekomünikasyon şirketi, yüzde 60’ı kadın olmak üzere bin 200’den fazla başvuru aldı ve 100’e yakın Ukrayna vatandaşını işe aldı. Vodafone sözcüsü teknoloji alanında becerikli çalışanlar bulmanın zorlayıcı olduğunu söyledi.
Bunq BV 18 işçi aldı
400 çalışanı ve Avrupa çapında müşterileri olan Hollanda asıllı online banka olan Bunq BV, aralarında savaş başında göç etmiş Ukrayna vatandaşları ve işgali protesto etmek adına ülkelerini terk eden Rusların da olduğu18 yeni çalışanı işe aldı. Bunq’ın kurucusu ve başkanı Ali Niknam, “Mültecilere yardım etmek istedik ama bununla birlikte savaştan önce de çok yetenekli Ukraynalı çalışanlarımız vardı dolayısıyla nitelikli işçiler edineceğimizi biliyorduk” dedi.
"Aynı pozisyonu alamayacağımı biliyordum"
Teknoloji sektörü yöneticisi, Paliychuk Hollanda’ya taşındı ve bir ay sonra proje müdürü oldu. “Savaştan önce üst düzey yönetici seviyesinde işler yapıyordum ancak bu tip bir pozisyonu hemen alamayacağımı fark ettim” dedi.
"Uyum sağlamaya çalışıyoruz"
Anna Tian, Kiev'deki evinde savaşın daha ilk gecesinde bombalar tarafından uyandırıldı. Birkaç haftasını kırsal kesimde geçirdikten sonra Hollanda’ya taşındı. Hollanda’da Ukraynalıların göç etmesine yardımcı olan bir vakıfta halkla ilişkiler bölümünde çalışmaya başladı. Tian, savaş öncesinde iletişim bölümünün başı olarak çalıştığı Kyiv asıllı bir yatırım fonundan 6 iş arkadaşı ile yakın zamanda 30 yaşında Lizbon'a taşındı. Şu an kendi evini bulana kadar bir Airbnb apartmanında yaşıyor. Anna “Tabiki de hepimiz eve dönmenin hayalini kuruyoruz, savaş bitince bunu yapmayı planlıyoruz. Şuan için yeni gerçekliğimiz bu ve olabildiğince uyum sağlamaya ve yapabileceğimizin en iyisini yapmaya çalışıyoruz” dedi.
