ABD, İsrail-Hamas çatışması nedeniyle iç karışıklık yaşayan Orta Doğu liderlerini desteklemek için acele ediyor. Dışişleri Bakanı Antony Blinken pazar günü Batı Şeria ve Irak'a iki sürpriz ziyaret gerçekleştirirken, Biden yönetimi çatışmaların durmasını sağlamak ve bölgesel gerilimi azaltmak için baskı altında.
Önce Batı Şeria'nın Ramallah kentine, ardından da Irak'ın başkenti Bağdat'a yaptığı habersiz ziyaretler, Blinken'in cumartesi günü Ürdün'de Arap liderlerle bir araya geldiği ve Orta Doğu'daki müttefiklerine ABD'nin çatışmanın yayılmasını önlemek ve insani krizin ortasında kalan Filistinli sivillere yardım etmek için çalışacağı güvencesini verdiği zirvenin ardından gerçekleşti. Blinken pazar günü geç saatlerde Türk mevkidaşıyla insani yardım ve daha geniş çaplı bir çatışmanın önlenmesine yönelik ortak çıkarlar konusunda görüşmeler yapmak için Bağdat'tan Ankara'ya geldi.
Ara yol bulmaya çalışıyor
ABD'li bakanın fırtınalı bölge turu, Orta Doğu için karmaşık ve yanıcı bir döneme denk geliyor. Biden yönetimi, İsrail'in kendini savunma hakkına verdiği destek ile çatışmaların durdurulmasını isteyen Arap müttefikleri arasında bir yol bulmaya çalışıyor. Gezi, savaşın ardından Gazze'de sükunet ve istikrarın nasıl yeniden tesis edilebileceğine dair ilk çabalara işaret ederken, aynı zamanda bölgesel bir savaşın tehlikelerini de ele alıyor.
Suriye ve Irak'taki İran destekli savaşçılardan gelen bir dizi roket ve insansız hava aracı saldırısı, Gazze'deki şiddetin başka yerlerde de çatışmaya dönüşme tehdidini ortaya koydu. Saldırılarda henüz hiçbir Amerikalı ölmemiş olsa da geçen ayın sonlarında Irak'taki İran destekli savaşçılar tarafından ateşlenen bir insansız hava aracı ABD kışlalarının üst katlarına saplandı ve infilak edemedi.
Pazar günü yola çıkmadan önce Bağdat'ta gazetecilere konuşan Blinken, mevcut gerginlikten faydalanmak isteyebilecek kötü niyetli aktörlere bir mesaj gönderdi: Blinken, "Sakın bunu yapmayın. İster burada, ister bölgede başka bir yerde olsun, çatışmanın tırmanmaması ve başka yerlere sıçramaması için çok sıkı çalışıyoruz" ifadelerini kullandı.
Üst düzey bir Dışişleri Bakanlığı yetkilisine göre Ramallah'ta Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas ile görüşen Blinken, Filistinlilerin savaş sonrasında Gazze'nin geleceğinde bir rol oynayabilecekleri umudunu dile getirdi. Abbas yaptığı açıklamada, yönetiminin Gazze'yi devralmayı ancak İsrail ile kapsamlı bir barış anlaşmasına varılması halinde düşünebileceğini belirtti. İsrail-Hamas savaşının fitilini ateşleyen 7 Ekim saldırılarından önce de sallantıda olan Filistin Yönetimi giderek daha tehlikeli bir konuma sürükleniyor. Gazze'deki çatışma Batı Şeria'daki desteğini zayıflatırken, İsrailli aşırılık yanlılarının Batı Şeria'daki saldırılarının artması son haftalarda gerilimi tırmandırdı.
Abbas, İsrail'in geçen ay Hamas'ın düzenlediği ve İsrailli yetkililerin en az bin 400 kişinin ölümüne yol açtığını söylediği saldırıya karşılık olarak başlattığı Gazze bombardımanının derhal durdurulması çağrısında bulundu. Gazze'deki yerel sağlık yetkilileri pazar günü yaptıkları açıklamada geçen ay çatışmaların başlamasından bu yana sadece hayatını kaybeden çocukların 4 bini geçtiğini söyledi. Blinken, Washington'un İsrail'in saldırılara karşı kendini savunma hakkı olduğu yönündeki görüşünü yineledi.
"Soykırımı tarif edecek kelime yok"
Pazar günü İsrail'in Gazze'deki bir mülteci kampına düzenlediği hava saldırısında Hamas'ın kontrolündeki sağlık otoritesine göre en az 38 kişi öldü. Abbas, Blinken ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada "Gazze'deki Filistin halkımızın, uluslararası hukuku hiçe sayan İsrail savaş makinesinin ellerinde karşı karşıya kaldığı soykırım ve yıkımı tarif edecek kelime yok" dedi.
Irak'ta şiddet olayları arttı
Blinken günün ilerleyen saatlerinde Bağdat'ta Başbakan Mohammed al-Sudani ile bir araya geldi ve son dönemde artan şiddet olayları nedeniyle personel sayısının azaltıldığı ABD Büyükelçiliği kompleksini ziyaret etti. Pentagon'a göre son iki hafta içinde Irak ve Suriye'deki ABD tesislerine düzenlenen en az 31 saldırı da dahil olmak üzere ABD tesislerine düzenlenen ve Amerikan hizmet mensuplarının yaralandığı çok sayıda saldırıyla birlikte Irak'ta geçtiğimiz ay içinde şiddet olaylarında önemli bir artış yaşandı. Gelmeden önce Irak'taki Hizbullah sözcüsü bir açıklama yaparak Blinken'ın Irak'ta hoş karşılanmadığı uyarısında bulundu ve "Eğer gelirse eşi benzeri görülmemiş bir tırmanışla karşı karşıya kalacak" dedi.
Blinken'ın bölgedeki durakları, ABD'nin Orta Doğu'da güvendiği bazı Arap ülkelerinin, İsrail'in Gazze'ye yönelik bombardıman kampanyası ve kara harekatının bölgenin manşetlerine hakim olmaya devam etmesi halinde istikrarsızlaşabilecek sınırlamalara sahip kırılgan hükümetler olduğunun farkına varıldığını yansıtıyor. ABD'li, Arap ve diğer liderler Gazze'deki çatışmaların tetiklediği huzursuzluğun bölgeye yayılmasından ve krizi derinleştirmesinden endişe ediyor. İsrail'in Hamas saldırısına verdiği güçlü askeri karşılık şimdiden şiddete, protestolara ve uluslararası alanda antisemitizm dalgasına yol açtı.
Öfke ABD'ye yöneliyor
Gazze'de sivil ölü sayısı artmaya devam ederken ve bölge genelinde öfke ve kızgınlığı körüklerken, Biden yönetimi giderek büyüyen bir muamma ile karşı karşıya: Amerikalı yetkililer Gazze'ye umutsuzca ihtiyaç duyulan yardımı ulaştırmaya çalışırken bile öfkenin çoğu İsrail'i desteklediği için ABD'ye yöneliyor. ABD'li bir yetkili, Merkezi İstihbarat Teşkilatı Direktörü William Burns'ün pazar günü İsrail'e geldiğini ve Gazze çatışması sırasında istihbarat meslektaşları ve ülke liderleriyle görüşmek üzere bölgedeki diğer ülkelere de seyahat etmeyi planladığını söyledi.
ABD-İsrail ayrışması
Blinken cuma günü Tel Aviv'de İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve hükümetin diğer üyeleriyle bir araya gelerek Gazze'ye daha fazla yardımın önünü açacak ve Refah Sınır Kapısı'ndan Mısır'a gitmeye hak kazanabilecek yabancıların ve yaralı Filistinlilerin çıkışına izin verecek insani bir duraklamayı değerlendirmeleri için baskı yaptı. ABD'li yetkililer ayrıca bir duraklamanın Katar ve Mısır gibi ülkelerin Hamas'ın elindeki rehinelerin serbest bırakılması için görüşmelerde ilerleme kaydetmesine olanak sağlayabileceğini savunuyor. Netanyahu, Blinken ile görüşmesinin ardından konuyla ilgili ABD-İsrail ayrışmasını gizlemedi. İsrail başbakanı rehineler serbest bırakılana kadar Gazze'deki operasyonlara devam edeceği sözünü verdi.
