İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun stratejik işler bakanı Ron Dermer'in pazar günü Beyaz Saray'a gidip Joe Biden yönetimi yetkililerini Lübnan görüşmelerinin durumu hakkında bilgilendirmeden önce Mar-a-Lago'yu ABD turunun ilk durağı yapması, Trump'ın seçim zaferinden sonra Amerika'nın siyasi ağırlık merkezinin ne kadar hızlı değiştiğinin bir işareti. İsrailli bir yetkili “İsrail'in Trump'a bir şeyler hediye edeceğine dair bir anlayış var. Ocak ayında Lübnan konusunda olacak” dedi. Bu haberde yer alan diğer yetkililer gibi, söz konusu yetkili de Washington Post'a hassas görüşmelerle ilgili olarak isminin açıklanmaması koşuluyla konuştu.
"Trump'ın gözüne girmeye odaklanacak"
Dermer'in sözcüsü The Post'a yaptığı açıklamada Dermer'in gezisi sırasında çok çeşitli konuları ele aldığını söyledi ancak ayrıntı vermedi. Orta Doğu'daki savaşlara son vermek istediğini söyleyen Trump, geçen ay Netanyahu'yu arayarak Hizbullah ve Hamas'a karşı “ne yapman gerekiyorsa yap” dedi. Mar-a-Lago'da tartışılan Lübnan önerisinin Gazze'de tıkanan ateşkes ve rehine görüşmeleri üzerinde ne gibi bir etkisi olacağı belli değil. Başkan Barack Obama döneminde İsrail-Filistin müzakereleri için özel temsilci olarak görev yapan ve Trump'ın ilk yönetimine geçiş sürecinde de görev alan Frank Lowenstein, “Netanyahu'nun Biden'a sadakati yok ve tamamen Trump'ın gözüne girmeye odaklanacak” dedi. Lowenstein, 2016'nın bir gösterge olması halinde, “Trump bir fırsat gördüğünde zaten başkanmış gibi davranmaktan çekinmeyecektir” diye ekledi.
Netanyahu pazar günü yaptığı bir video açıklamasında Trump ile son günlerde üç kez görüştüğünü ve ikilinin “İsrail'in önünde, özellikle de barışı ilerletmek için büyük fırsatlar” gördüğünü söyledi. İsrail başbakanı 5 Kasım'daki seçim gününden çok önce Washington'da yeni bir dönem için planlar yapıyordu. İsrailli yetkiliye göre Netanyahu Trump ile, Dermer de Trump'ın ilk döneminde dört Arap ülkesi ile İsrail arasında normalleşme anlaşmaları yapılmasına yardımcı olan ve bölgeyle kişisel ve mali bağları bulunan Kushner ile düzenli temas halindeydi.
Eski bir Trump yetkilisine göre Kushner'in, resmi bir Beyaz Saray pozisyonuna atanmasa bile, İsrail'in Suudi Arabistan ile normalleşmesi konusunda gelecekte yapılacak müzakerelerde danışman rolü oynaması bekleniyor. İsrailli yetkili pazar günü Trump'ın Florida'daki konutunda yapılan görüşmelerin İsrail'in Lübnan için Batı ve Rusya'nın işbirliğini içeren bir ateşkes önerisine odaklandığını söyledi. İsrailli bir askeri yetkili de görüşmelerin sonuçsuz kalması halinde Lübnan'da kara operasyonlarının artırılması için planlar yapıldığını aktardı.
Anlaşmayı Trump'a bırakmak istemiş olabilir
İsrailli yetkililere göre gelişen anlaşmanın şartları, Hizbullah savaşçılarının Litani Nehri'nin ötesine çekilmesini gerektiriyor. Hamas öncülüğünde İsrail'in güneyine düzenlenen saldırıların ardından Ekim 2023'ten bu yana Lübnanlı savaşçılar bölgeyi İsrail'e binlerce roket ve füze yağdırmak için bir hazırlık alanı olarak kullandı, 45 sivil ve 31 askerin ölümüne neden oldu ve yaklaşık 60 bin kişiyi evlerini terk etmek zorunda bıraktı.
Hizbullah'a yakın bir kişi, grubun geçici bir ateşkesin parçası olarak savaşçılarını Litani'nin kuzeyine çekmeye istekli olduğunu söyledi. İsrailli yetkili, Lübnan ordusunun 60 günlük bir süre için sınır bölgesinin kontrolünü ele alacağını ve bunun ABD ve İngiltere tarafından denetleneceğini belirtti. Lowenstein, Netanyahu'nun Biden hala görevdeyken geçici bir anlaşma yapmayı ve nihai anlaşmayı Trump'a bırakmayı hedefliyor olabileceğini de ekledi. Lowenstein, “Netanyahu'nun Trump'tan daha fazla önemsediği tek şey kendi iç siyaseti ve İsrailli sivilleri kuzeye geri götürmek, beklemek istemeyebileceği önemli bir hedef" ifadelerini kullandı.
Her iki ülkedeki yetkililere göre, şekillenmekte olan anlaşmanın genel hatları önceki müzakere turlarına benziyor ve Trump'ın İsrail'in çok cepheli savaşına son verme arzusuyla örtüşüyor, ancak plan henüz resmi olarak Hizbullah'a sunulmadı. Teklif, İsrail ordusunun ihlal durumunda sınır ötesinde operasyon yapabilmesini öngörüyor ki bu da Lübnanlı yetkililer için hiç de kolay değil. Hizbullah'a yakın bir kişi grubun “ilerleme için şartının net olduğunu: İsrail'in Lübnan topraklarında operasyon yapmasının yasaklanması gerektiğini” söyledi.
