Çin merkezli hızlı moda devi Shein, Avrupa’daki tüketici örgütlerinin hedefinde. Avrupa Tüketici Örgütü BEUC, 21 ülkeden gelen şikâyetleri içeren resmi bir başvuru dosyasını Avrupa Komisyonu’na iletti. Şirket, tüketicileri aldatıcı dijital yöntemlerle alışveriş yapmaya zorlamakla suçlanıyor.
BEUC’un 29 sayfalık şikâyet dosyasında, “karanlık desenler (dark patterns)” olarak adlandırılan, tüketicilerin kararlarını manipüle eden uygulamalara yer verildi. Bunlar arasında sahte geri sayım sayaçları, stokların tükenmek üzere olduğuna dair uyarılar, zorunlu üyelikler, ısrarcı yönlendirmeler ve kullanıcıya kendini kötü hissettiren "onayla utandırma" (confirm shaming) gibi taktikler yer alıyor.
Ekonomik ve çevresel zarar
Örgüt, bu uygulamaların sadece bireysel kullanıcıları değil, genel olarak toplum ve çevreyi de olumsuz etkilediğini vurguladı. BEUC açıklamasında, “Tüketicileri aşırı tüketime yönlendirerek ekonomik zararlar doğuruyorlar. Aynı zamanda çevreye zararlı kimyasallar içerebilen giysilerle yeşil dönüşüm çabalarını baltalıyorlar” ifadelerine yer verdi.
BEUC, Shein’in pazarlama mesajlarında kullandığı “stoklar azaldı”, “indirim bitiyor” gibi ifadelerin arkasındaki verilerin açıklanmasını talep ediyor. Aksi halde bu tür uyarıların AB'de yasaklanması gerektiğini savunuyor. Ayrıca, Shein’in bazı ürünlerinin AB’nin güvenlik standartlarına uymadığına dair endişeler de şikâyet dosyasında yer alıyor.
Shein: Görüşme taleplerimiz reddedildi
Shein ise suçlamaları reddetti ve BEUC’un defalarca yapılan görüşme taleplerini geri çevirdiğini iddia etti. Şirket, “Tüketici grubu bizimle açık ve şeffaf bir şekilde iletişime geçseydi, bu süreç çok daha sağlıklı ilerlerdi,” açıklamasında bulundu.
Öte yandan Avrupa Komisyonu ile Tüketici Koruma İşbirliği Ağı (CPC), dört ay önce Shein hakkında benzer bir soruşturma başlatmıştı. Geçtiğimiz hafta şirket, sahte indirimler, baskı yoluyla satış ve yanıltıcı ürün etiketleri gibi alanlarda AB tüketici yasalarını ihlal etmekle suçlandı.
BEUC’un bu yeni şikâyeti, yürütülen soruşturmaya tamamlayıcı nitelikte yeni kanıtlar sunuyor. Şirket ise ulusal denetim kurumları ve Avrupa Komisyonu’yla işbirliği içinde çalıştığını ve AB mevzuatına uyum konusunda kararlı olduğunu belirtiyor.
