Los Angeles sakini 76 yaşındaki Ruth Horne, evini süpürmesi için bir Roomba aldığını sanmıştı, ancak bu deneyim hüsranla sonuçlandı.
Horne, “Sürekli bir yerlere sıkışıyor ve sonra sadece daireler çizip duruyordu” dedi. Sonradan bunun daha ucuz bir taklit ürün olduğunu fark etti.
Bu arada, Ohio'dan 75 yaşındaki Marcy Lewis, bir robot süpürge istiyordu ve bilerek bir taklit ürünü tercih etti. Lewis, “Teknolojiyle aram pek yoktur ama iyi bir fikir gibi görünüyordu; daha temiz bir ev, daha az iş” dedi ve ekledi: “Gerçekten hoşuma gitti ve iyi iş çıkardı, ama ömrü uzun olmadı”
Ürün kalitesi, daha ucuz taklit ürünlere karşı Roomba'nın avantajlarından biriydi; ancak bu durum, üreticisi iRobot'un bu hafta başında duyurduğu kurumsal iflastan kurtulmasını sağlayamadı. Ve şirketin başarısızlığındaki tek faktör ucuz Çin rekabeti değildi. Amazon’un 2022'de iRobot’u satın alma girişiminin düzenleyiciler tarafından engellenmesi, diğer zor durumdaki teknoloji şirketleri için de bir endişe kaynağına dönüştü.
Amazon'un Ağustos 2022'de satın almak için 1,7 milyar dolar ödemeyi kabul ettiği şirket, geçtiğimiz Pazar günü mahkemeye yaptığı başvuruda, 100 ila 500 milyon dolar arasında varlık ve yükümlülüğü olduğunu ve şu anda şirketin sahibi olan Çin ve Vietnam merkezli sözleşmeli üreticisi Shenzhen Picea Robotics Co.'ya yaklaşık 100 milyon dolar borcu olduğunu bildirdi. Reuters'ın haberine göre, şirketin toplamda 190 milyon dolar borcu bulunuyor.
iRobot'un kurucu ortağı ve CEO'su Colin Angle, bu hafta başında CNBC'ye yaptığı açıklamada, “Bugünkü sonuç son derece hayal kırıklığı yaratıyor ve bu önlenebilirdi. Bu, tüketiciler, robotik endüstrisi ve Amerika’nın inovasyon ekonomisi için trajediden başka bir şey değil” şeklinde konuştu.
2024'ün başlarında, Amazon CEO'su Andy Jassy verdiği demeçte, düzenleyicilerin anlaşmayı engelleme çabalarının “üzücü bir hikaye” olduğunu ve bu anlaşmanın iRobot'a rakiplerine karşı rekabetçi bir ivme kazandıracağını söylemişti.
Uzmanlar, hem potansiyel alıcının hem de iflas eden şirketin görüşüne katılıyor.
Bentley Üniversitesi'nde finans profesörü olan Kristina Minnick, “iRobot vakası, düzenleyicilerin varsayımsal gelecek zararlarını günümüzün finansal gerçeklerine tercih ettiklerinde rekabeti korumadıklarını; aksine hedef şirketi yok ettiklerini gösteriyor” dedi ve şöyle devam etti:
“iRobot’un iflası, mevcut ortam için kesin bir uyarı niteliğinde ve düzenleyicilerin zor durumdaki şirketler için geleneksel güvenlik ağını ortadan kaldırdığına dair korkuları vurguluyor”
Satın almalar, varlıkların geri dönüştürülmesi ve ekonominin büyütülmesinin ayrılmaz bir parçası; ancak ABD ve Avrupa'daki düzenleyiciler son yıllarda Minnick'in ifade ettiği gibi “bu doğal döngüyü bozan” bir duruş sergilediler.
Minnick, düzenleyicilerin Amazon'un iRobot'u "beyaz şövalye" (kurtarıcı) olarak satın almasını engelleyerek, zor durumdaki bir Amerikan robotik öncüsü için tek geçerli çıkış yolunu ortadan kaldırdıklarını ekledi.
Minnick, “Trajik olan şu ki, iRobot bağımsız bir rakip olarak kalmak yerine iflasa zorlandı ve şimdi Çinli üretim ortaklarından birine satılıyor” dedi.
Amazon, Avrupa düzenleyicilerinin anlaşmayı engelleyeceği ihtimalini gerekçe göstererek 2024'ün başlarında anlaşmadan vazgeçtikten sonra, zaten savunmasız olan şirket için daha yeni sorunlar ortaya çıktı.
Reputation Management Consultants Yönetim Kurulu Başkanı Eric Schiffer, “Roomba’nın sadece pili bitmedi; Avrupa düzenleyicileri Amazon'un 1,4 milyar dolarlık kaçış kapağını tekmeleyip şirketi oturma odasının zemininde kan kaybeder halde bıraktıktan sonra Chapter 11 iflas sürecine itildi” dedi.
San Francisco merkezli kurumsal finans danışmanlık firması Embarc Advisors'ın yönetici ortağı Jay Jung, düzenleyicilerin son birkaç yılın derslerini almamaları halinde iRobot'un iflasının gelecekteki benzer anlaşmalar için uğursuz bir işaret olduğunu söylüyor.
“Avrupalı düzenleyiciler bu anlaşmaları engelleme hakkına sahip” diyen Jung, buna rağmen “duruşlarının aşırı derecede büyük teknoloji karşıtı tarafa eğildiğini” kaydetti ve sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bunun gibi bir Çinli şirket devraldığında markayı koruyacaklar ama her şey Çin'e taşınacak; iş kayıpları yaşanacak ve marka dışındaki diğer tüm ekonomik faydalar yok olacak.”
En azından kamuoyu önünde, Trump yönetiminin Federal Ticaret Komisyonu (FTC), şahin bir antitröst duruşuna sahip olan FTC Başkanı Lina Khan liderliğindeki Biden dönemi seleflerine kıyasla birleşme ve satın alma işlemlerine daha müdahalesiz bir yaklaşım benimsiyor gibi görünüyor.
Birleşmeler konusunda ikili bir yaklaşım benimseyeceklerini taahhüt ettiler: Rekabet karşıtı olduğu düşünülenleri şiddetle takip etmek ve bu kriterlere uymayanların yolundan çekilmek. FTC Başkanı Andrew Ferguson, bu yılın başlarında CNBC'nin Squawk Box programına verdiği demeçte, “Eğer antitröst yasalarını ihlal eden bir birleşme veya davranış varsa ve bunu mahkemede kanıtlayabileceğimi düşünüyorsam, sizi mahkemeye veririm. Ve eğer vermiyorsam, yolunuzdan çekilirim,” dedi.
Ancak Avrupa'da teknoloji alanındaki birleşme ve satın alma işlemlerine yönelik bakış açısı, inceleme odaklı olmaya devam ediyor. AB Antitröst Şefi Teresa Ribera, bu ayın başlarında Meta'nın sahip olduğu Whatsapp üzerinden yapay zeka alanındaki rakiplerini engelleme planlarına karşı bir antitröst soruşturması başlattığını duyururken, devamının gelebileceğinin sinyalini verdi. Ribera, bu eylemin baskın teknoloji oyuncularının “yenilikçi rakipleri piyasadan silmek için güçlerini kötüye kullanmalarını” önlemek amacıyla yapıldığını söyledi.
Bu, zor durumdaki bir teknoloji şirketi için zayıf bir teselli ve Minnick, büyük teknolojinin antitröst incelemesinden kaçınmak için şimdiden geçici çözümler bulduğunu söyledi. Engellenen bu çıkış yollarının doğrudan bir sonucu olarak, teknoloji devleri artık düzenleyicileri tam şirket satın almaları yerine varlık satın alımları yoluyla atlatmaya çalışıyor.
Minnick, “Microsoft'un Inflection AI ile yaptığı düzenleme veya Amazon'un Adept ile yaptığı anlaşma gibi durumlarda, alıcı, hedef şirketin kurucularını ve kilit mühendislik yeteneklerini işe alırken fikri mülkiyetlerini lisanslıyor ve geride şirket kabuğunu bırakıyor” dedi ve bu “tersine yetenek satın alma” yapısının antitröst incelemesini atlatmak için özel olarak tasarlanmış bir yasal boşluk olduğunu ekledi.
