İngiltere Kraliçesi Elizabeth, 9 Eylül 2015’te bir döneme adını veren Victoria’yı geçerek İngiliz kraliyetinin başında en uzun süre kalan monark olma unvanını almıştı. Dile kolay, bu 63 yıl 7 ay içerisinde -ki şu an bu süre 68 yılı geçti- pek çok sıfatı daha Victoria’dan aldı ama biri hariç: Avrupa’nın büyükannesi. Kavram sadece yaşa, uzun taht süresine işaret etmiyor çünkü. Kraliçe Elizabeth geçtiğimiz hafta eşini kaybedince ortaya dökülen biyografiler 99 yaşında ölen Prens Philip’in Yunanistan, Danimarka, Almanya ve Rusya kökenlerine işaret etti. Aslında Avrupa monarklarının soy ağaçlarına baktığımızda sıkı akrabalık ilişkileri göze çarpıyor. Bunun altında da çocukları kıtanın dört bir yanına yayılan süper büyükanneler var ve aslında Victoria, bu güçlü kadınların sonuncusuydu. Avrupa’ya dağılan kraliyet soy kütüğü araştırmalarına ömürlerini veren tarihçiler var. Bu araştırmalardan derlediğimiz süper büyükanneler listesine, 1122-1204 arasındaki yaşamına hem İngiltere hem de Fransa kraliçeliği sığdıran Eleanor’dan başlamak yerinde olacaktır. Mümkün olduğunca sade anlatmaya çalışacağız ama yine de yanınızda kağıt kalem bulundurmanızda fayda var.
Eleanaor: Zincirin ilk halkası
Avrupa’nın monark haritasına damgasını vuran Eleanor’un öyküsü Robin Hood çağı da diyebileceğimiz 12. yüzyıla uzanıyor. Ancak Robin Hood’un yaşadığı topraklara gitmesi ikinci evliliğiyle oldu. Fransa’nın Pasifik’e kıyısı olan, İspanya sınırıdaki Akitanya bölgesinin düşesiydi. Dönemin gözde asillerindendi. VII. Louis ile evlenince Fransa kraliçesi oldu. Ancak çift çocuk sahibi olmayınca anlaşarak boşandılar. Normandiya Dükü Henry ile evlendi, dük 1154’te II. Henry adıyla İngiltere tahtına çıkınca İngiltere Kraliçesi oldu. Eleaneor-Henry çiftinin üç kızları ve sekiz oğulları oldu. Bunların Alsan Yürekli Richard dahil olmak üzere üçü taç giydi. Kocasına karşı oğlunun yanını tuttuğu için 16 yıl zindanda kaldı ancak çocukları ve torunları İngiltere dışında Danimarka, Kastilya ve Sicilya da dahil olmak üzere çok sayıda yerde taç giydi, tüm kıtaya yayılan akraba zincirinin başlangıç halkasını oluşturdu.
Victoria ve torunları
Victoria… Aslında hamilelikten pek hoşlanmazdı. Dokuz çocuğundan 42 torunu oldu, Bugün dünyadaki 28 monarşiden beşinin başında onun torunları var. Norveç, Danimarka İspanya ve İsveç kralları Victoria ile akraba. Ama iş tek bir soy ağacıyla anlatılamayacak kadar karışık. Örneğin, Victoria’nın torunu Margaret of Connaught, 1905’te İsveçli Gustaf VI Adolf ile evlendi. Ertesi yıl şimdiki kralın babası Gustaf Adolf doğdu. Kral Carl XVI. Gustaf’ın annesi Sibylla, aynı zamanda en küçük oğlunun soyundan gelen Victoria’nın torunuydu. Kralın soyunda İngiltere’nin yanı sıra Alman ve Fransız kraliyetlerinden de isimler var.
İki kuşak Napolyonlar
Fakir bir çiftçi kızıydı. İlk kocası General Alexandre de Beauharnais, Fransız İhtilali sırasında idam edildi, kendisi de hapsedildi. Ancak daha sonra çıkmayı başardı ve ihtilalden 7 yıl sonra, 1796’da Napolyon ile evlendi. Fakat hiç çocukları olmadı ve anlaşarak boşandılar. Beauharnais’ın ilk evliliğinden kızı Hortense de Beauharnais, Hollanda Kraliyeti’nde kendisine yer buldu, onun oğlu ise III. Napolyon olacaktı.
İki yasak aşk
Fransız asilzadesi Éléonore Desmier d’Olbreuse kraliçe olmadı. Almanya’daki Saxe-Lauenburg Dükası Georg Wilhelm’in yasak sevgilisiydi, daha sonra evlendiler. Kızları Sophia Dorothea, 1714’te Büyük Britanya ve İrlanda Kralı ve Hannover elektörü (yöneticisi) olan, I. George ile tahta çıkmadan önce evledi. Daha sonra boşansalar da II. George’un annesiydi. Sophia Dorothea’nın İsveçli Kont Philip Christoph von Königsmarck ile aşk ilişkisi onun da son 30 yılını hapisanede geçirmesiyle sonuçlandı. Ama İngiltere Kraliyet ailesinin Avrupa ile önemli bağlarından biri olmuştu bile. Annesi ise iki kız kardeşinin de soylularla evlenmesine ön ayak oldu.
Habsburg’da bir kadın
1526-1806 yılları arasında Orta Avrupa’da hüküm süren Habsburg hanedanını tek kadın monarkı, Maria Theresia. 1740’tan 1780’de ölene dek tahtta kaldı. Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı’ndan bir yıl sonra kraliçe olmuştu. Savaşı kazanan Osmanlılar yeniden doğal Tuna sınırına ulaşmış, zayıf düşen Habsburg hanedanı, himayesindeki topraklara egemen olmaya çalışıyordu. Bu koşullara karşın tahtını ne kocası Roma İmparatoru I. Francis’e ne de daha sonra onun yerine geçecek olan büyük oğlu II. Joseph’e bıraktı. Babası Roma İmparatoru VI. Charles’dan çok şey öğrenmişti. Evliliğine gelince… Müstakbel damat Leopold Clement çiçek hastalığından ölünce Viyana’dan çağırlan erkek kardeşi Francis Stephen ile uzun bir nişanlılık yaşadı ve evlendi. Çiftin 16 çocukları oldu, 13’ü yaşadı. Çoğunu savaş zamanlarında dünyaya getirdi. Daha ölmeden, iki düzine kadar da torunu olmuş ve Avrupa’nın dört bir köşesine yayılmıştı.Kuzenleri son çarı kurtaramadı
20. yüzyılın başlarına gelindiğinde Avrupa hanedanları arasındaki akrabalık ilişkilerinin ne denli girift hale geldiğini görmek için 1917 Şubat Devrimi ile tahttan indirilen son Rus Çarı II. Nikolay'ın köklerine bakmak yerinde olur. Danimarka Kralı VIII. Frederick, Yunanistan Kralı I. George ve İngiltere Kralı VII. Edward'ın karısı Kraliçe Alexandra, Nikolay'ın annesiyle kardeşti. Nikolay, eşi Aleksandra ve Alman imparatoru II. Wilhelm, İngiltere Kralı V. George'un birinci dereceden kuzenleriydi. Rusya'da ayaklanmalar sürerken yeni hükümet St. Petersburg'da yaşayan Nikolay’ın karısı ve çocuklarının ülkeyi terk etmesini istedi. Aslında Nikolay'ın tahtı bıraktığı hafta Rusya'dan kaçsalar belki kurtulabilirlerdi. V. George, kuzenleriyle ilgili endişesini özel mektuplarda dile getirdi, pek çok İngiliz, Kanlı Nikolay adıyla tanınan eski çarı istemiyordu. Alman kökenli Aleksanrda'ya da öfke büyüktü. Yeni Rus hükümeti ise çarın ülkedeki varlığını bir tehdit olarak görüyordu. Çarın ailesi Romanovların sığınma talebini İngilizler kabul etti. Ancak akabinde buna pişman oldular. V. George'un özel sekreteri Lord Stamfordham, monarşi karşıtı hareketin kendi ülkelerine de sıçramasından korkuyordu. Kralın isteğiyle sığınma teklifi geri çekildi. Başta İspanya, Danimarka, İsveç ve Norveç olmak üzere Avrupa'nın diğer monarklarının aileyi kurtarma çabaları sonuç vermedi çünkü Rusya'daki yeni hükümetle çatışmaktan korkuyorlardı. Avrupa saraylarına önce Nikolay'ın infaz edildiği haberi geldi. Ailenin geri kalanının akıbeti daha sonra duyuldu. İngilizler, kalan Romanovları tahliye etmek için Kırım'a bir gemi gönderdi. Sadece Nikolay'ın iki kız kardeşi olan Olga ve Aleksandra’nın torunları hayatta kalmıştı.
