Türkiye'nin mali piyasalar üzerindeki kontrolünün sıkılaşması, tarihin ilk alışveriş merkezlerinden biri olan İstanbul'un 15. yüzyıldan kalma Kapalıçarşı'sını yeniden ülkenin ticari faaliyetlerinin merkezine yerleştirdi. Kapalıçarşı, devletin erişiminden kaçmak isteyen döviz tüccarları için bir sığınak haline geldi.
"Türk lirası tutmayın"
Bu değişim, antikacılar, mücevher butikleri, biblo satan tezgahlar ve deri satıcılarından oluşan çarşıyı, Türk lirası için yeni bir paralel döviz kuruna da ev sahipliği yapar hale getirdi. Adını vermek istemeyen çarşıdaki deneyimli bir altın ve döviz tüccarı, "Ne yaparsanız yapın, Türk lirası tutmayın. Beyaz peynir almak bile daha iyi bir yatırım" dedi.
Çarşıdaki döviz işlemlerinin yasal ve büyük ölçüde kayıt dışı olması günlük cironun tahmin edilmesini zorlaştırıyor. Ancak döviz büroları, çoğunlukla kurumsal müşteriler nedeniyle işlerin patladığını söylüyor. Bloomberg'in haberine göre Kapalıçarşı'da güvenlik görevlileri eşliğinde ilerleyen dört tekerlekli devasa kasalar, aralarında piyasanın en büyük döviz alıcısı olan devlete ait enerji ithalatçısı BOTAŞ'ın da bulunduğu büyük şirketlere ait dolarları taşıyor.
Bankalara getirilen kısıtlamaların dışında dolar alıp satma fırsatının bir bedeli var. Bloomberg tarafından derlenen verilere göre dolar Kapalıçarşı'da bankalararası kura göre yüzde 5,2'den fazla primle satılıyor. Perşembe günü İstanbul'da saat 11:45 itibariyle lira, resmi kur olan 19.4063'e kıyasla çarşıda dolar başına 20.4550'den işlem görüyordu. Ülkede piyasalar bayram tatili nedeniyle Perşembe günü saat 12.40'ta kapandı.
Uzun zamandır ulusal ekonomik sağlığın bir barometresi olarak görülen lira, Türkiye'nin en uzun süre görev yapan lideri Erdoğan'ın yıllarca sürdürdüğü alışılmadık politikalar nedeniyle zayıfladı. Vatandaşların önümüzdeki beş yıl boyunca ülkeyi yönetip yönetmeyeceğine karar vereceği şu günlerde lira giderek daha kırılgan hale geliyor. Erdoğan'ın cumhurbaşkanlığı için en büyük rakibi Kemal Kılıçdaroğlu, ekonomik ortodoksiye dönüş vaat eden altı partili bir muhalefet bloğu tarafından destekleniyor. Kim kazanırsa kazansın, yatırımcılar önümüzdeki üzücü bir döneme hazırlanıyor.
"Talebin artmasına neden oldu"
Çarşıdaki dolar-lira paritesi ile bankalar arasındaki fark, Merkez Bankası'nın seçim öncesinde lirayı kontrol altında tutmak için önlemleri artırması nedeniyle bu yılın büyük bir bölümünde artıyordu. Ancak son zamanlarda yetkililerin sözlü olarak kredi verenlerden dolar alımlarını sınırlamalarını talep etmelerinin ardından, döviz satışlarını kısıtlayabilecek bir kararla ayrışma arttı. Çarşı dışında bile Türk parasının değer kaybı hız kazanmaya başladı. Liradaki kısa süreli dalgalanmaların sıklığı arttı, bu da yetkililerin dolar talebini azaltmakta zorlandığını gösteriyor.
Bir başka Kapalıçarşı altın ve döviz tüccarı, "Seçimlerin ardından liranın keskin bir şekilde zayıflayacağına dair geniş bir beklenti var. Merkez Bankası'nın dolar alımını yasaklayan düzenlemeleriyle birleşince, bu durum piyasada talebin artmasına neden oldu" diye konuştu.
