Beş yeni element ile ilgili kısıtlamalarını artıran dünyanın en büyük nadir toprak üreticisi Çin, onlarca arıtma teknolojisini de kontrol listesine ekledi ve Çin malzemelerini kullanan yabancı nadir toprak üreticilerinin de bu kurallara uymasını gerektiren düzenlemeler açıkladı.
Ticaret Bakanlığı’nın duyuruları, ABD’li yasa yapıcıların Salı günü Çin’e yönelik çip üretim ekipmanı ihracatına daha geniş yasaklar getirilmesi çağrısının ardından geldi. Bu önlemler, Pekin’in Nisan ayında dünya çapında kıtlıklara yol açan ve sonrasında Avrupa ve ABD ile yapılan anlaşmalarla kısmen hafifleyen kontrollerini genişletiyor.
Bir Beyaz Saray yetkilisi Reuters’a yaptığı açıklamada “Beyaz Saray ve ilgili kurumlar, herhangi bir etkiyi yakından değerlendiriyor. Bu yeni kurallar hiçbir ön bildirim yapılmadan açıklandı ve görünüşe göre dünyanın tüm teknoloji tedarik zincirlerini kontrol altına alma çabasıyla uygulamaya konuldu” dedi
Yeni kısıtlamalar, Trump ve Şi’nin Ekim sonunda Güney Kore’de yüz yüze görüşmesi öncesinde gündeme geldi.
Şi Trump ile görüşmesi öncesinde elini güçlendirdi
Singapur merkezli Edge Research’ün kurucusu Tim Zhang “Bu durum, Pekin’e bu ayın ilerleyen günlerinde yapılacak Trump-Şi zirvesi öncesinde daha fazla pazarlık gücü kazandırıyor” şeklinde konuştu.
Çin, dünyanın işlenmiş nadir topraklarının ve nadir toprak mıknatıslarının %90’ından fazlasını üretiyor. 17 nadir toprak elementi, elektrikli araçlardan uçak motorlarına ve askeri radarlara kadar ürünlerde hayati öneme sahip.
Şimdi 12 elementin ihracatı kısıtlanmış durumda; bakanlık holmiyum, erbiyum, tulmiyum, europiyum ve iterbiyumu da listeye ekledi.
Yabancı şirketler, listede yer alan bazı nadir topraklar ve ilgili mıknatısları üretirken, nihai ürün Çin malzemesi veya ekipmanı içeriyorsa, işlemde herhangi bir Çin şirketi yer almasa dahi artık Çin ihracat lisansı almak zorunda olacak.
Bu düzenlemeler, ABD’nin diğer ülkelerin yarı iletkenle ilgili ürünlerinin Çin’e ihracatını kısıtlamak için uyguladığı kuralları yansıtıyor.
Özellikle de ABD, Avrupa Birliği ve diğerlerinin Çin'in nadir toprak tedarik zincirine alternatif kurma yarışında olduğu bir dönemde, Pekin’in yeni sistemi nasıl uygulayacağı netlik kazanmadı.
Benchmark Mineral Intelligence’tan nadir toprak analisti Neha Mukherjee “Muhtemelen yapısal bir ayrışma dönemine giriyoruz. Çin kendi değer zincirini yerelleştirirken ABD ve müttefikleri kendi süreçlerini hızlandırıyor” dedi.
Bakanlık, arz kıtlığına yönelik endişelere atıfta bulunarak son kısıtlamaların kapsamının sınırlı olduğunu ve “çeşitli lisans kolaylaştırma tedbirleri uygulanacağını” belirtti.
8 Kasım'da yürürlüğe girecek
Çin’in beş ek element ve işleme ekipmanına yönelik son kısıtlamaları, ABD ile yapılan 90 günlük ticaret ateşkesinin süresi dolmadan hemen önce, 8 Kasım’da yürürlüğe girecek. Çin malzemesi veya ekipmanı kullanan yabancı şirketlere yönelik kurallar ise 1 Aralık’ta yürürlüğe girecek.
Bu gelişmeler üzerine Çin Northern Rare Earth Group, China Rare Earth Resources and Technology ve Shenghe Resources hisseleri sırasıyla %10, %9,97 ve %9,4 arttı. ABD merkezli nadir toprak şirketleri de New York piyasalarının açılmasının ardından yükseldi: Critical Metals Corp %17, Energy Fuels %11, MP Materials ve USA Rare Earth ise %6 değer kazandı.
Bakanlık ayrıca, yurtdışındaki savunma sanayi şirketlerine lisans verilmeyeceğini, ileri yarı iletkenlerle ilgili başvuruların ise vaka bazında değerlendirileceğini bildirdi.
Çin'in getirdiği yeni kurallar; 14 nanometre veya daha gelişmiş çipler, 256 katman veya daha fazla hafıza çipleri ve bu çiplerin üretiminde kullanılan ekipmanların yanı sıra ilgili Ar-Ge çalışmalarını kapsıyor. Bu ileri çipler, akıllı telefonlardan güçlü hesaplama performansı gerektiren yapay zeka yongalarına kadar pek çok üründe kullanılıyor.
Kurallar, askeri uygulama potansiyeli olan yapay zeka araştırma ve geliştirme faaliyetleri için de geçerli olacak.
Büyük bellek çip üreticilerine ev sahipliği yapan Güney Kore, yeni kısıtlamaların ayrıntılarını değerlendiriyor ve etkilerini en aza indirmek için Çin ile görüşmeleri sürdüreceğini açıkladı. Samsung yorum yapmaktan kaçınırken, SK Hynix ve Tayvanlı TSMC de şimdilik sessiz kalmayı tercih ediyor.
TSMC hisseleri Perşembe günü %1,8 yükseldi; şirket, üçüncü çeyrek gelirlerinde beklentileri aştığını duyurdu. Güney Kore’nin finansal piyasaları ise Perşembe günü resmi tatil nedeniyle kapalıydı.
Kaynak: Gazete Oksijen
