Google’ın bazı uygulamalarını telefon ve bilgisayarlara üretim sırasında yerleştirmesi karşılığında Apple’a akıl almaz ödemeler yaptığı ortaya çıktı, soruşturma açıldı...
2020 yılının Ekim ayında ABD Temsilciler Meclisi’nde açılan bir soruşturma belki de dünya teknoloji tarihinin en büyük gizli anlaşmasını açığa çıkardı. Bu anlaşmanın tarafları dünyanın en değerli şirketlerinden Apple ve Google. Anlaşmanın tutarı ise 8 ila 12 milyar dolar.Reklam devi Google
Bu iki devin toplam piyasa değeri 3 trilyon doları aşıyor. 20 Ocak tarihli borsa verilerine göre Apple’ın değeri 2.14 trilyon dolar. Yeni adıyla Alphabet, daha daha aşina olduğumuz adıyla Google’ın ise 1.17 trilyon dolar. (Haberde Alphabet yerine Google ismini kullanacağız.) 3.2 trilyon dolarlık bu değer Türkiye’nin milli gelirinin 4 katı. Arama motoru piyasasının lideri Google’ın ikinci özelliği de uzak ara dünya reklam piyasasının en büyük oyuncusu olması. 2019 yılı toplam reklam geliri 134.8 milyar dolar. 2020 rakamları henüz açıklanmadı ama bu rakamın 140 milyar doları rahatça aşması bekleniyor. Zihin açmak için bir rakam daha vermek durumundayız: Reklamcılar Derneği’nin açıklamasına göre Türkiye’de 2019 yılı toplam reklam harcamaları 1 milyar 560 milyon dolar. Ülkemizin bütün mecralarında yani TV, internet, gazete, dergi, sinema, outdoor, radyo gibi alanlarda yayınlanan reklamların toplam faturası, Google’ın bir haftalık reklam geliri olan 2.6 milyar doların bile altında.Cihaz devi Apple
Apple’ı da rakamlarla anlatmaya çalışalım: 2020 Eylül sonu itibariyle son 12 aylık toplam satış geliri 260 milyar dolar. Bu rakamın 142.4 milyar doları iPhone satışlarından, 25.8 milyar doları Mac bilgisayarlardan, 21.3 milyar doları tabletlerden, 24.5 milyar doları saat ve aksesuarlardan, 46.3 milyar doları App Store’daki satışlardan geliyor.Neden gizli anlaşma?
Önce şunu söyleyelim: Bu gizli ticari anlaşmada ödemeyi yapan taraf Google. O zaman aklımıza şu soru geliyor; dünya arama motoru pazarının yüzde 90’ından fazlasına hakim olan Google neden Apple’a 12 milyar dolara varan bir ödeme yapsın? Kısa cevap şu, pazar payını korumak için. Şimdi biraz açalım: Baştan söylemiştik, Google dünya reklam piyasasında tartışmasız en çok geliri elde eden şirket. 640 milyar dolarlık reklam pazarında Google yaklaşık 150 milyar dolarla yüzde 23 pay alıyor. Google’ın pastadan kaptığı bu dev dilim konvansiyonel medyayı rahatsız ederken, kişisel bilgileri kayıt altına alması ve dijital reklam alanındaki güçlü konumu hükümetleri kızdırıyor. Yani Google bu kadar parayı kazanırken aslında büyük bir baskı altında. Dolayısıyla, bir yandan pazar kaybı tehlikesi yaşarken, bir yandan olası kayıplarını telafi etmeye çabalıyor. İşte anlaşmanın amacı da tam bu. Google’da ana yapının iki temel unsuru var: Arama motoru ve YouTube. 2019 reklam gelirlerinin 98 milyar doları arama motorundan, 15 milyar doları da YouTube’den elde edildi.Soruşturma detayları
Her ne kadar kullanıcılar ezici çoğunlukla Google arama motoru ve YouTube’ü tercih etseler de, ABD Temsilciler Meclisi’ndeki soruşturmaya göre Google bu piyasa hakimiyetiyle yetinmedi. 2005 yılında başlayıp 2010 yılından itibaren kapsamı genişletilen anlaşmaya göre Apple, Google’ın arama motoru ve Youtube uygulamalarını cihazlarına üretim sırasında eklemeye başladı. Kullanıcı herhangi bir Apple ürünü satın alıp ilk çalıştırdığında, bu iki uygulama fabrika ayarı olarak cihazda bulunuyordu. Ayrıca bazı kullanıcı bilgileri paylaşılıyordu. Soruşturma raporuna göre 15 yıl önce başlayan ödemeler 2014’te yıllık 1 milyar doları aştı. 2018’de yapılan ödemenin hacmi akıllara durgunluk veriyor: Yıllık 8 ila 12 milyar dolar arasında bir bedel. Soruşturmada ortaya çıkan bir mail iki devin başını epeyi ağrıtacağa benziyor. 2018’de Apple CEO’su Tim Cook ile Google CEO’su Sundar Pinchai, iki tarafın arama motoru işbirliğinden elde ettikleri geliri nasıl artırabilecekleri konulu bir toplantı yapıyorlar. Toplantının ardından üst düzey bir Apple yöneticisi, Google’daki bir yöneticiye yolladığı mailde “Bizim tarafın vizyonu artık tek bir şirket gibi çalıştığımız şeklinde” cümlesinin bulunduğu bir mail yazıyor. Soruşturma dosyasında, Google tarafında Apple işbirliğinin kaybedilmesi halinin “kırmızı alarm” sebebi olarak tanımlandığı ifade ediliyor.
