Havayolu şirketleri yolcu uçaklarının kokpitinde iki yerine tek bir pilotun bulunması için uğraşıyor. Bu durumun maliyetleri düşürmesi ve mürettebat eksikliğinden kaynaklanan baskıyı hafifletmesi planlanıyor ancak kontrollerin tek bir kişiye verilmesi bazılarını tedirgin ediyor.
Güvenli bir gerçeklik haline gelecek
Aralarında Almanya, İngiltere ve Yeni Zelanda'nın da bulunduğu 40'tan fazla ülke, havacılık standartlarını belirleyen Birleşmiş Milletler’den tek pilotlu uçuşların güvenli bir gerçeklik haline gelmesinde destek olmasını istedi. Avrupa Birliği Havacılık Güvenliği Ajansı da solo uçuşların nasıl işleyeceğini belirlemek ve bunları denetleyecek kuralları hazırlamak için uçak üreticileriyle birlikte çalışıyor. EASA bu tür hizmetlerin 2027 yılında başlayabileceğini söyledi fakat bu plan pilotların pek hoşuna gitmiyor ve yolcularda konuyla ilgili endişe duyuyor.
Qantas Airways Ltd. şirketinde Airbus SE A330 kaptanı, Avustralya ve Uluslararası Pilotlar Birliği başkanı olan Tony Lucas, tek başına uçan bir pilotun acil bir durumda paniğe kapılmasından endişe ediyor. Lucas, "Bu rotadan geçen insanlar her gün jet uçuran insanlar değil. İşler ters gittiğinde oldukça hızlı bir şekilde sorun yaşayabilirler" dedi.
Sorun yaşanan uçuş örnekleri var
Air France'ın 447 sefer sayılı uçağı 1 Haziran 2009'da Rio de Janeiro'dan Paris'e giderken de böyle bir durumla karşılaşıldı. Uçak Atlantik Okyanusu üzerinde 35 bin feet (10.670 metre) yükseklikte seyrederken ve kaptan pilot kabinde dinlenirken kokpitteki iki yardımcı pilot, muhtemelen uçağın dışındaki donmuş dedektör tüplerinden kaynaklanan sorunların sinyallerini aldılar.Kaptan pilot 90 saniye sonra kokpite ulaştığında uçak aerodinamik bir duraklamanın içindeydi ve bu durumdan asla kurtulamadı. Üç dakikadan kısa bir süre sonra da suya çarparak içindeki 228 kişinin tamamının ölümüne neden oldu. Bir kontrol ve eğitim kaptanı olan Lucas, uçuş ekibinin kendi başına çalışması durumunda genç pilotlara akıl hocalığı yapma fırsatlarının kaybolmasından da endişe ediyor.
Single pilot operations is “the unavoidable challenge,” Chris Kempis @CathayPacific told the #IATASafetyConference, citing aviation's history of safely reducing cockpit crew levels via automation. But it is “many, many times more complex” than going from 3 crew to 2. pic.twitter.com/43D8yEeICa
— IATA (@IATA) October 27, 2022
Planlanan değişiklikler birçok zorluğu beraberinde getiriyor. Tek başına uçan bir pilotun fenalaşması ya da düzensiz uçmaya başlaması halinde ne olacağı henüz net değil. Otomasyon, teknoloji ve yerden uzaktan yardımın bir şekilde ikinci bir pilotun uzmanlığı, güvenliği ve aciliyetinin yerini alması gerekiyor. Havacılık onlarca yıldır bu noktaya doğru ilerliyor. 1950'lerde ticari uçak kokpitleri daha kalabalıktı ve tipik olarak bir kaptan, ikinci kaptan veya yardımcı, pilot bir uçuş mühendisi, bir navigatör ve bir telsiz operatöründen oluşuyordu. Teknolojideki ilerlemeler son üç pozisyonu yavaş yavaş gereksiz hale getirdi. EASA'nın iletişim müdürü Janet Northcote bir e-postada "Uçuş güvertesinden insan fazlalığının son parçasını da potansiyel olarak kaldırıyoruz" ifadelerini kullandı.
"Psikolojik engeller teknolojik engellerden daha zor"
AB'nin BM havacılık standartları kurumu olan Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü'ne yaptığı bir başvuruya göre, tek pilotlu operasyonlar için bir koşul en az iki kişinin kontrolde olduğu kadar güvenli olmasıdır. Boeing Co. Güneydoğu Asya Başkanı Alexander Feldman "Psikolojik engeller muhtemelen teknolojik engellerden daha zor. Teknoloji tek başına uçuş yapabilecek pilotlar için zaten var asıl mesele yetkililerin ve halkın kendini nerede rahat hissedeceği" dedi.
İlk adım, uçak seyir halindeyken pilotun kalkış ve iniş esnasında solo olmasına izin vermek olacaktır. Bu, diğer pilotun uçağı uçurmaya yardımcı olmak için kokpitte kalmak yerine kabinde dinlenmesine olanak tanır. Bu şekilde dönüşümlü molalar vererek, iki kişilik bir ekip fazladan bir pilotun yardımı ve masrafı olmadan daha uzun rotalarda uçabilir.
Planlanan sistem pilotun iş göremeyeceğini tespit edebilir
Nihayetinde, kokpitteki bir pilotun minimum gözetimi ile uçuş tamamen otomatik hale getirilebilir. EASA'ya göre sistem, pilotun herhangi bir nedenle iş göremez hale geldiğini tespit edebilir ve ardından uçağı önceden seçilmiş bir havaalanına kendi başına indirebilir. Bu tür uçuşların 2030'dan önce gerçekleşmesinin mümkün olmadığı belirtildi.
İki pilotun önemi
Önde iki pilot bulundurmanın ne kadar önemli olduğu 15 Ocak 2009'da US Airways uçağının kalkıştan kısa bir süre sonra bir kaz sürüsüne çarpması ve her iki motorunun da güç kaybetmesiyle ortaya çıktı. Kaptan pilot Chesley Sullenberger ve ikinci pilot Jeffrey Skiles birlikte Airbus A320'yi Hudson Nehri'ne indirmeyi başardılar. Olayda hiç kimse ölmedi. Bu olay Hudson'daki Mucize olarak anılmaya başlandı.
Yolcular iki pilot istiyor
Uluslararası Hava Hattı Pilotları Dernekleri Federasyonu, ICAO'nun geçen ayki toplantısı için hazırladığı bir raporda, bugüne kadar hiçbir şeyin uçuş güvertesinde fiziksel olarak bulunan, dinlenmiş, kalifiye, iyi eğitimli ikinci bir pilottan daha güvenli olmadığını söyledi. Yolcuların deneyimlerine odaklanan New York merkezli havacılık derneği Apex'in CEO'su Joe Leader, "Ticari havayolu yolcuları kesinlikle kokpitte iki pilotun bulunmasını bekliyor ve bunu hak ediyor" dedi.
Birleşik Krallık Sivil Havacılık Otoritesi bir e-postada, tek pilotlu operasyonlara geçişin mürettebat eğitimi ve tıbbi gerekliliklerin yanı sıra ruh sağlığı ve iş tatmini gibi alanları da etkileyebileceğini söyledi. ICAO toplantısı için Avrupa raporuna katkıda bulunan düzenleyici kurumlardan biri olan otorite, bir süreliğine bile olsa tek başına uçmanın etkisinin ayrıntılı bir değerlendirme gerektirdiğini söyledi.
Dünya çapında uçak üreticilerini temsil eden Uluslararası Havacılık ve Uzay Sanayii Dernekleri Koordinasyon Konseyi, ICAO'yu kritik olmayan dönemlerde kontrollerde tek pilotun bulunduğu uçuşlar için bir yol haritası oluşturmaya çağırıyor. Airbus gönderdiği bir e-postada uçaklarının daha küçük ekipler tarafından nasıl uçurulabileceğini değerlendirdiğini belirtti. Uçak üreticisi şimdilik, iki pilotun uzun mesafeli uçuşlarda üç kişilik mürettebatın yerini güvenli bir şekilde alıp alamayacağını görmek için havayolları ve düzenleyicilerle işbirliği yapıyor.
Havayollarının gözü tek pilotlu uçuşlarda
Mart ayında ölümcül bir kaza geçiren China Eastern Airlines Corp. da dahil olmak üzere taşıyıcılar tek pilotlu uçuşları araştırıyor. Şanghay merkezli havayolu şirketinde çalışan bir pilot, geçtiğimiz ay kalkış ve iniş görevlerinin nasıl otomatikleştirilebileceğini veya bir yer istasyonunun yardımıyla tamamlanabileceğini değerlendiren bir araştırmanın yazarı oldu. EASA, tek başına uçuşla ilgili endişelerin farkında olduğunu ve bunları ele almanın sürecin bir parçası olduğunu söyledi. Northcote, "Havacılık camiası operasyonların en az bugünkü kadar güvenli olacağından emin olana kadar bu konseptler uygulamaya konulmayacaktır" dedi.
