Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) haziran ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 3,92 arttığını ve yüzde 38,21 ile son 18 ayın en düşük seviyesine gerilediğini açıklamasının ardından Merkez Bankası'nın Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.
Rapora göre, bu dönemde yıllık enflasyon enerji ve hizmet gruplarında gerilerken, diğer gruplarda yükseldi. Aylık bazda incelendiğinde, enerji başta olmak üzere alt gruplar genelinde yüksek artışlar kaydedildi. Enerji grubu fiyatlarındaki artışı döviz kuru gelişmelerinin etkisiyle yükselen akaryakıt kalemi sürükledi.
Gıda fiyatları ortalamanın üzerinde yükseldi
Temel mal grubu enflasyonundaki yükselişte, kur geçişkenliği yüksek ve hızlı olan dayanıklı tüketim malları belirleyici olurken, hizmet grubu fiyatlarındaki aylık artış önceki aya kıyasla zayıflamakla beraber özellikle kirada güçlü seyrini korudu. Gıda fiyatları, taze meyve ve sebze grubu öncülüğünde, tarihsel haziran ayı ortalamasının üzerinde yükseldi.
Üretici fiyatları döviz kuru gelişmelerinin etkisiyle son sekiz ayın en yüksek aylık artışını gösterirken bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış verilerle aylık artış oranı B ve C göstergelerinde bir önceki aya kıyasla yükseldi. Yıllık enflasyon B göstergesinde gerilerken C göstergesinde artış kaydetti.
Kirada artış yüksek seyrini sürdürdü
Haziran ayında tüketici fiyatları yüzde 3,92 artarken yıllık enflasyon 1,38 puan azalarak yüzde 38,21 seviyesine geriledi. Yıllık değişim oranı B endeksinde 1,07 puan düşüşle yüzde 46,63, C endeksinde ise 0,71 puan artışla yüzde 47,33 oldu. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bu dönemde enerji, hizmet, gıda ve alkolsüz içecekler gruplarının katkılarının sırasıyla 1,76, 0,17 ve 0,08 puan azaldığı, alkol-tütün-altın ve temel mallar gruplarının katkılarının da sırasıyla 0,31 ve 0,32 puan arttığı görüldü.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, aylık artışlar bir önceki aya kıyasla B ve C endeksinde bir miktar yükseldi. Fiyat artışları B endeksini oluşturan gruplardan temel mal ve işlenmiş gıdada bir önceki aya göre güçlenirken, hizmet grubunda bir miktar yavaşladı. Hizmet fiyatları haziran ayında yüzde 3,66 yükselirken, grup yıllık enflasyonu 0,50 puan düşüşle yüzde 59,45 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon kira dışındaki tüm alt gruplarda geriledi.
Kira aylık artışı yüzde 5,80 ile bu dönemde de yüksek seyrini sürdürürdü, grup yıllık enflasyonu yüzde 75,91 seviyesine ulaştı. Lokanta-otel alt grubunda aylık enflasyon yüzde 4,32 ile yüksek görünümünü korudu. Fiyat artışları yiyecek hizmetlerinde bir önceki aya kıyasla bir miktar yavaşlarken turizmdeki canlı seyre bağlı olarak konaklama hizmetlerinde güçlü seyretmeye devam etti. Bu gelişme ile birlikte lokanta-otel grubu yıllık enflasyonu 1,76 puan düşerek yüzde 67,22’ye geriledi.
Haberleşme fiyatlarındaki artışlar internet ücretleri öncülüğünde sürerken, diğer hizmetler alt grubunda kişisel ulaştırma araçlarının bakım ve onarımı ile eğlence ve spor hizmetlerindeki artışlar öne çıktı. Ulaştırma hizmetleri görünümünde ise hava yolu ile yolcu taşımacılığı kaleminde devam eden fiyat artışı belirleyici oldu.
Otomobil fiyatlarında yüzde 10'u aşan artış
Rapora göre, temel mal grubu yıllık enflasyonu 1,62 puan artışla yüzde 36,69 olarak gerçekleşti. Haziran ayında yıllık enflasyon dayanıklı mal ile giyim ve ayakkabı alt gruplarında yükselirken, diğer temel mallarda geriledi. Dayanıklı mal (altın hariç) alt grubunda, fiyatlar yüzde 6,64 artarak önceki aya kıyasla güçlenirken, yıllık enflasyon 4,03 puan yükselişle yüzde 43,30 seviyesine ulaştı.
Otomobil fiyatlarında kur gelişmelerine ek olarak canlı seyreden iç satışlara bağlı olarak görülen yüksek artış yüzde 10,28 ile haziran ayında da alt grup enflasyon gelişmelerinin temel sürükleyicisi oldu. Beyaz eşya ve mobilya kalemlerinde de sırasıyla yüzde 3,78 ve yüzde 1,47 ile fiyat artışları haziran ayında yükseldi ancak otomobile kıyasla daha ılımlı bir görünüme sahip oldu. Diğer temel mallar alt grubunda fiyatlar yüzde 1,95 oranı ile nispeten ılımlı bir artış kaydetti.
Kırmızı et fiyatlarında yükseliş sürdü
Bu dönemde, aylık fiyat gelişmelerinde konutun bakım-onarımına yönelik malzemelerin yanı sıra ev ile ilgili temizlik malzemeleri öne çıktı. Giyim ve ayakkabıda fiyatların yüzde 1,37 yükselmesiyle alt grup yıllık enflasyonu 1,53 puan artışla yüzde 20,04 olarak gerçekleşti. Enerji fiyatları haziran ayında yüzde 4,23 artarken, grup yıllık enflasyonu baz etkisiyle 9,55 puan düşerek yüzde 16,52 seviyesinde gerçekleşti. Bu dönemde, grup aylık fiyat artışında Türk lirasındaki görünüme paralel olarak akaryakıt yüzde 11,32 ile fiyatları öne çıkarken, tüp gaz yüzde 2,59 ve şebeke suyu yüzde 1,10 arttı. İşlenmiş gıdada 7,99 puan düşüşle yüzde 43,36 seviyesine geriledi.
Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları haziran ayında yüzde 3,02 artarken, yıllık enflasyon 1,40 puan artarak yüzde 53,92 oldu. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 12,43 puan artışla yüzde 68,44’e ulaşırken, işlenmiş gıda 7,99 puan düşüşle yüzde 43,36 seviyesine geriledi. Mevsimsellikten arındırılmış veriler sebze başta olmak üzere taze meyve sebze fiyatlarının belirgin artış gösterdiğine işaret etti. Diğer işlenmemiş gıda grubunda ise kırmızı et fiyatlarındaki yükseliş devam etti.
Yaş çay alım fiyatlarına bağlı olarak artış kaydeden çay fiyatları alt kalemler arasında öne çıktı. Ekmek ve tahıllar aylık enflasyonu bu dönemde yüzde 1,41 artış kaydetti. Alkollü içecekler ve tütün ürünleri grubunda fiyatlar yüzde 11,13 yükselirken, yıllık enflasyon 10,80 puan artışla yüzde 40,90 olarak gerçekleşti.
Dövizdeki yükseliş belirleyici oldu
Bu gelişmede, yüzde 12,29 ile tütün ürünlerinde üretici firma kaynaklı fiyat artışları belirleyici oldu. Yurt içi üretici fiyatları aylık artışı yüzde 6,50 ile son üç aya kıyasla önemli ölçüde kuvvetlendi. Diğer taraftan, bu grupta yıllık enflasyon baz etkisiyle 0,34 puan azalarak yüzde 40,42’ye geriledi. Haziran ayında uluslararası emtia fiyatları düşük bir oranda gerilerken, döviz kuru gelişmeleri üretici fiyatlarındaki yükselişin ana belirleyicisi oldu.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarında gerilerken, diğer alt gruplarda yükseldi. Aylık fiyat gelişmeleri sektörler bazında incelendiğinde, artışların genele yayıldığı izlenirken, rafine edilmiş petrol ürünleri, metal cevheri, gaz imalatı, tütün ürünleri, motorlu kara taşıtları ile metal ve bununla bağlantılı grupların fiyat artışlarıyla öne çıktığı gözlendi.
Kaynak: AA
