Amerikalı tüketicilerin şaşırtıcı dayanıklılığı, artan temerrütler, artan borç ödemeleri ve azalan nakitlerin hane halkı bilançoları üzerinde baskı oluşturmasıyla önümüzdeki aylarda test edilecek. Tüketicilerin geri çekilip çekilmeyeceği ya da güçlenip güçlenmeyeceği, bu hafta iki günlük politika toplantısında Fed yetkililerinin karşı karşıya olduğu en büyük soru.
Faizler sabit duracak
Bloomberg'in haberine göre Fed yetkilileri, 22 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 5,25 ila 5,5 aralığındaki faiz oranlarını sabit tutacak. Ayrıca, yavaşlama beklentilerine karşı enflasyonu hızlandırma tehdidinde bulunan rekor büyüme verilerini tartarak, gelecekteki bir toplantıda başka bir faiz artışına ihtiyaç olup olmadığını tartışacak.
Fed'in enflasyonu kontrol altına almak için yürüttüğü agresif kampanya, tüketicilerin ev ya da araba satın almak için kredi almalarını daha pahalı hale getirirken kredi kartı borçlarının maliyetini de artırdı. Şimdiye kadar bu durum genel talebi azaltmadı. Hükümetin geçen hafta açıkladığı verilere göre Amerikalılar üçüncü çeyrekte mobilya, seyahat ve diğer savurganlıklara geniş ölçüde harcama yaptı ve ABD ekonomisi yaklaşık iki yılın en hızlı büyümesini gerçekleştirdi. Aynı zamanda tasarruf oranı Eylül ayında yüzde 3,4 ile bu yılın en düşük seviyesine geriledi.
Daha fazla sıkılaşma gerekebilir
Fed Başkanı Jerome Powell, 19 Ekim'de yaptığı açıklamada, "Trendin üzerinde büyümenin devam ettiğine veya işgücü piyasasındaki sıkılığın artık azalmadığına dair ek kanıtlar, enflasyon konusunda daha fazla ilerlemeyi riske atabilir ve para politikasının daha da sıkılaştırılmasını gerektirebilir" dedi.
Bazı ölçütlere göre, tüketiciler faturalarını ödemek için daha fazla mücadele ediyor. New York Fed'in araştırmasına göre, kredi kartları ve otomobil kredileri gibi tüketici borçlarındaki temerrütler ve federal yardımlardan yararlandığı 2020 ve 2021 yıllarında "alışılmadık derecede düşük" seviyelere düştükten sonra yükseliyor. Şu anda pandemi öncesinde görülen seviyelere geri dönmeleri, yükselmeye devam edip etmeyecekleri veya istikrar kazanıp kazanmayacakları konusunda soru işaretleri yaratıyor.
Son üç yıldaki geçici bir ertelemenin ardından, yaklaşık 40 milyon tüketici de bu ay federal öğrenci kredisi ödemelerine yeniden başlayacak.
Census Hanehalkı Nabız Anketi'ne göre, harcamalarını karşılamakta zorlandığını söyleyen tüketicilerin oranı Ekim ayında arttı. Apollo Global Management'ın baş ekonomisti Torsten Slok, müşterilerine gönderdiği e-posta notunda, artışın 50 bin ila 150 bin dolar arasında kazanan üniversite mezunu haneler için daha belirgin olduğunu ve "öğrenci kredisi ödemelerinin yeniden başlatılmasının artan finansal stresin kaynağı olduğunu düşündürdüğünü" yazdı.
Fed verilerine göre, ABD hanehalkları ikinci çeyrekte harcanabilir gelirlerinin yüzde 9,8'ini borç ödemelerine harcadı; bu oran 2021'in ilk çeyreğinde yüzde 8,3'tü ancak 2007'de ulaşılan yüzde 13,2'lik zirvenin hala altında.
Bütçe sıkışıklığı sürecek
Bloomberg Economics'in baş ABD ekonomisti Anna Wong, gelir artışının yavaşlaması ve yükselen faizler ile öğrenci kredilerinin geri dönüşünün kredi ödemelerini artırması nedeniyle bütçe sıkışıklığının devam edeceğini söyledi. Wong, "Ya daha fazla borçlanarak son bir iki yıldaki harcama alışkanlıklarınızı sürdürebilirsiniz ya da cüzdanınıza daha sıkı sarılırsınız ya da gidip daha fazla iş bulursunuz" dedi
Ekonomistlere göre, baş gösteren olumsuzluklara rağmen tüketicilerin ekonomiyi ayakta tutacak yeterli ivmeye sahip olduğunu düşünmek için nedenler var. Eylül ayında beklentileri aşan istihdam artışları, geçen ay harcamaların artmasına yardımcı oldu. Fed tarafından açıklanan son veriler, Amerikalıların pandemi sırasında net değerlerinde rekor bir artış yaşadığını ve 2023'te dayanıklılık için zemin hazırladığını gösterdi.
Birçok ev sahibi de pandeminin başlarında daha düşük mortgage oranlarına kilitlenerek aylık konut ödemelerini azalttı ve onlara daha fazla harcanabilir gelir bıraktı. New York Fed tarafından Ekim ayında yayınlanan araştırmaya göre, bazı kişiler de diğer borçlarını ödemek için hoşgörü programlarından yararlandı.
Tablo o kadar vahim değil
Harvard Üniversitesi'nde ekonomi profesörü ve Beyaz Saray'ın eski baş ekonomisti Jason Furman, son yıllarda iş değiştiren bazı kişilerin daha yüksek gelir elde ettiğini ve temerrütlerin pandemi sırasında ulaşılan çok düşük seviyelerden yükseldiğini göz önünde bulundurduğunuzda tablonun o kadar da vahim olmadığını söyledi.
127 bin dolar öğrenci kredisi olan 27 yaşındaki patent avukatı Alex Gras, 2021'de mezun olmasından bu yana ilk öğrenci borcu faturasıyla Ekim ayında karşılaştı. Dallas'ta yaşayan Gras, yaklaşık 800 dolarlık aylık ödemeleri karşılayabileceğini düşünüyor, ancak bu, mezun olduktan sonra iş ararken tıbbi faturalar ve yaşam masrafları nedeniyle biriken yaklaşık 15 bin dolarlık kredi kartı borcuna daha az ödeme yapması gerekeceği anlamına geliyor.
"Biraz kesintiye gideceğim farklı alanlar var" diyen Gras, dışarıda daha az yemek yiyeceğini söylüyor ve ev satın alma planlarını ertelemek zorunda kalabileceğinden endişeleniyor. Yine de umutlu. Sonunda her şeyin yoluna gireceğine inanıyor.
