Üç emtia ihracatçısının üst düzey yöneticileri, ABD'nin son yaptırımlarının ardından Çin'den Rusya'ya doğrudan ödeme yapmanın, yuan kullanırken bile çok zor, hatta imkansız hale geldiğini söyledi. Üçü de özel bilgiler paylaştığı için isimlerinin açıklanmasını istemedi.
Bir Rus tarım ticareti firmasından bir kişi, Rus tarım ürünlerinin bazı Çinli alıcılarının da bu ay ödemelerle ilgili sorunlar yaşadığını söyledi. Sorun sadece metaller ve tarım gibi emtiaları değil, diğer sektörleri de etkiliyor. Rusya Otomobil Satıcıları Birliği geçtiğimiz hafta, ülkenin ana tedarikçisi konumundaki Çin'den araç ve otomobil parçası ithalatının ödemelerdeki aksaklıklar nedeniyle durma noktasına gelebileceği uyarısında bulundu.
Bu gecikmeler, ABD'nin Haziran ayında Rusya'nın askeri-sanayi üssü tanımını genişleterek ikincil yaptırımların uygulanıp uygulanmayacağını belirleme parametrelerini genişletmesinin ardından geldi.
Bu durum, Rusya'ya karşı giderek sertleşen cezaların ülke ekonomisine nasıl yavaş yavaş zarar vermeye başladığını gösteriyor. Merkez Bankası makroekonomik ve finansal trendlere ilişkin Temmuz ayında yayınladığı bir raporda “Rus ekonomisinin dışa açıklık derecesinde bir azalma gözlemlendiğini, bunun da ithalat ve ihracatın GSYH içindeki payında bir düşüşe ve iç talep ve üretimin rolünde bir artışa yansıdığını belirtti.
Türkiye ile de zorluk yaşıyor
Geçen yılın sonundan bu yana Rusya, ABD'nin kredi verenler üzerindeki baskısının işlemleri yavaşlatması nedeniyle Birleşik Arap Emirlikleri ve Türkiye de dahil olmak üzere diğer büyük ticaret ortaklarıyla olan işlemlerde de zorluklar yaşadı. Hindistan ile ticaret de rupinin tam konvertibl olmaması nedeniyle sekteye uğradı.
Kremlin'in Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgali ve ardından ABD ve Avrupa Birliği'nin Moskova'ya karşı uyguladığı kapsamlı yaptırımların ardından Çin, Rusya'nın başlıca ticaret ortağı haline geldi. Çin gümrük verilerine göre, iki ülke arasındaki ticaret o tarihten bu yana yüzde 60'tan fazla artarak 2023 yılında 240 milyar dolara ulaştı ve Rusya, Pekin'in en büyük ticaret ortakları listesinde Almanya, Avustralya ve Vietnam'ı geride bıraktı. Yuan şu anda Rusya'nın ihracat ve ithalat ödemelerinin yaklaşık yüzde 40'ını ve Rusya'nın döviz piyasasındaki değerinin yarısından fazlasını oluşturuyor.
İki ülke arasındaki ödemeler güçleşti
Çin, Rusya'ya karşı yaptırım uygulama konusunda Batı'ya katılmamış olsa da, ABD'nin Rusya'nın askeri bağlantılı endüstrileriyle ticareti kolaylaştıran bankalara ikincil yaptırımlar uygulama tehdidinde bulunduğu Aralık ayından bu yana iki ülke arasındaki ödemeler hala engellerle karşılaşıyor.
Rus şirketler Haziran ayında yerel medyaya yaptıkları açıklamada, Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Mayıs ayında Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile görüşmesinin ardından sorunun küçük bölgesel bankalar kullanılarak çözüldüğünü ancak daha sonra ABD'nin yaptırım kriterlerini genişlettiğini söyledi.
Moskova'daki Finam'da analist olan Alexander Potavin, “ABD yaptırımları ve ikincil yaptırım tehdidi, Çin'de Rusya ile ödeme ve dış ticaret anlaşmaları yapmak istemeyen bankaların sayısının artmasına yol açtı” dedi.
Sorun yaşayanlar genellikle kripto para birimleri kullanmak ya da işlemleri Kazakistan veya Özbekistan gibi eski Sovyet cumhuriyetleri üzerinden yönlendirmek gibi alternatif ödeme yöntemleri bulabiliyorlar.
Ruble cinsinden ithalat düşüşte
Moskova merkezli Astra Asset Management'ın yatırım direktörü Dmitry Polevoy, ödemelerin işlenmesindeki gecikmelere atıfta bulunarak, “Gecikmeler nedeniyle ithalatta net bir çöküş henüz görmüyoruz, ancak ruble cinsinden ithalat şimdiden düşmeye başladı. Ruble cinsinden ithalatın GSYH'ye oranı 2023'te toparlandıktan sonra gözle görülür bir şekilde azalıyor” dedi.
Bazı tüccarlar hala Rusya'ya yuan ödemesi yapabiliyor, ancak sadece sınırlı sayıda büyük devlet bankası aracılığıyla. Konuya aşina bir kişiye göre, yaptırımların genişletilmesinin ardından yerel kredi verenler artık bir seçenek değil.
Bazı ihracatçılar ise ödemeleri gerçekleştirirken sorun yaşamadıklarını söylediler. Firmanın üst düzey yöneticisi, büyük bir enerji ihracatçısının bu ay Çin'den yuan cinsinden yaptığı işlemin, bazı bankalar Rusya ile çalışmayı bırakmış olsa da sorunsuz geçtiğini söyledi.
Bu kişilerden biri, ticaretin hala devam ettiğini, ancak ödeme yapma maliyetlerinin büyük ölçüde artması nedeniyle kesinlikle daha pahalı olduğunu söyledi.
