The Guardian, 2025 sonunda emekliye ayrılmaya hazırlanan efsane yatırımcı Warren Buffett’ın yatırım dünyasına bıraktığı en çarpıcı dersleri derledi. Buffett’ın, yarım yüzyılı aşkın süredir Berkshire Hathaway hissedarlarına yazdığı yıllık mektuplarda yer alan bu uyarılar; balonlardan açgözlülüğe, disiplinli sermaye kullanımından uzun vadeli hedeflere kadar geniş bir çerçeve sunuyor.
“Omaha’nın Bilgesi” olarak anılan Buffett’ın veda etmeye hazırlandığı dönemde, mektuplarından öne çıkan bazı çarpıcı ifadeleri şöyle:
Sermaye tahsisi: Dünya onun istiridyesiydi
Buffett geçen yıl, Berkshire Hathaway’i satın almasının aslında bir hata olduğunu söyledi ve şöyle yazdı:
“Berkshire için ödediğim fiyat ucuz görünüyordu ama iş kolu, büyük bir kuzey tekstil operasyonu, yok olmaya doğru gidiyordu.”
Bu farkındalık, Buffett’ın sermaye tahsisi stratejisinin temelini attı. Ancak Buffett ve ekibinin, sermaye dağıtırken aslında hiçbir kurumsal kısıtla karşı karşıya olmadığını fark etmeleri zaman aldı. Önlerindeki tek engel, olası bir satın almanın geleceğini doğru okuyabilme becerisiydi.
Buffett, 1982 tarihli mektubunda kendilerini gerçekten “heyecanlandıran” şeyin, iyi işletmeleri makul fiyatlarla yüzde 100 satın almak olduğunu yazmış ve bunun “son derece zor bir iş” olduğunu kabul etmişti.
Bedeli nakit öde
Buffett’ın, hem kendisi hem de yatırımcıları pahasına öğrendiği derslerden biri de satın almalarda hisse değil, nakit ödemekti.
Bu öğrenme sürecindeki en ibretlik örneklerden biri, 1998’de reasürans şirketi General Re’yi satın alırken 272 bin Berkshire hissesi ödemesiydi. Buffett daha sonra bu kararı “berbat bir hata” olarak nitelendirdi ve şunları ekledi:
“Bu hatam, Berkshire hissedarlarının aldıklarından çok daha fazlasını vermesine yol açtı. (Kutsal metinlerde övülse de, şirket satın alırken bu uygulama pek hayırlı sayılmaz.)”
Yatırımda ‘biseksüel’ yaklaşım neden kazandırır?
Buffett’ın 1995 tarihli mektubu, iki ayaklı yatırım stratejisini unutulmaz bir benzetmeyle anlattı: Hem “harika” halka açık şirketlere ortak olmak hem de benzer nitelikteki şirketleri tamamen satın almak.
Bu çift namlulu yaklaşımın, tek bir yola saplanan sermaye tahsisçilerine karşı büyük bir avantaj sağladığını belirten Buffett, Woody Allen’dan alıntı yaptı:
“Ekletik olmanın asıl avantajı, cumartesi gecesi için randevu ihtimalini ikiye katlamasıdır.”
Korku ve açgözlülük üzerine
Buffett, 1986’da yatırım dünyasının en ünlü sözlerinden birini kaleme aldı: “Başkaları açgözlü olduğunda kork, başkaları korktuğunda açgözlü ol.”
O dönemde, hem ucuz hem de güçlü ekonomik temellere ve iyi yönetime sahip “büyük vurgun” fırsatları göremediğini söyleyen Buffett, yatırım dünyasında korku ve açgözlülük salgınlarının her zaman var olacağını, ancak bunların zamanlamasının son derece zor olduğunu vurguladı.
Satın almaların tehlikeleri
Buffett’a göre, satın almaların çoğu alıcı şirketin hissedarlarına zarar verir. Hatta satıcılar tarafından hazırlanan projeksiyonlara neden bakıldığını hâlâ anlamadığını söyler.
1994’te yazdığı mektupta, birçok CEO’nun eldeki sermayeyi kullanırken yeterince disiplinli davranmadığını, bunun da “hayvani içgüdüler ve ego” kaynaklı biyolojik bir önyargıdan beslendiğini belirtti. Buffett durumu şöyle özetledi:
“Danışmanları tarafından anlaşma yapmaya teşvik edilen bir CEO, babası tarafından ‘normal bir cinsel hayatı olması’ yönünde cesaretlendirilen bir ergen gibi tepki verir. Buna ihtiyacı yoktur.”
Deniz çekilince, kimin çıplak yüzdüğü ortaya çıkar
Berkshire’ın sigorta şirketi Geico, holdingin büyümesinde kilit rol oynadı. Müşterilerden tahsil edilip henüz ödenmemiş olan ve ‘float’ olarak adlandırılan fonlar, çok düşük maliyetle yatırım için kullanıldı.
Ancak büyük felaket sigortaları her zaman risksiz değildi. 1992’deki Andrew Kasırgası, Berkshire’a 125 milyon dolara mal oldu. Buffett o dönemi şöyle anlattı:
“Andrew birkaç küçük sigortacıyı yok etti. Daha da önemlisi, büyük şirketlerin felaketlere karşı reasürans korumalarının ne kadar yetersiz olduğunu ortaya çıkardı. (Deniz çekildiğinde, kimin çıplak yüzdüğünü o zaman görürsünüz.)”
Türevler: Kitle imha silahları
Buffett, 2002 tarihli mektubunda türev ürünleri “hem taraflar hem de ekonomik sistem için zaman bombaları” olarak tanımladı ve şu uyarıyı yaptı:
“Bize göre türevler, şu an gizli olan ama potansiyel olarak ölümcül tehlikeler taşıyan finansal kitle imha silahlarıdır.”
Bu uyarı, 2008 finansal krizinde son derece isabetli çıktı. Buffett, büyük finansal kurumlar arasında oluşan “korkutucu karşılıklı bağımlılık ağının” krizi tetiklediğini söyledi ve şu benzetmeyi yaptı:
“Sorunlardan kaçmaya çalışanlar, frengiden kaçmaya çalışan biriyle aynı sorunu yaşar: Mesele sadece kiminle yattığınız değil, onların kimlerle yattığıdır.”
Altın yağmuruna hazır olmak
Buffett’ın uzun vadeli hedefi, S&P 500 endeksini geride bırakmak. Bunun için de piyasa değerleri düştüğünde kullanılmak üzere “kuru barut” tutmayı önemsiyor.
2016’daki mektubunda şu sözü verdi:
“Ekonomik gökyüzü karardığında ve kısa süreliğine altın yağmurları başladığında, dışarıya çay kaşığıyla değil, leğenlerle koşmamız gerekir. Ve bunu yapacağız.”
Yetki devri ve olağanüstü yöneticiler
Buffett, finansal kararların en tepede merkezileştiği, ancak operasyonel yönetimin büyük ölçüde şirket yöneticilerine bırakıldığı bir yapı benimsedi. Yaşlı yöneticileri tercih ettiğini ise şu espriyle anlattı: “Yeni numaralar eski köpeklere öğretilmez.”
Bunlardan biri, Rusya’dan kaçıp Nebraska’da 500 dolarla mobilya mağazası kuran ve 90’larına yaklaşırken işinin büyük bölümünü Buffett’a satan Rose Blumkin’di. 100’üncü yaş gününde Buffett şöyle demişti:
“Mumlar pastadan pahalıya geldi.”
Halefiyet planı
Buffett, 2005’ten itibaren yatırımcıları, kendisinden sonra görevi devralacak isimlerin belirlendiği konusunda düzenli olarak bilgilendirdi. 2007’de ise şu notu düştü:
“Adaylar genç ile orta yaş arasında, varlıklı hatta çok zengin ve Berkshire’da para dışındaki nedenlerle çalışmak istiyorlar.”
Ardından şu cümleleri ekledi:
“Ölümümden sonra da portföyü yönetme fikrinden isteksizce vazgeçtim. ‘Kutu dışında düşünmek’ kavramına yeni bir anlam kazandırma hayalim suya düştü.”
Kaynak: Gazete Oksijen
