Time dergisi “Orwell’ın 1984’ünün, Bradbury’nin Fahrenheit 451’inin ve Marquez’in Yüz Yıllık Yalnızlık’ının yankılarını, kendi sesi ve gücüyle büyüleyen Yoko Ogawa’nın Hafıza Polisi’nde duyacaksınız” diyerek kitabı müjdeledi. Önce 2019 Ulusal Kitap Ödülü’nde, devamında 2020’de Uluslararası Booker Ödülü’nde finalist oldu. Japonya’daki tüm edebiyat ödüllerini ise çoktan toplamıştı Hafıza Polisi. Roman, Peren Ercan’ın Japonca aslından yaptığı çeviriyle ve Kafka Kitap etiketiyle artık Türkçede. İnsanın acizliği
Adı bilinmeyen bir sahildeki küçük bir adada nesnelerin art arda yok oluşunu konu alıyor roman. Şapkalar, kuşlar, kurdeleler, güller bir bir yok olurken halk, Hafıza Polisleri’nin korkusuyla unutmayı, yok saymayı seçer. Yine de bir grup ne olursa olsun hatıralarına, geçmişlerine sıkı sıkıya sarılacak, anılarına, belleklerine sahip çıkacaktır. Yoko Ogawa 1994’te kaleme aldığı romanının yıllar sonra tüm dünya dillerinde karşılığını bulması konusunda, “İnsanın acizliği zamansız ve evrenseldir, roman da bunu anlatıyor” diyor. Kendisi de en az sözcükleri kadar zarif Ogawa ile O2 için konuştuk. 1994 yılında Japonya’da yayımlandı Hafıza Polisi, yıllar sonra 2019’da İngilizceye çevrildi ve tüm dünya romanı keşfetti. Romanların zamandan bağımsız olduğunu düşünüyorum. Bin yıl önce yazılmış bir roman dahi günümüzde gayet doğal bir şekilde okunabiliyor. Hafıza Polisi’ni yazarken geleceği öngörme gibi bir niyetim olmadı. Hatta aksine aklımda olan şey, insanların geçmişte tarih boyunca tekrarladıkları totaliterlik düşüncesiydi. Fakat bu, geçmişin hatalarının suçlandığı bir roman olduğu anlamına gelmemeli. Bu tür bir mekanizma içinde yaşamaktan başka seçeneği olmayan insanları tasvir etme girişimi benimki. Kendi çabaları ile başa çıkamayacakları mantıksızlıkların önünde duran insanların acizliği evrensel bir anlam taşıyor olabilir. Romanın ilk kıvılcımı nasıl çaktı? İlk başlarda, eğer bir insanın mal varlığı, mesleği ve onuru değil de aslında o kişinin ayrılamaz parçası olan anıları elinden alınırsa ne olur düşüncesi ile başladım. Sonrasında dış dünyaya kapanan bir ada, insanları saklamak için gizli küçük bir oda, polisler, anıların eksilmesiyle dünyanın küçülmesi ve son olarak da yaklaşmakta olan yok oluş eklendi. Daha sonrasında da çeşitli unsurlar ortaya çıktı ve birbirleriyle bağlanıp tek bir dünya oluverdi. Hafıza, anılar, geçmişi hatırlatan ufak detaylar... Bunlar sizin için ne anlama geliyor? Anılar en küçük şeylere bile bağlıdır. Kimisi için önemsiz eski bir kurdele, başka birisi için yeri doldurulamaz bir anının simgesi olabilir. Bu nedenle, olayların anısını değil de, eşyaların anısını kaybetmeyi kurguladım. Bu şekilde olması çok daha görsel ve etkileyici. Yazarken temel motivasyonunuz neydi? Dünyanın bir ucunda, kimse tarafından görülmeden sessizce kaybolup giden fosiller gibi hikâyeler gömülü. Onları keşfetmek ve deşifre etmek yazarın rolüdür. Beni yazma konusunda motive eden şey de bu düşünce.
Günümüzde, hafızamızın olması bir lanet mi, lütuf mu? Bir lütuf olduğunu düşünüyorum. Ne kadar acı anılarımız olursa olsun, onu bir lütfa dönüştürmeliyiz. Bu şekilde geçmişi kabul edebilir ve bir şekilde hayatta kalabiliriz. Anılar, kişinin o gördüğümüz kişi olduğunun en iyi kanıtıdır. Geçmişi nasıl algıladığını, doğasını ortaya çıkartır. Bu nedenle romanda insanları yazarken anı meselesinin vazgeçilmez olduğunu düşündüm. Hafıza Polisi yazıldığı günden bugüne çok farklı şekillerde analiz edildi, kimine göre bugünün Çin’ini anlatıyorsunuz, kimine göre Nazi Almanya’sını... Oysa romanın belirli bir yer ya da zamanla bağı bulunmuyor. Hayal gücümün daha özgürce çalışabilmesi için hayali bir ada yarattım. Ancak basit bir adayı değil, gerçekliği olan bir yeri akla getiriyor yazdıklarım. Gerçekliğin ezici gücü bu. Hafıza Polisi/ Yoko Ogawa/ Çeviren: Peren Ercan/ Kafka Kitap
