Esin Hamamcı – Kahraman Çayırlı
6 Şubat’ta meydana gelen deprem felaketinin ardından pek çok kurum ve kuruluş depremzedelerin ihtiyaçlarını karşılamak için seferber oldu. Kitaplar aracılığıyla yayınevleri, kitapçılar, yayıncılık ve kültür kurumları, sivil toplum örgütleri deprem bölgesindeki temel ihtiyaçların karşılanmasından zarar gören sahafların tekrar yaşatılmasına dair Askıda Kitap, Her Kitap Bir Dayanışma gibi projeler üretti. Yapılan tüm etkinlikler, toplanan tüm bağışlarla depremzedelerin yanında olduklarını vurgulayıp, zararların karşılanması konusunda dayanışma çağrısı yaptı.
Öte yandan içimizi kuşatan deprem felaketinin yarattığı karanlığı kültür ve sanatın ışığıyla dağıtmak, dayanışmanın izini sürmek isteyen muhtelif kurumlar; sanatla bugüne dönme çabalarımıza, içimizi saran ağırlıklara, enkazlara bir nebze de olsa ışık olma umudu taşıyor. İstanbul Kültür Sanat Vakfı’ndan Zorlu PSM’ye, Eğitim Kültür ve Araştırma Vakfı’ndan Ankara Erimtan Müzesi’ne uzanan sanatla dayanışma projelerini, kurumların yetkilileri anlattı.
"İKSV Enstrüman Destek Fonu’nu hayata geçirdik"
İKSV Genel Müdürü Görgün Taner “Depremin ardından kendi alanımızda nasıl anlamlı, sürdürülebilir ve kalıcı çözümler üretebiliriz diye düşünmeye başladık. Yaptığımız istişareler sonucunda, 2023 bütçemizden kaynak ayırarak depremden etkilenen müzik öğrencilerine ve eğitmenlerine enstrüman temin etmeyi hedefleyen İKSV Enstrüman Destek Fonu’nu hayata geçirdik" dedi.
Taner "Doremusic ve Zuhal Müzik iş birliğiyle başlattığımız bu projeye Pozitif Müzik de destek verdi. Öğrenci ve öğretmenler diye yola çıktık ama bölgede enstrümanını kaybeden birçok profesyonel ve amatör sanatçı olduğunu da biliyoruz. Bu fonun yanı sıra hâlihazırda kültür-sanat üretimini desteklemek için kullandığımız bazı ödül ve fonları da deprem bölgesine aktaracağız. Örneğin, İKSV tarafından sunulan ve tiyatro alanında üretimi destekleyen Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatro Teşvik Ödülü ile bu yıl deprem bölgesinden tiyatro toplulukları, yazarlar, yönetmenler ve oyunculara toplam 300 bin TL tutarında destek sağlanacak. Daha önce İstanbul Bienali’ne katılmış sanatçıların özel olarak ürettiği eserlerin sınırlı sayıdaki baskıları, önümüzdeki günlerde, geliri deprem bölgesinde kullanılmak üzere özel bir müzayedede yer alacak. İKSV olarak, kültür ve sanatın her koşulda devam etmesi, geleceğe dair umudun yeşermesi için çaba sarf etmeyi sürdüreceğiz” diye konuştu.
"Bursiyerlerimiz için bir kampanya başlattık"
EKAV ve ARTtv kurucusu İnci Aksoy "Dayanışma ve birliktelik duygusuyla bu zor dönemde Gaziantep, Şanlıurfa, Mardin, Adana gibi şehirlerde eğitim gören veya ikamet eden bursiyerlerimize hem nakdi yardımlar yaptık hem de ‘Sanatla Randevunuz Var’ sloganı ile ARTtv’de ülkemizi yasa boğan depremden zarar gören ve afet bölgesinde yer alan bursiyerlerimiz için bir kampanya başlattık" dedi.
Aksoy "ARTtv Project’ten online olarak satılan eserlerden elde edilen gelirlerin yarısı sanatçılarımıza, diğer yarısı ise bölgedeki bursiyerlerimize bağış olarak gönderiliyor. Acımız büyük ama umudumuz, birliğimiz daha da büyük diyerek yola çıkıyoruz. Kısacası bu dönemde yaralarımızı sanat ile saracağız... Ekavart Gallery’de açılan Nezih Çavuşoğlu’nun Soyutun Sözlüğü adlı sergisinde yer alan ve koleksiyoner tarafından alınan bir eserin gelirleri EKAV Vakfı’nın deprem bölgesindeki bursiyerlerine bağış olarak yapılacak” ifadelerini kullandı.
Haftalarca sürecek sanat ve arkeoloji temalı eğitimler
Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi Etkinlik Koordinatörü Pelin Okvuran Macit "Depremin yaşandığı günden beri müzenin iyileştirici yönünü nasıl bu kötü günlerde ziyaretçilere sunabiliriz diye düşünürken aklımıza, Çocuk Atölyeleri: BİRLİKTE ❤️'yi kurgulamak geldi. Ankara, ilk günden beri deprem bölgesinden zorunlu olarak göç eden aileleri ağırlıyor. Bizler de o ailelerin çocuklarını önceleyen ve haftalarca sürecek olan ücretsiz sanat ve arkeoloji temalı eğitimleri BİRLİKTE ❤️ başlığı altında düzenlemek istedik" diye konuştu.
Macit "Bu eğitimlerde hem deprem bölgesinden gelen çocuklarla ve aileleriyle hem de eğitimlerine zorunlu ara verilmiş olan çocuklarla çalışıyoruz. Bu çalışmalar öncesinde pedagog ve sanat eğitimi uzmanlarından fikirler aldık ve projemizi bu bilgiler ışığında yarattık. Katılım beklediğimizden fazla oldu. Bu atölyelere ücretsiz olarak bir süre daha haftada bir gün devam edeceğiz. Ayrıca yine deprem bölgesinden gelen ve müzeyi ziyaret etmek isteyen kişileri ücretsiz ağırlıyoruz” dedi.
"Dayanışma Sahnesi kuruyoruz"
Zorlu PSM Genel Müdürü Filiz Ova “Ülkemizi derinden etkileyen deprem felaketinin ardından dayanışma ve birliktelik duygusunu sahnemize taşıyor; DasDas ve İhtiyaç Haritası’yla birlikte Dayanışma Sahnesi kuruyoruz. İhtiyaç Haritası’na bağışlayacağımız bilet gelirleri öğrencilere burs oluşturacak. Ayrıca eğitimin yanı sıra, Robotel Derneği ile iş birliği yaparak depremden bedensel olarak zarar gören çocuklara protez sağlamak üzere de destek olacağız. Etkinliğimiz eş zamanlı olarak YouTube Türkiye, TikTok Türkiye ve Twitch Global platformlarından canlı yayında da izlenebilecek ve YouTube üzerinden de farklı tutarlarda bağış yapılabilecek. Bu üç kurumun böyle değerli bir amaç için bir arada olması çok kıymetli. İlk günden itibaren hem seyircimizden hem de müzisyen arkadaşlarımızdan çok büyük bir ilgi gördük. Bunu görmek hem çok güzel hem de çok motive edici. Dayanışmanın gücüne en çok ihtiyaç duyduğumuz şu günlerde on yıldır birlikte büyüdüğümüz izleyicimizi de bu iyilik hareketine dahil ederek, dayanışma ruhunu el birliği ile sahneye taşıyacağımıza inanıyoruz" dedi.
Türkiye Yayıncılar Birliği & TÜYAP iş birliğiyle Askıda Kitap
19 Mart’a dek süren 25. İzmir Kitap Fuarı’nda deprem yaralarını sarma gayretiyle Askıda Kitap projesi başlatıldı. Bağış kampanyası, İzmir Kitap Fuarı’nda katılımcıların satın aldığı bir kitabı fuaye alanında veya salon içerisinde yer alan yardım kutularına bırakarak destek olmaları için çağrıda bulundu. TYB, bu süreçte yayınevleriyle birlikte bölgedeki kitap ihtiyacını karşılıyor. Yayınevleriyle yaptıkları iş birliği çerçevesinde gelen bağış kitaplarını bölgedeki ihtiyaca göre tasnifleyip dağıtıyor. TYB tüm paydaşları ve tüm sektör çalışanlarıyla maddi ve ayni yardımlarını bölgeye ulaştırmak için seferberlik yapıyor. Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’nün talebi ve TYB’nin çağrısı üzerine bölgedeki kitabevi, kitap depoları, sahaf, kütüphane, matbaa gibi kurumlarla, bir yandan da yazar, editör, çevirmen, çizer dostlarla iletişimi sürdürüyor. Aynı zamanda ailesini, iş yerini, evini kaybeden meslektaşlarına resmî ve sivil organizasyonlarla yardımcı olarak yaraları sarmaya devam ediyor.
İBB Kültür A.Ş.’den Çadır Kentlere Gezgin Çocuk Kitaplığı
İBB Kültür AŞ ve AİT İstanbul’un iş birliğiyle gerçekleştirilen Çadır Kentlere Gezgin Çocuk Kitaplığı projesi ise depremden etkilenen bölgelerdeki çocukları kitapla buluşturuyor. Projede www.istanbulkitapcisi.com üzerinden alınan bağış kitapları çadır kentlere ulaştırılıyor. Bağışçıların bu listeden aldıkları kitaplar, deprem bölgelerinde kurulacak ‘Kitap İstasyonları’nda çocuklara ulaşıyor. Yıl boyu devam edecek proje, belirli lokasyonlardaki güncel ihtiyaçlara göre AİT İstanbul iş birliğinde gerçekleşiyor. Gönderilecek kitapların seçimini ise uzmanlar yapıyor.
“Kütüphaneler her zaman en güvenilir yerdir”
Türk Kütüphaneciler Derneği Genel Başkanı Ali Fuat Kartal ile konuştuğumuzda, kütüphanelerin kriz zamanlarında, deprem zamanlarında en güvenilir yerler olduğu için halkın kullanımına nasıl sunulur meselesini hızlıca planladıklarını belirtiyor. Örneğin Adıyaman Halk Kütüphanesi hemen halkın kullanımına açılıyor. Kütüphaneciler de orada kalıyor. Bu büyük felaket sonrasında insanlar yaşam mücadelesi verirken kitap sunmanın ikinci planda kaldığını söylüyor tabii ama çocukların travmayı atlamalarına nasıl yardımcı olacağını düşünüp, gezici kütüphaneler kuruyorlar. Hatay Samandağ’da çocuklar için boya kalemleri, kitaplar alınıyor. Kültür Bakanlığı’ndaki gönüllüler çocuklara yönelik faaliyetler yapıyor. Fuat’ın özellikle altını çizdiği bir diğer nokta ise kargo ücretlerinin çok yüksek olması. “Kitap gönderimi bizim açımızdan bu konuda çok büyük sorun olmaya başladı” diyor.
Depremzede Sahaflara Yardım kampanyası
Hermes Sahaf’ın sahibi Ümit Nar’ın belirttiği üzere sahaflık çok eski ve hızla örgütlenebilen bir meslek. Bu süreçte ise Kitantik ile dört ayaklı bir süreci yönetiyorlar. kitantik.com adlı ikinci el kitap satış sitesi üzerinden “sembolik destek kitapları” koyuyorlar ve her esnafın sayfasındaki iki bin kitap, tanesi 10 liradan satışa açık oluyor. Bu sembolik satıştan elde edilen gelir her sabah doğrudan o sahafın hesabına aktarılıyor. İkincisi, dükkânları tamamen yok olanlar için yapılan kitap desteği kampanyası. Üçüncüsü, arzu eden bağışçıların, mağdur olan kitapçıların banka hesaplarına doğrudan destek yollayabilmesi. Nar, göndermek isteyenleri sahaflarla irtibatlandırıyor. Dördüncü ayağı ise mağdur durumdaki sahafların listesini TYB ile paylaşmış olmaları. Bu kapsamda da sahaflar için orta vadede bazı devlet destekleri olabilecek. Son olarak da şunu ekliyor ki bu da çok değerli; ikinci el kitap satış sitesi Nadirkitap.com da kendi üyeleri için yakın zamanda nakit desteği yapacak. İzmir’de kampanyaya destek veren sahaflar olarak herhangi bir yerde depremzedelerin kitap, ders kitabı ihtiyacı olduğunda organize olup birlikte çalışıyorlar. Sahaf isimleri şöyle; Ekmel Sahaf, Karaburun Kitapçısı, Pia Kitabevi, Baykuş Kitabevi, Volga Sahaf, Narodnik Sahaf, Anka Sahaf, Palto Sahaf, Haziran Sahaf, Exlibris Sahaf, Velespit Kitap, Zorba Kitabevi, Belki Kitabevi, Etika Sahaf, İzmir Aydın Kitabevi.
“Bol kitaplı ve oyuncaklı zaman geçirmeyi hedefliyoruz”
Antik Sahaf Kitabevi’nin kurucusu İsmail Kün, sürece nasıl dahil olduklarını şöyle anlattı: “Kitabevimizin bulunduğu Tarsus, meydana gelen deprem felaketinden etkilenen bölgeye en yakın yerleşim yerlerinden. Bu yakınlık hasebiyle de ilk hafta bölgeden yoğun göç aldı. Buralara yerleşen ailelerin barınma, giyinme gibi acil ihtiyaçları gerek vatandaşlar ve gerekse de belediyelerin eşsiz dayanışmasıyla sağlanıp, yaralarına merhem olunmaya çabalandığının en yakın takipçileri olduk. Biz de kitabevi olarak, dostlarımız ve okurlarımızla birlikte bu çalışmalara el vererek, konaklama yerlerinde bulunan çocuklara ulaşıp, onların yaşadıkları travmayı bir nebze de olsa hafifletmek amacıyla bir çalışma başlattık. Buna göre biri animatör ve biri çocuk edebiyatına hâkim iki arkadaştan oluşan ekibimizle barınma yerlerinde bulunan çocuklarımızı aralıklı zamanlarda ziyaret edip, onlarla çeşitli oyunlar oynayıp, kitap ve oyuncaklar hediye etmeye başladık. Depremin üstünden henüz bir hafta geçtiği günlerde başladığımız etkinliğimizde bugüne kadar toplam 600-650 kadar çocukla birlikte olan ekibimizle, önümüzdeki günlerde de onlara iki saatliğine bile olsa bol kitaplı, oyuncaklı ve de oyunlu zaman geçirtmeyi hedefliyoruz.”
“Acil ihtiyaçlar bütçe oluşturduk"
Timaş Yayın Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Osman Okçu “Depremin ilk gününden itibaren tüm çalışanlarımızla birlikte gündemimiz ne yapabiliriz sorusuna cevap aramak oldu. Afet bölgesindeki acil ihtiyaçlar için yayınevi olarak bütçe oluşturduk. İlk etapta acil talep edilen malzemeler satın alındı ve bölgeye gönderildi. Giderken 8 koli kadar çocuk kitabını da koymuştuk ancak ilk etapta kitap gönderimi doğru olmayabilir gibi bir düşüncemiz de vardı. Adıyaman ilçe ve köyleri ile Malatya’nın Doğanşehir ilçesinin yeterli destek alamadığını duyup o istikamete sevk ettik. Yardım malzemeleri özellikle köylerde bizzat ihtiyaç sahiplerine dağıtıldı. İlk telefon görüşmelerimizde çocuklar ile annelerin kitaplara büyük ilgi gösterdiklerini ve çok memnun olduklarını öğrendiğimizde keşke daha fazla gönderseydik diye düşündük. Geçtiğimiz günlerde yine iki araç tekrar bölgeye gitti ancak bu sefer yardım malzemeleri haricinde ciddi miktarda çocuk hikâye kitapları, boyama kitapları, boyama kalemleri ve oyuncak gönderildi. Önümüzdeki aylarda çocuk yazarlarımız ve editörlerimizle bölgede çocuklara yönelik etkinler planlıyoruz. Hep birlikte bu yarayı saracağımıza inanıyorum.”
Çocuklara çevrimiçi kitap desteği
Ayrıntı Yayınları’ndan Ezgi Görür ile konuştuğumuz üzere deprem bölgelerine ağırlıklı olarak çocuk kitapları gönderdiklerini ve mobil eğitim otobüslerine kitap bağışı yaptıklarını söyledi. Aynı zamanda Dinozor Çocuk etiketiyle Işıl Şenol’un yazdığı, Başak Taşkıran’ın resimlediği Merhaba Bu Kitap Senin İçin kitabından bahsetti. Deprem bölgesinde barınma sorunu yaşayan, kaygılı çocuklar için bir sincap üzerinden barınma sorununun nasıl çözüldüğünü anlatan kitap, ayrıntı.net web sitesinden indirebilecek.
Diğer yayınevlerinin dayanışma çalışmaları
- Alfa Yayın Grubu, Yayıncılar Birliği’nin kitap yardımı çağrısı ve kitabın temel ihtiyaç olarak açıklanması üzerine kitap kolilerini gönderdiklerini açıkladı.
- Can Yayınları, çocuklara yönelik kitaplarla desteğini sürdürürken Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’nün gezici kütüphanelerine de katkıda bulunduğunu söyledi.
- İletişim Yayınları, İthaki Yayınları, Doğan Kitap, Ketebe Yayınları, Epsilon Yayınevi de aynı şekilde Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’nün çağrısına kulak vererek bölgeye çocuk kitapları gönderdi.
- Epsilon Yayınevi kitap bağışlarının yanı sıra öksüz, yetim ve ebeveynleri kayıp çocukların rehabilitasyonu için Aile Bakanlığı’na destek olacak çalışmaları başlattı.
- Kronik Kitap, destek kolileri hazırladı.
- İthaki Yayın Grubu ve Penguen Kitabevleri kitap, kırtasiye malzemesi ve oyuncak bağışlarını Millî Kütüphane’ye göndererek bölgeye boyama kitapları, okuma kitapları, çocuk dergileri, kırtasiye malzemeleri, temiz oyuncaklar iletmiş oldu.
- TUDEM Yayın Grubu, deprem bölgesindeki öğrencilerin eğitimine katkı sağlamak hedefiyle Her Kitap Bir Dayanışma isimli kampanyayı başlattı. Böylece 80 bin eğitim kitabını İl ve İlçe Millî Eğitim Müdürlükleri’nin koordinasyonunda deprem bölgesine göndermeyi planlıyor.
