Dinlediğimiz müziklerin kişiliklerimiz hakkındaki etkisini yansıtan yeni bir araştırma, başka faktörlerin de olmasına rağmen, sevdiğiniz şarkıları neden dinlediğinizin kişiliğinizle alakalı olabileceğini söylüyor. Pek çok insan, müzikal kimliklerini ergenlik döneminde, sosyal kimliklerini keşfettikleri sıralarda oluşturma eğilimindedir. Tercihler zamanla değişebilir ancak araştırmalar, insanların özellikle ergenlik yıllarından itibaren müziğe düşkün olma eğiliminde olduklarını ve 10 ila 30 yıl arasında, en fazla 14 yaşında olmak üzere müziği daha kolay hatırlama eğiliminde olduklarını gösteriyor.
Müzikal niteliklerin üç boyutu: Uyarılma, değer ve derinlik
Araştırmacılar, müzik zevkinin genellikle tercih edilen türlerle tanımlandığını ancak tercihleri anlamanın daha doğru bir yolunun müzikal niteliklerle olduğunu söylüyor. Müzikal niteliklerin üç boyutunu ana hatlarıyla belirtilen bir modelde uyarılma, değer ve derinlik yer alıyor.
Bar-Ilan Üniversitesi ve Cambridge Üniversitesi'nde araştırmacı olan David M. Greenberg, uyarılmanın müzikteki enerji ve yoğunlukla bağlantılı olduğunu söylüyor. Greenberg ve diğer meslektaşları tarafından yürütülen bir araştırma, Five Finger Death Punch'ın White Knuckles gibi punk ve heavy metal şarkılarının uyarılma açısından yüksek olduğunu belirtti. Bill Haley & His Comets'in Razzle Dazzle gibi hareketli rock ve pop şarkıları da yüksek değere sahip.
Klasik ve caz müziğinin derinliği yüksek
Greenberg, derinliğin hem duygusal hem de entelektüel karmaşıklık düzeyini gösterdiğini söylüyor. Rapçi Pitbull'un müziğinin derinliğinin düşük olduğunu belirtirken klasik ve caz müziğinin derinliğinin yüksek olabileceğini söylüyor. Müzikal niteliklerin birbirleriyle ilginç ilişkileri vardır. Yüksek derinlik genellikle düşük değer ile ilişkilendirilir diyen Greenberg, bu nedenle müzikteki hüzünün aynı zamanda bir derinlik uyandırdığını söylüyor.
Kişilikleriyle özdeşleştiğimiz sanatçıların müziklerini tercih ediyoruz diyen Greenberg, insanlar müzik dinlediğinde, o sanatçının kendilerine ne kadar benzediğiyle orantılı olarak yönelim sağlıyor. 2021’de yapılan araştırmada bilim insanları, Big 5 modelini kullanarak sanatçıların kişilik özelliklerini derecelendirdi. Bu özellikler arasında açıklık, vicdan, dışadönüklük, uyumlu olma ve nevrotizm var. Sanatçı katılımcılardan David Bowie yüksek açıklık ve nevrotizm sergiledi. Marvin Gaye ise yüksek düzeyde uyumluluk sergiledi. Greenberg, dinleyicinin kişiliği ile sanatçı arasındaki eşleşme, yalnızca müziğin niteliklerinin ötesinde, sanatçının müzikal tercihlerini de öngörüyor dedi.
Kişilik özellikleriyle müzik zevki tahmin edilebilir
Araştırmacılar, kişilik özellikleriyle insanların müzik zevkini tahmin edebileceğini söylüyor. Greenberg ve meslektaşları, 2022'de yaptıkları bir araştırmada, sosyokültürel farklılıklara rağmen, dünyanın dört bir yanındaki katılımcıların, Batı müziğinin belirli türlerini tercihleriyle tutarlı bir şekilde ilişkili olan kişilik özellikleri sergilediğini buldu. Araştırmacılar, kişilik özelliklerinin insanların müzik zevkini tahmin edebileceğini söylüyor. Örneğin dışa dönüklük, iyimser çağdaş müzik tercihi ile bağlantılıydı. Açıklık ise sofistike tarzlar tercihiyle bağlantılıydı.
Nasıl düşündüğümüz, müzik zevkimizi tahmin edebilir
Bilişsel tarzlarımız ve nasıl düşündüğümüz, ne tür müziklerden hoşlanabileceğimizi de tahmin edebilir. Greenberg ve meslektaşları tarafından 2015 yılında yapılan bir araştırma, sistemciler ve empati kuranlar yani dünyayı düşünceler ve duygular yoluyla anlayan insanlar ile kurallar ve sistemlerle ilgilenen insanlar arasında ayrım yapıyor. Birçok veri bilimi uzmanı sistemleştirme konusunda yüksek ve gerçekten yoğun müziği tercih ediyor.
Ayrıca, hem empati kuranlar hem de sistemleştirenler müziği yüksek derinlikte dinlerler. Ancak empati kuranlar duygusal derinliği temsil eden nitelikleri tercih eder ve sistemciler entelektüel derinliği ve teknik karmaşıklığı temsil eden nitelikleri tercih ediyor.
Kişilik, müzikal tercihlerimizin bir belirleyicisi olsa da, bir diğer neden bulunduğumuz şartlar olabilir. Araştırmacı Minsu Park ve meslektaşları, müzik dinlerken ki zamansal kalıpları belirlediler. İnsanlar akşamları rahatlatıcı müzik ve gün boyunca enerjik parçalar dinlemeye eğilimliler. New York Üniversitesi Abu Dabi'de sosyal araştırma ve kamu politikası yardımcı doçenti olan Park, "Bu dalgalanma, kültürel konumunuz ve diğer demografik bilgilerinizle neredeyse aynıdır" dedi.
“Yaş ve cinsiyet müzik türleri ile bağlantılı”
Bununla birlikte, farklı kültürlerden insanlar arasında temel bir fark vardır. Park, Latin Amerika'da insanların diğer bölgelerdeki insanlara kıyasla daha heyecan verici müzikler dinleme eğiliminde olduklarını ve Asya'da farklı bölgelerdeki insanların daha rahatlatıcı müzikler dinleme eğiliminde olduklarını söylüyor. Yaş ve cinsiyet de belirli müzik türleri ile bağlantılıdır. Greenberg'in araştırmasına göre genç insanlar yoğun müzikten hoşlanmaya ve yaşlı insanlar bu tarz müziklerden hoşlanmamaya meyilli.
Çeyrek milyondan fazla kişinin katıldığı iki araştırmadan elde edilen verileri inceleyen 2013 tarihli bir araştırma, gençler orta yaşlı yetişkinlere göre çok daha sık ve çeşitli müzikler dinliyor. Yetişkinler öncelikli olarak özel ortamlarda müzik dinlemeyi tercih ediyor.
Temeliniz nasılsa gün sonunda yine aynı kalırsınız
Kişilik, müzik zevkimizi etkileyebilir ancak müzik zevkindeki değişikliklerin kişilikte bir değişiklik göstermediğini unutmamalısınız. Dinlediğimiz şeyi değiştirsek bile, sonuç olarak aynı insanlar olarak kalırız. Greenberg, içedönük bir kişi zamanla değişebilir ama nihayetinde temeli içe dönüklük olacaktır diyor. Greenberg, kişilik ve müzik tercihleri hakkında fikir veren 35 soruluk bir test hazırladı. Testi yapmak isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.
